Eintak - 20.01.1994, Blaðsíða 33

sviðnar kindalappir og
Það vita það kannski fá-
ir að sú hefð að blóta
þorra eins og gert er í dag
er aðeins rúmlega þrjátíu
ára gömul. Og orðið þorra-
matur er svo nýtt í íslenskri
tungu að það finnst ekki í
eldri orðabókum en frá
1963.
Það var veitingamaður á
Naustinu, Haraldur S.
Gröndal, sem að einhverju
leyti „bjó til“ þorrablóts-
hefðina með það í huga að
lífga aðeins upp á viðskiptin yfir
bláveturinn. Ymiss konar félaga-
samtök höfðu að vísu haft sam-
komur á þessum tíma, þar sem „ís-
lenskur matur“ var hafður á
boðstólum, en þorri almennings
átti þess ekki kost að komast í
kræsingarnar. Það er reyndar ekk-
ert skrýtið að þorrahefðin skuli
ekki vera eldri. Fólk var almennt
dauðfegið því að þurfa ekki að éta
súran, sviðin og kæstan mat. En
um miðja þessa öld höfðu ísskápar
verið nógu lengi sjálfsagt heimil-
istæki, og nógu langt var um liðið
frá hlóðaeldhúsinu til þess að for-
tíðarþráin næði að endurvekja
gömlu mat-
arhefðirnar.
Þennan
áhuga nýtti
Haraldur sér
með því að
láta smíða
þorraoiót*
vaknaSur aítur g
farinn að eta
byrjar í datr. Það er
ffamall oz góöur siður
að jjera sjer bá einhvern
dapamun.
hangikjöt
og Bjúgu
frá Sláturfjelagi Suður-
lands er tilvalinn matur
í Þorrablótið.
Kjötbúðin
Týsgötu ]
Sími 4686.
trog eftir fyr-
rmynd úr
’jóðminja-
afninu og
ylla þau af
úrum
viðum,
tndaböggum,
angikjöti,
irsuðum
ræll í bland
hrútspungum, hákarli, bringukoll-
um og öðru góðgæti. Þetta framtak
Haraldar í Naustinu mæltist ákaf-
lega vel fyrir og það má með sanni
segja að þetta hafi verið eitt besta
viðskiptaskúbb seinni tíma í veit-
ingabransanum.
Þorrablótin hafa síst dalað í
vinsældum síðustu ár. Það eru þó
ekki allir jafn hrifnir af gömlu,
súrsuðu, íslensku réttunum. Sumir
hafa alla sína tíð fúlsað við þorra-
mat. En svo gerist það oft, að um
leið og þeir hafa dvalist í einhvern
tíma fyrir utan landsteinana, við
nám eða störf, fyllast þeir svo
þjóðræknislegri heimþrá að á
þorrablótum sem íslendingafélög-
in standa fyrir, rífa þeir í sig af
bestu lyst súrt slátur, hrútspunga,
svið, lundabagga og annan ramm-
íslenskan mat.
En „eðlilegri" réttir hafa verið að
ryðja sér til rúms á þorra-
hlaðborðum seinni ára; eitthvað
verða teprurnar að fá svo þær geti
tekið þátt í gleðinni. Það hófst með
því að ýmsir ósúrsaðir réttir voru
hafðir með þeim súru; hangikjöt,
harðfiskur, ósúrt slátur, heitt salt-
kjöt með uppstúfi og ýmislegt
annað af íslenskum mat. En seinni
ár hafa réttir sem eiga lítið skylt við
þjóðlega, íslenska matargerðarlist
bæst í hópinn. Nú er hægt að fá
síldarsaiöt, heita pottrétti með
nautakjöti eða kjúklingi og meira
að segja ítalskt salat með makka-
rónum á sumum þorra-
hlaðborðum! Á brott hafa horfið
ævafornir réttir eins og sviðnir og
súrsaðir selshreifar (sem einhver
líkti við afhoggnar krepptar
mannshendur í útliti), súrsaðar
kindalappir, reyktur magáll og
síðast en ekki síst, súrsaður hvalur
sem mikil eftirsjá er í. í síðast-
nefnda tilfellinu er að vísu hægt að
kenna Greenpeace og veiðibanni
um, en ekki minnkandi
vinsældum.
EINTAK ræddi þorrahefðir við
Rúnar Guðmundsson nratr-
eiðslumann á fífiastinu og Jó-
hannes SteMeon veitinga-
mann í MúlíjJSffi, en þessir staðir |
hafa verið Ipíðandi jjtorra-
hlaðborðum í gegjlfn tíðina.
Báðir voru/samnaHF urn að þorra-
blótin yrðý sífellflnsælli með ár-
unum og ýæru kfpnn til að vera.
Þeir sögðu hins v®ar að áherslan
virtist verá að iærast frá súrsuðu
réttunumj en þaðlru einu réttirnir
sem með réttu er hægt að kalla
þorramat. Hrútspungarnir, súru
sviðahausarnir, lundabaggarnir og
allt það, eru enn þá algjörlega
ómissandi og munu alltaf vera, en
núna verða „yenjulegri“ réttir að
fylgja með. Það er ekki hægt að
byggja þorrahlaðborð eingöngu
upp á súru réttuhum. Það eru þó
alltaf einhverjir setn.vilja fá sínar
kindalappir til að naga og sína sels-
hreifa til að japla á. Þeirra inaður
er Pétur Pétursson í Kjötbúri
Péturs, sem á reyndar þorramat af
öllu tagi.
Heimildir um tilurð þorra-
hefðarinnar eru fengnar úr Sögu
daganna eftir Árna Björnsson.
Þorramatur sem er að detta
upp fyrir - fvrir harðhausa
Súr hvalur datt út vegna veiðibanns.
Sviðnir og súrsaðir selshreifar verða sífellt
illfáanlegri.
Sviðnar og súrsaðar kindalappir eru sömu-
leiðis á útleið.
Magáll (reykt, pressuð lambasíða) hefur
dalað 1 vinsaeldum síðustu ár.
Súrsaðír sviðahausar með ýldubragði eru
vinsœlir á Vestfjörðum en ekki annars
staðar.
Súrsaðir blóðmörskeppir eru líka að hverfa.
Nú orðíð þykir fólki nóg um að éta þetta
ósúrt.
Lundabaggar sem eru svo vel súrsaðir að
það er hægt að éta beinin og allt draslið
með.
fíéttir sem eru að ryðja sér
til rúms - fvrir teorumar
Hangikjöt
ítalskt salat með makkarónum
Sfldarsalöt
Pottréttir úr kjúkllngi eða naufakjöti ,
Harðfiskur
Saftkjöt með uppstúfi
Ósúrt slátur (það er þó á mörkunum, því
venjulegt slátur er ekki á hvers manns færi)
fíéttir sem geta með tíð og
tima orðið svo skrýtnir að

Kindabjúgu
KEA saxbauti
Siginn fiskur
^ur
Soðið súpukjöt með kartöflum 01
mauksoðnu hvítkálí.
ju réttirnir fi
ingaþáttur 12.55 Staður og stund.
Ríkissjónvarpið vitjar Hriseyinga
13.10 f sannleika sagt 14.15
Syrpan 14.40 Einn-x-tveir 14.55
Enska knattspyrnan Chelsea - As-
ton Villa 16.50 íþróttaþátturinn.
Samúel Örn upphefur íþróttir með
skrúðmælgi 17.50 Tákn-
málsfréttir. Fyrstu fréttir dagsins
fyrir þá heyrnaskertu. 18.00
Draumasteinninn. Nýr teikni-
myndaflokkur 18.25 Veruleikinn -
Að leggja rækt við bernskuna.
Þáttaröð um vandann að vera barn
eða foreldri. 18.40 Eldhúsið Úlfar
á Jónatan Livingstone Mávi eldar
handa okkur. 18.55 Fréttaskeyti
19.00 Strandverðir 20.00 Fréttir
20.30 Veður 20.35 Lottó 20.45
Simpson-fjölskyldan. Loksins
komin ný syrpa sem dugir næstum
fram á mitt sumar. 21.15 Lagið
hans pabba. Bresk bíómynd um
ungan söngvara sem gerir hvað
sem er til að slá í gegn. 23.05 Mi-
lena. Seinni hluti myndarinnar frá
því kvöldið áður.
STÖÐ 2. 09.00 Með afa 10.30
Skot og mark 10.55 Hvíti úlfur
11.20 Brakúla greifi 11.45 Ferð
án fyrirheits 12.10 Líkamsrækt
12.25 Evrópski vinsældariistinn
13.20 Fasteignaþjónusta Stöðvar
2 13.50 Elton John og Bernie
Taupin. Kvartaldar samstarf rifjað
upp í endursýndum þætti. 15.00
Þrjú-bíó: Vesalingarnir. Teikni-
mynd. 15.50 Jack Benny. Ferill
þessa ameríska grínara rakinn í
endursýndum þætti. 17.00 Hótel
Marlin Bay 18.00 Popp og kók
19.19 19.19 20.00 Falin mynd-
avél 20.30 Imbakassinn 21.00 Á
norðurslóðum 21.50 Ferðin til
Vesturheims. Tom Cruise og Nic-
hole Kidman í heldur umbúðamikilli
ástarsögu. 00.05 Ástríðuglæpir
Love Crimes. Ein óteljandi eró-
tískra spennumynda síðari ára og
því miður ein þeirra verri. 01.35
Hvítklædda konan. Lady in White.
Mynd sem enginn fengi sér á
vídeóieigu. 03.25 Feigðarflan.
Snow Kill. Önnur mynd úr ódýru
pökkunum á Stöð tvö.
SUNNUDAGUR
PCfP
Jet Black Joe spilar á Gauknum
og fyllir húsið.
Djass á Sólon fram eftir kvöldi.
LBKHJS
Skilaboðaskjóðan í Þjóð-
leikhúsinu kl. 14.00. Hið marg-
lofaða verk Þorvaldar Þorsteins-
sonar. Leikrit fyrir næstum alla
fjölskylduna með dvergum, nom,
vondri stjúpu og tröllum.
Ronja ræningjadóttir í Borgar-
leikhúsinu kl. 14.00. Frábært
barnaleikrit. Sum lítil börn eiga
það þó til að fara að gráta þegar
grádvergarnir og nornirnar birtast.
Takið eftir glæsilegri leikmynd
Hlínar Gunnarsdóttur.
Eva Luna i Borgarleikhúsinu kl.
20.00. Sólveig Arnarsdóttir leikur
Evu Lunu sem hrekst um samfélag
Suður-Ameríku og kynnist alls
konar fólki úr öllum stigum
þjóðfélagsins. Meðal annarra leik-
ara er Edda Heiðrún Backmann
sem þykir gera mikla lukku með
leik sínum í hlutverki klæðskipt-
ings sem kemur fram sem söng-
kona.
Mávurinn eftir Tsjekof á stóra
sviði Þjóðleikhússins kl.20.00.
Margir af okkar bestu leikurum
koma hér fram í leikritinu sem
Tsjekof kallaði gamanleik. Þar á
meðal eru þau Anna Kristín Am-
grímsdóttir, Erlingur Gíslason,
Hjalti Rögnvaldsson og Guðrún
Gísladóttir.
Konur og stríð í Héðinshúsinu kl.
20.00. Leikgerð eftir Marek
Kostrzewski og útskriftarnema
Leiklistarskólans byggð á Fönikíu-
meyjum eftir Evripídes, Antigónu
eftir Sófókles og Lysiströtu eftir
Aristófanes.
sPRTTR
Karfa. Skallagrímur tekur á móti
Valsmönnum í Borgarnesi og
Snæfell mætir Skagamönnum á
Stykkishólmi. Þar má því þúast við
sannkölluðum Vesturlandsskjálfta.
Báðir þessir leikir eru í A- riðli, sá
fyrri hefst klukkan 16.00 en sá
seinni kiukkan 18.00. Tveir leikir
verða einnig í B-riðli. Grindvíking-
ar taka á móti KR-ingum og
verður það hörkuleikur því nú lítur
út fyrir að Grindvíkingar fylgi
Njarðvíkingum í úrslitin en það er
ekki víst að KR-ingar vilji skrifa
undir það. Hinn leikurinn fer fram í
Njarðvík þar sem heimamenn
mæta Sauðkræklingunum í Tinda-
stóli. Heimaliðið vermir toppsætið
í riðlinum og verður að teljast mun
sigurstranglegra. Báðir leikirnir
hefjast klukkan 20.00.
Frjálsar. Meistaramót Islands í
fjölþrautum innanhúss heldur
áfram kl. 10.15 með fimmtíu metra
grindahlaupi karla. Tuttugu
mínútum síðar keppa konumar í
sama hlaupi. Vonandi verður þess
gætt að engar svellbungur verði á
hlaupabrautinni í Baldurshaganum
svo enginn fari sér að voða um
helgina. Eftir að hlaupagreinunum
lýkur færir frjálsíþróttafólkið sig
um set. Fer austur fyrir fjall og
klárar mótið í íþróttahúsi (þrótta-
kennaraskólans á Laugarvatni.
Þar hefst keppni í stangarstökki
karla klukkan 15.00 og síðan
hlaupa konurnar áttahundruð
metra og karlarnir þúsund metra.
Þar með er mótinu lokið.
SJDNVARP
RÍKISSJÓNVARPIÐ. 09.00 Morg-
unsjónvarp barnanna 13.00 Ljós-
brot. Fyrir þá sem ef til vill misstu
af einum Dagsljós-þætti. 13.45
Síðdegisumræðan. Magnús
Bjarnfreðsson verður grænn á ný
innan um fréttamál vikunnar.
15.00 Úr viðjum einsemdar.
Bandarísk fjölskyldumynd um ung-
an dreng sem býr hjá afa og
ömmu. 16.40 „Af síldinni við öll
erum orðin rík ...“ Endurtekið síld-
arævintýri en ekki ævintýri Birgis
Sigurðssonar 17.30 Áburðar-
verksmiðjan. Þáttur fyrir þá sem
einhverra hluta vegna fengu aldrei
vinnu í áburðinum. 17.50 Tákn-
málsfréttir 18.00 Stundin okkar.
Það er aðallega stundin hennar
Steffensen og brúðanna hennar.
18.30 SPK. Jón Gústafsson held-
ur áfram að vera efnilegur sjón-
varpsmaður. 18.55 Fréttaskeyti
19.00 Boltabullur 19.30 Frétta-
krónikan. Fréttir sem fá ekki inni í
venjulegum fréttatíma. 20.00
Fréttir og íþróttir 20.40 Veður
20.40 Fólkið í forsælu 21.10
Bóndi er bústólpi. Bændasamtökin
svara fyrir sig og sína hversu rangt
Baldur Hermannsson hafði fyrir sér.
21.55 Þrenns konarást. Sænsk
þáttarröð frá því í fyrra rís upp.
22.50 Afturgöngurnar. Bresk
sjónvarpsmynd byggð á leikriti Ib-
sen. Natasha Richardson, Kenneth
Branagh og aðrir álíka leikarar í
helstu hlutverkum.
STÖÐ 2. 09.00 Sóði 09.10
Dynkur 09.20 Lísa í Undralandi
09.45 Snædrottningin 10.10 Se-
sam opnast þú 10.40 Súper Mar-
íó bræður 11.00 Artúr konungur
og riddararnir 11.35 Blaðasná-
parnir 12.00 Á slaginu 13.00
Nissan deildin 13.25 ítalski bolt-
inn 15.15 NBA körfuboltinn
16.30 Imbakassinn 17.00 Húsið
á sléttunni 18.00 60 mínútur
18.45 Mörk dagsins 19.19 19.19
20.00 Handlaginn heimilisfaðir
20.30 Lagakrókar 21.20 Sjálf-
boðaliðarnir. Red Alert. Fyrri hluti
franskrar sjónvarpsmyndar um
slökkvistörf í smábæ 22.50 í
sviðsljósinu. Bæjarlífsfréttir frá
Hollywood. 23.35 Dauði skýjum
ofar. Death in the Clouds. Sjón-
varpsmynd um hvernig Hercule Po-
irot leysir morðgátu með sínum
hefðbundnu aðferðum.
M/MXJST
Magnús Kjartansson á Kjar-
valsstööum. Magnús breytir til og
niðurstaðan er líklega ein besta
sýning hans til þessa. Þetta eru
vandaðar og fallegar myndir,
tengdar ævi og pínu Krists en ná
FIMMTUDAGUR 20. JANUAR 1994 33