Eintak - 24.05.1994, Blaðsíða 19

Guðbergur Bergsson og Viðar Eggertsson
„Enginn getur rotað mig og sagt að ég sé ekkert
skáld, eftir að ég las upp fyrir starfsfólkið hjá Isal og
fékk að gjöf hjálminn góða, til að verja mig gegn árás-
um gagnrýnenda, styttuna hvítu af heilagri Barböru, til
að bræða efnið f væntanlegt snilldarverk, tveggja
metra langan tommustokk úr áli til að mæla andlega
hæð mína daglega. og blaðapressu, til að halda niðri
handritunum, si/o þau fjúki ekki út i veður og vind eða
ofan í gleymskunnar gröf, “ segir Guðbergur Bergs-
annarsogur ur
eftir Guðberg
Bergsson og
Víðar Eggertsson
á listahátíð
Maðurínn þroskar tímann og
tíminn þroskast með mannmum
í tilefni Listahátíðar verður Þjóð-
leikhúsið með tvær sýningar 2. júní
og 4. júní á smíðaverkstæðinu á
verkinu, Sannar sögur úr sálarlífi
systra eftir Guðberg Bergsson og
Viðar Eggertsson. Leikritið er
samansett úr texta úr fjórum bók-
um Guðbergs, Það sefúr í djúpinu,
Hermann og Dídí, Það rís úr djúp-
inu og Anna, sem vöktu mikla at-
hygli og fengu harkaleg viðbrögð á
sínum tíma. Þar segir frá fólki í
sjávarþorpi í skjóli hernáms og
stríðs á sjötta áratugnum og í þeim
er nöpur og raunsæ lýsing á ís-
lensku samfélagi, sem er lyginni lík-
ust að sögn Viðars Eggertssonar
sem einnig leikstýrir verkinu. „Við
vonum að fólk þori að kannast við
þann veruleika sem kemur ffam í
þessum sögum og að horfast í augu
við sjálft sig og kafa í eigin sálar-
djúp og íslensks samfélags," segir
hann. „Ég fékk þá hugmynd að gera
leikverk úr þessum bókum og Guð-
bergur gaf mér frjálsar hendur til
þess. Það þurfti að gera ýmsar mis-
kunnarlausar aðgerðir til að koma
þeim á svið og Guðbergur hefur
fýlgst með þeirri vinnu og fært í
stílinn sinn eigin texta, en látið mig
um leikhúsvinnuna.“
f leikritinu leika níu leikarar og
einn drengur og þetta er mjög flók-
in sýning að sögn leikstjórans. „Það
er mikil tækni að baki uppsetning-
unni og við notum vídeóskjá sem
virkan þátttakanda í verkinu. Það
er mikið samspil á milli leikaranna
og vídeóskjásins og þeir leika jafn-
vel á móti sjálfum sér á skjánum.
Þeir eru ýmist á skjánum eða á
sviðinu og ganga inn í skjáinn.
Þetta er samfélagslýsing síns tíma
sem opnar kannski skilning á því
sem við erum í dag enda er fortíðin
grunnurinn sem við byggjum á ís-
lenskt samfélag eins og það þróað-
ist eftir stríð.“
Að sögn Guðbergs er verkið leik-
ur sem opnast á móti framtíðinni.
„Þetta er dæmi um manneskjuna
sem er haldin græðgi og er þjáð af
fortíðinni en vill ekki horfast í augu
við hana. Hún vill vera frjáls en um
leið og hún verður ffjáls, bindur
hún sig á ný,“ segir hann. „Sögu-
þráðurinn byggist í kringum
ókunnuga konu sem kemur til að
vera við jarðarför og vekur upp
minningar og hrindir þannig at-
burðarásinni af stað.“
Er þetta dratnatískt verk?
„Nei þetta er frásöguleikhús og
með aðgöngumiðanum fylgir skýr-
ing á því sem fýrirbæri og verkinu
sem slíku. Sumir segja að hlutverk
höfundarins sé að skrifa og annarra
að skilja en ég er ekki sammála því.
Ef fólk fær leiðbeiningar um hvern-
ig það á að þvo sér um hárið á það
alveg eins að fá skýringar til að
skilja betur leikverk. Tilgangurinn
með verkinu var að semja leikrit
með íslenskum einkennum og setja
á svið manngerðir og veruleika
þeirra án þess að seilast í erlendar
fýrirmyndir.
Með þetta að leiðarljósi spratt
hugmyndin um frásöguleikhúsið
og aðferðin varð að lúta því sem
hefur löngum einkennt okkur, það
er að íslendingar segja ekki bara frá
heldur blaðra þeir líka.
f frásöguleikhúsinu er hægt sök-
um sveigjanleika þess að sýna
áhorfendum fleiri blæbrigði í stíl en
ef um hreinan harmleik, gamanleik
eða fáránleika væri að ræða.
Áhersluþunginn í Sönnum sög-
urn af sálarlífi systra er á feluleikinn
við fortíðina en hann er mjög al-
gengt fyrirbæri meðal margra
þjóða. Sérhver þjóð verður að horf-
ast í augu við sína samtíð og fortíð,
óttalaust og á heilbrigðan hátt, til
að geta haldið áfram, því framtíðin
er afturganga fortíðarinnar.
f lok verksins fara tvær þroska-
heftar persónur inn í ffamtíðina og
margir gætu haldið að í því væri
fólgin viss bölsýni en samkvæmt
mínum skilningi fara allir menn á
ákveðin hátt þroskaheftir inn í
hana. Maðurinn þroskar tímann og
tíminn þroskast með manninum.“
Sýningarnar á listahátíð eru for-
sýningar en verkið verður fýrsta
frumsýning leikársins hjá Þjóðleik-
húsinu í haust. Helstu leikarar í
Friðar-
konsert á
kosninga-
daginn
í midju lokauppgjöri borgar-
stjórnarkosninganna á sjálfan
kosningadaginn 28. maí verða
haldnir tónleikar og ljóðaupplestur
í Landakotskirkju undir yfirskrift-
inni Stríð/Friður, mannréttindi á
friðar- og stríðstímum. Þar verður
frumflutt verkið „Það var í Króa-
tíu“, eftir John Speight, sem er
samið fyrir kontratenór, flautu, gít-
ar og selló. Textinn er eftir Sæ-
mund Norðfjörð og Jónas Þor-
bjarnarson og tengist hann ferð
sem farin var í fýlgd Júgóslava sem
eru búsettir á fslandi til hinna
stríðsþjáðu svæða í föðurlandi
þeirra. Nýlega var sýndur átakan-
legur þáttur um þessa ferð í Sjón-
varpinu.
Tónlistarfólkið sem kemur fram
á hljómleikunum eru Auður Haf-
steinsdóttir fiðluleikari, Ármann
Helgason klarinettuleikari, Bryn-
dís Halla Gylfadóttir sellóleikari,
Einar Kristján Einarsson gítar-
leikari, Martial Nardeau flautu-
Sönnum sögum af sálarlífi systra
eru Guðrún Gísladóttir og Ingrid
Jónsdóttir en þær fara með hlut-
verk systranna sem eru stundum
systur og stundum ekki og einnig
gera þær tilkall til að vera hvor
önnur á köflum. Hjalti Rögn-
valdsson og Þóra Friðriksdóttir
leikari og Sverrir Guðjónsson
kontratenór.
Sólókantettan Bænir eftir Atla
Heimi Sveinsson er einnig á efnis-
skránni en textinn við hana er eftir
Sören Kirkegaard í þýðingu Sig-
urðar A. Magnússonar.
Guðrún Gísladóttir, leikkona,
mun lesa upp úr ljóðasafninu Úr
ríki samviskunnar, á milli flutnings
eru einnig í stórum hlutverkum ,en
leikmyndin er eftir Snorra Frey
Hilmarsson og Ása Hauksdóttir
hefúr hannað búningana. Loks má
geta að Jóhann G. Jóhannsson
er tónlistarstjóri sýningarinnar en
tónlistin setur mikinn svip á þetta
óvenjulega leikverk. ©
tónverkanna, en það kemur út í
haust á vegum fslandsdeildar Am-
nesty International. Tónleikarnir
eru haldnir í samvinnu listafólks-
ins, Amnesty International og
Barnaheilla en Musica Nova er sér-
stakur styrktaraðili þeirra. Tónleik-
ana ber upp á afmælisdag Amnesty
International en þau voru stofnuð
28. maí 1961.
Friðarkonsert á 33. afmælisdegi Amnesty International
Tónlistarfólkið sem kemur fram á friðartónleikunum í Kristskirkju,
f.v. Martial Nardeu flauta, Ármann Helgason klarinett, Einar Kristján
Einarsson gítar, Bryndís Halla Gylfadóttir selló, Sverrir Guðjónsson
kontratenór og Auður Hafsteinsdóttir fiðla.
Listahátið
Ég veit ekki af hverju Listahátíðar-
nefnd fer alltaf í vamarstöðu þegar
umræða um hátíðina er borin upp.
Þeir ættu að vera stoltir af henni. Á
verkefnaskránni eru nokkur atriði
sem eru svo sannarlega á heimsmæli-
kvarða, s.s. einleikstónleikar Vladim-
ir Ashkenazy og... ja, það eru alla-
vega nokkur atriði sem myndu sórna
sér vel á hvaða menningarhátíð sem
er. Hátíðartónleikar með Kristjáni
Jóhannssyni nýtt íslenskt leikrit
eftir Guðberg Bergsson og Viðar
Eggertsson, Macbeth í Héðinshús-
inu og Niflungahringurinn eftir Ri-
chard Wagner í Þjóðleikhúsinu.
Það kostar allt peninga. Sannir
listamenn virðast ekki gera neitt nema
fýrir peninga, enda er listin þeirra lifi-
brauo. Fjöldi erlendra listamanna
kemur fram á Listahátíð í Reykjavík
og má þar nefna Ny Dansk Saxofon-
kvartet, Asker kirkjukór, Tönsberg
kirkjukór og Guido Pikal tenór. Eins
og gefúr að skilja er dýrt að fá erlenda
listamenn til landsins þar sem ferðir,
uppihald og jafnvel dagpeningar bæt-
ast ofan á hefðbundin laun. Það er því
ekkert undarlegt við það að miðaverð
á atburði listahátíðar sé að jafnaði
2000 krónur. Sá sem vill sjá alla tón-
leika, danssýningar og leiksýningar
sem í boði eru, alls 19 sýningar, þarfað
borga 34.700 krónur ef miðað er við
að hann láti sér ódýrustu og verstu
sætin duga og fari ekki á ffumsýning-
ar. Verðið fer upp í 39.000 ef það er
viðkomandi kappsmál að mæta á
frumsýningar og sitja á góðum stað.
Lægsta miðaverðið er á tónleika Mót-
ettukórsins í Hallgrímskirkju þar sem
m.a. verður frumflutt verk eftir Pál
P. Pálsson. Miðverð á þá tónleika er
800 krónur. Tónverkið Tíminn og
vatnið eftir Atla Heimi er metið
mun hærra og flytur Kammersveit
Reykjavíkur ásamt kór og einsöngvur-
um verkið í Langholtskirkju. Kostar
2000 krónur að hlusta á þann flutn-
ing. Miðaverð á tónleika Kristjáns Jó-
hannssonar í Laugardalshöll er frá
1800 upp í 3200 krónur og hefur
miðasala ekki gengið sem skildi. Það
vill enginn sitja í verstu sætunum.
Miðaverð á tónleika Vladimirs Ashk-
enazy sem er heiðurforseti hátíðar-
innar er 2700 krónur. Miðaverð á sýn-
ingu breska leikhópsins Teatre de
Complicité er 2000 krónur á meðan
það kostar aðeins 1600 krónur að sjá
uppfærslu á leikritinu Sannar sögur af
sálarlífi systra eftir þá Guðberg og
Viðar í Þjóðleikhúsinu.
Opnunaratriði Listahátíðar er Nifl-
ungahringurinn efitr Richard Wagner
í styttri útgáfú, sem var sérstaklega
gerð fyrir Listahátíð í Reykjavík. Sex-
tán íslenskir söngvarar, Sinfóníu-
hljómsveit fslands og Kór íslensku
óperunnar taka þátt í sýningunni en
aðalhlutverkin þrjú eru í höndum út-
lendinga. Wolfgang Wagner son-
arsonur skáldsins, hefúr listræna yfir-
umsjón með sýningunni, hljóm-
sveitastjórinn er einnig erlendur en
Þórhildur Þorleifsdóttir er leik-
stjóri. Áætlað er að fimm sýningar
verðði á Niflungahringnum. Miða-
verð á frumsýningu er 5200 krónur en
á aðrar sýningar 3800 krónur. í kynn-
ingarbæklingi Listahátíðar segir:
„Niflungahringurinn er stærsta og
viðamesta tónverk vestrænna tónbók-
mennta og ekki ofsögum sagt að það
sé eitt samfellt og stórkostlegt ævintýri
fýrir unga jafnt sem aldna.“ Niflunga-
hringurinn ætti semsagt að vera góð
fjölskylduskemmtun en er nokkuð
dýrkeypt. Það kostar t.a.m. 15.200
krónur fyrir hjón með tvö börn að
fara á sýninguna, 20.800 krónur ef
þau fara á frumsýningu.
Gerum ráð fýrir að áðurnefnd fjöl-
skylda ákveði að sleppa Niflunga-
hringnum en fari í staoinn á sýningu
fslenka dansflokksins á Lýðveldis-
dönsum og á tónleika Sinfóníuhlóm-
sveitar fslands. Hjónin fara svo að sjá
Macbeth í Héðinshúsinu og kaupa sér
miða í verstu sæti á tónleikum Áshk-
enazy. Kostar þetta þau 19.800 krónur
og er það aðeins tæplega fimm þús-
und krónum meira en þau hefðu
þurft að borga ef fjölskyldan hefði far-
ið á eina almenna sýningu á Niflunga-
hringnum.
Að meðaltali kostar 6.500 krónur
að fara á þrjár sýningar og 13.000
krónur að fara á sex sýningar. Miða-
verð á myndiistarsýningar er þá ekki
tekið inn í en það er á bilinu ffá 300 til
1000 krónur. Þá er bara að vona að
miðasala á Listahátíð gangi vel og sem
flestir fái notið þeirra listviðburða
sem í boði eru. ©
ÞRIÐJUDAGUR 24. MAÍ1994
FIMMTUDAGUR 20. JANUAR 1994 -jg