Vikublaðið - 17.02.1994, Síða 1

I Framtíð félags- Jon Ormur m i fy i
hyggjmmar Halldórsson SjpjlpÉk
I Mcirihlutinn í Rcykjavík skilur p Gekk 12 ára í Sjálfstæðisflokk-
ekkert ncma hið pólitíska vald, inn en nú kallar Björn Bjarna-
, " &fS§r' í sctíir Intjibjöríí Sólrún Gísla- son hann vinstrimann fyrir að MfcbE* r. '
pPPÍV * ‘ H dóttirborgastjóraefni R-listans mam § f ^ benda á ábyrgð vesturvelda á
| m.a. a bls. 3 -JMr h L: fátækt þriðja heimsins. Bls. 8-9
Veiðileyfi á aldraða
Byggingaverktakar hafa komist
upp með að selja svokallaðar
þjónustuíbúðir háu verði án
nokkurrar þjónustu. Frumvarp
Svavars Gestssonar á að girða
fyrir það. BIs. 4-5
7. tbl. 3. árg.
17. febrúar 1994
Ritstjóm og
afgreiðsla:
sími 17500
250 kr.
Atvinnuleysið rýkur upp
Eins milljarðs króna gat á
Atvinnuleysistryggingasjóð.
6 til 7 prósenta atvinnuleysi
næstu rnánuði, en Þjóðhagsstofiiun
spáði 5 prósent. Aðgerðaleysi er
eitt, en tilfinningaleysi ráðamanna
annað, segir Svavar Gestsson. Tí-
unda hver kona er án vinnu.
Atvinnuleysið í landinu í janúar
samsvarar því að um 10 þúsund
manns hafi verið án vinnu og hefur
aldrei mælst jafn mikið attinnuleysi
eða 7,7 prósent. Utlit er fyrir að
endurskoðuð þjóðhagsáætlun um 5
prósent atvinnuleysi á þessu ári sé
sprungin og telur Pétur Sigurðsson
forseti Alþýðusambands Vestfjarða og
formaður Atvinnuleysistrygginga-
sjóðs horfur á allt að eins milljarðs
króna gati á sjóðnum í ár.
„Bæði er að atvinnuleysi er að auk-
ast frá því sem endurskoðuð þjóð-
hagsáætlun gerði ráð fyrir og það er
verið að útvíkka bótaréttinn. Mér
sýnist að við getum aðeins greitt út
sem nemur þremur fjórðu hlutum
okkar fjárhagsáætlunar og það blasir
að óbreyttu við eins milljarðs króna
gat. Þá fjármuni verður ríkið að skaffa.
Astandið er slíkt að ef við höldum
áfram að vera hráefnisútflutningsþjóð
eins og þróunarlöndin þá sitjum við
fyrir rest uppi með 10 til 12 prósent
atvinnuleysi", segir Pétur.
Um hríð hefur skýrsla félagsmála-
ráðherra um afleiðingar atvinnuleysis
frá því í nóvember síðastliðnum verið
á dagskrá Alþingis, en ekki komið til
umræðu. „Þessi skýrsla, sem tekin var
saman að beiðni okkar alþýðubanda-
lagsmanna, sýnir rneðal annars að
hver atvinnulaus maður í eitt ár þýðir
tap fyrir þjóðarbúið upp á unt 1,5
milljón króna“, segir Svavar Gestsson.
„Atvinnuleysið er því ekki aðeins sóun
á ómælanlegum mannlegum verð-
mæturn hcldur og fjármunum. Og
atv'innuleysið nú er hryllilegt og ólíð-
andi. Aðgerðarleysi er atriði út af fyrir
sig, en annað er tilfinningaleysi ráða-
manna andspænis þessum hrikalega
vanda, þar sem tíundi hver maður er
atvinnulaus í heilu byggðarlögunum.“
Nýjustu upplýsingar frá vinnu-
málaskrifstofii félagsmálaráðuneýtis-
ins sýna að í janúar var atvinnuleysið
7,7 prósent sem svarar til þess að 10
þúsund manns hafi verið án vinnu.
Verkfall sjómanna spilaði þar nokkuð
inn í, en þó má gera ráð fyrir því að
atvinnuleysið verði 6 til 7 prósent urn
hríð. I janúar var atvinnuleysið mest á
Norðurlandi og Austurlandi, 12 til 15
prósent og var nær 10 prósent hjá
konum á móti 6,2 prósent hjá körlum.
Sagan og
samtíminn
Alaugardag boðar Sagnfræð-
ingafélag Islands til ráð-
stefnu um sögnskoðun íslend-
inga í Komhlöðunni, Banka-
stræti 2.
Meðal framsögumanna verða
Pémr Gunnarsson rithöfundur sem
ræðir um ímynd Islands og Guð-
mundur Hálfdanarson dósent sem
nefnir erindi sitt Endurskoðun
Islandssögunnar. Anna Agnarsdótt-
ir dósent mun spyrja hvort Is-
landssagan sé einangruð og Gunnar
Karlsson prófessor velta fyrir sér
hvernig ný söguskoðun verður til.
Aðrir fyrirlesarar eru Einar Már
Guðmundsson rithöfundur, Jón
Hjaltason sagnfræðingur og Gísli
Gunnarsson dósent.
Að loknum framsögum verða
pallborðsumræður. Ráðstefnustjóri
er Guðmundur Jóns'son en Stefán
F. Hjartarson formaður Sagnfræð-
ingafélagsins mun setja ráðstefnuna
kl. 13.15.
Kvóti risanna stækkar og byggðum fækkar
Hagræði kvótakerfisins felst í
því að fiskveiðiheimildimar
færast á æ færri hendur sem aftur
þýðir að byggðarlögum mun fækka.
Viljum við þessa hagræðingu?
Ef menn verja kvótakerfið á þeim
forsendum að það sé gott tæki til að
fækka einingum í sjávarútveginum og
byggðarlögum í framhaldinu þá vil ég
að menn séu heiðarlegir og hrein-
skipmir en tali ekki í hálfkveðnum vís-
um. Þessi orð lét Steingrímur J. Sig-
fússon varaformaður Alþýðubanda-
lagsins falla í umræðum urn frumvarp
ríkisstjórnarinnar til laga um stjórnun
fiskveiða aðfaranótt miðvikudags.
Steingrímur sagði tíma til kominn að
menn hættu að hugsa um kvótakerfið
út frá þröngum sérhagsmunum ein-
stakra byggðarlaga.
- Mér hefur alla tíð fallið illa sú um-
ræða sein gengur út á það að taka af-
stöðu til kerfísins eftir því hvort þetta
eða hitt byggðarlag eða kjördæmi er
að hagnast, sagði Steingrímur og
k\raðst oft hafa heyrt þá röksemd í
sínu kjördæffii, Norðurlandi eystra, að
vegna þess að Akureyri hefur aukið
Hrafnsmál
ins skríður
Aþriðjudag lagði Hrund Haf-
steinsdóttir, lögmaður Hildar
Jónsdóttur, ritstjóra og ábyrgðar-
manns Vikublaðsins, frarn greinar-
gerð fyrir Héraðsdómi Reýkjavíkur
í máli því sem Hrafn Gunnlaugsson
hefur höfðað gegn Hildi persónu-
lega og Olafi Ragnari Grímssyni
hlut sinn í aflaheimildum þá ættu kvótinn hefur minnkað annars staðar.
Norðlendingar ekki að kvarta. Er það frá heildarhagsmunum séð já-
- En hvað þýðir það? Það þýðir að kvætt, spurði Steingrímur.
Vikublaðs-
úr vör
fyrir hönd útgefanda blaðsins.
Greinargerðin er fyrsta andsvar af
hálfu Vikuhlaðins við stefnunni, sem
'þingfest var í desember síðastliðnum.
Það næsta sein gerist er að málið fer
til úthlutunar innan dómsins og verð-
ur í framhaldi af því brátt ljóst hvaða
dómari mun fara með málið.
Skuldir borgarinnar
10.000
1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993
2,5 MILLJARÐA KRONA
RIÐLAUNAREIKNINGUR!
Eiríkur Jónsson hjá Kennarasambandinu: Biðlaunarétturinn er ekki samningsmál. Biðlaun eiga
menn að fá bjóðist þeim ekki sambærilegt starf hjá ríkinu sjálfu
Að óbreyttu eiga grunnskól-
amir að flytjast frá ríkinu til
sveitarfélaganna 1. ágúst
1995 ogum leið eiga milli 2.000 og
2.500 maims að fara af launaskrá
ríkisins. Samkvæmt lauslegu mati
Eiríks Jónssonar hjá Kennarasam-
bandi Islands myndast þá biðlauna-
réttur upp á nálægt 2,5 milljarða
króna, réttur sem er lögbundinn en
ekki samningsatriði. Hver og einn
þessara einstaklinga gæti sótt til
dómstólanna um þennan rétt,
burtséð frá því hvort menn fara í
starf hjá sveitarfélögunum.
Ólafur G. Einarsson menntamála-
ráðherra skilaði nýverið skriflegu
svari við fyrirspurn Ragnars Arnalds
um hver biðlaunaréttur starfsmanna
ríkisins við sérskóla ríkisins á grunn-
skólastigi, í Námsgagnastofnun, á
fræðsluskrifstofúm og í grunnskólum
væri nú í krónum talið. I svarinu
kernur ekkert ffarn um heildarupp-
hæðir, enda reyndist ekki unnt að
sundurliða upplýsingarnar eftir því
hverjir hefðu rétt á 6 inánaða eða 12
rnánaða biðlaunum. 1 ljós kont þó að
ársverk þessara starfsmanna ríkisins
eru um 2.400 og dagvinnulaun þeirra
í október sl. voru 212,6 milljónir
króna, þar af 162,2 milljónir hjá
óbreyttum grunnskólakennurum.
Eiríkur Jónsson undirstrikar að
biðlaunarétturinn er ekld samnings-
atriði. „Stéttarfélögin hafa ekki um-
boð til að semja um slíkan rétt. Þegar
störf eru lögð niður hjá rfkinu er ljóst
að biðlaunaréttur myndast bjóðist
mönnum ekki sambærileg störf hjá
ríkinu sjálfu, ýrnist 6 mánaða réttur
eða 12 mánaða réttur eftir því hver
starfsaldurinn er, en skiptingin miðast
við 15 ár í starfi. Lauslega reiknast
mér til að biðlaunaréttur starfsmanna
grunnskólanna gæti numið allt að 2,5
milljörðum króna.“
Eiríkur segir að þeir hjá Kennara-
sambandinu væru nú að skoða þessi
inál í ljósi tilflutnings grunnskólanna.
Hingað til hefðu einkum lffeyrisinálin
verið skoðuð, en önnur réttindamál
fylgdu í kjölfarið. „Hvað biðlaunin
varðar er þetta ekki á samningssviði
félagsins. Það er hvers og eins að meta
hvort hann telji eðlilegt að sækja bið-
launarétt sinn. Hver og einn gæti
leitað til dómstólanna í því sam-
bandi."
Ragnar Arnalds telur öll mál varð-
andi fyrirhugaðan tilflutning vera
óljós. „Það er knappur tími til breyt-
inganna og mörgum spurningum
ósvarað. Flver á í raun að taka við
grunnskólunum? Sveitarfélögin?
Hvað með fámenn og fátæk sveitar-
félög? Eiga þau að sameinast? Eiga
skólarnir að fara til byggðasamlaga
eða héraðsnefnda? Allt er þetta á
huldu og hið sama gildir um stór mál
eins og biðlaunaréttindi og lífeyrisrét-
tindi. Hver á að standa fyrir þessum
réttindum?“ spyr Ragnar.