Vikublaðið - 24.02.1994, Blaðsíða 6

VIKUBLAÐIÐ 24. FEBRUAR 1994
Verða Búnaðarfélagið og Stéttarsambandið sameinuð?
Félagskerflð gert ein-
faldara og skilvirkara
Framleiðslustjórnun var tekin upp og bændum fækkaði en þó hefur starfsmönnum
Búnaðarfélagsins og Stéttarsambandsins fjölgað á fimmtán árum úr 33 í 44.
Sex manna starfshópur á vegum
Búnaðarfélags Islands og Stétt-
arsambands bænda mun leggja
fram tillögur fyrir komandi Búnaðar-
þing þar sem langt er gengið til móts
við kröfur fjölmargra búnaðarsam-
banda um sameiningu og hagræðingu
í stofnanakerfi landbúnaðarins. Verða
þar lögð fram drög að nýjum sam-
þykktum vegna sameiningar Búnaðar-
félagsins og Stéttarsambandsins. Þess
má geta að á milli áranna 1978 og
1993 eða á 15 árum fjölgaði starfs-
mönnum þessara tveggja stofnana úr
33 í 44 eða um þriðjung.
A síðasta ári samþykkti Stéttarsam-
bandið ályktun um sameiningannál
og áskoranir bárust frá flestum bún-
aðarsambandanna og félögum um
aukna samvinnu og sameiningu. Þá
heyrast raddir um sameiningu og
fækkun búnaðarsambanda og að
Rannsóknarstofnun landbúnaðarins
(Rala) sameinist Búnaðarfélaginu og
jafnvel að starfsemi Rala verði flutt að
Hvanneyri.
Meginmarkmiðið að
sameina bændastéttina
„Ég vil ekki úttala mig um hvað
felst í tillögum starfshópsins, en þarna
er einfaldlega verið að reyna að koma
til móts við kröfur bænda um að fé-
lagskerfið verði gert einfaldara, ódýr-
ara og skilvirkara," segir Haukur
Halldórsson formaður Stéttarsam-
bandsins í samtali við Vikublaðið.
„Vinnan fólst einkum í því að finna
leiðir til spamaðar og hvernig mætti
nýta þá fjármuni sem sparast. Ég vil
ekki fara nánar út í sparnaðartillög-
umar, en vitaskuld snerta þær fjölda
starfsmanna. Ég get bent á samein-
ingu hjá Samtökum iðnaðarins, sem
leiddi til 20 prósent fækkunar starfs-
fólks. Almennt get ég bætt því við að
nefndin eða starfshópurinn var ein-
huga um þær tillögur sem verða lagð-
ar fram og á ég ekki von á öðm en að
undirtektir verði góðar á Búnaðar-
þingi,“ segir Haukur.
Jón Helgason þinginaður og for-
maður Búnaðarfélags íslands vill
heldur ekki tjá sig náið um þær tillög-
ur sem verða lagðar fram. „Kveikjan
að þessu era samþykktir búnaðarsam-
bandanna á síðasta ári og það var
gengið í þessar viðræður með opnurn
huga. í nu'num huga er meginmark-
miðið að sameina bændastéttina og
gera hana sterkari og þá má spyrja
hvort það geti gerst með þessum hætti
sem í tillögunum felst," segir Jón.
Fcekkun búnaðarsam-
banda og „einkavæðing“
Rala? &
Einn viðmælenda Vikublaðsins
segir að það gæti orkað tvímælis að
taka undir einn og sama hattinn fag-
mál og kjaramál, en þessu er Jón
ósammála. „Þetta þyrfti ekki að vera
andstætt hvort öðru. Kjarabaráttan
hefur breyst talsvert, hún er orðin allt
önnur en áður. Leiðbeiningarþjón-
usta og ráðgjöf era orðin stærstu lið-
irnir í kjaramálum bænda, sem ekki
lengur snúast fyrst og fremst um
krónur og aura í samningum við ríkið.
En það er Búnaðarþingsins að taka á
þessu og bændanna að ákveða þetta
sjálfir," segir Jón. Þess má geta að
Stéttarsambandið klofnaði út úr Bún-
aðarfélaginu árið 1947, einmitt til að
aðskilja fagmálin frá kjaramálunum,
en nú era tímamir sem sé aðrir.
Vikublaðið heyrði í ýmsum mönn-
um um sameiningarmálin og finnst
flestum „báknið" vera orðið of stórt á
sama tíma og bændum hefur fækkað
veralega. Vilja sumir ganga lengra en
bara sameina Búnaðarfélagið og
Stéttarsambandið. Einn viðmælenda
blaðsins telur að sameina eigi Búnað-
arfélagið og Rala (sem er með 60
starfsmenn), sem raunar fæli í sér e.k.
einkavæðingu því Rala er ríldsstofn-
tm, og annar nefnir um nauðsyn þess
að sameina og fækka búnaðarsam-
böndum og félögum.
Það þarfað taka á leið-
beinmgarþjónustunni
Undir þetta síðasta tekur Bergur
Pálsson formaður Búnaðarsambands
Suðurlands. „Ég er sannfærður um
þörfina á sameiningu, en það er
spumingin hvar eigi að byrja. Ég teldi
rétt að byrja á því að sameina búnað-
arsamböndin sem era of mörg, fá-
menn og veik. Ég hygg að þau séu 15,
en ættu að vera 5 til 6 í mesta lagi. Það
kemur kannski ekki úr réttri átt að ég
skuli segja þetta, formaður lang
stærsta sambandsins, en þetta er samt
mitt viðhorf. Ég vil byggja upp stór og
sterk búnaðarsambönd með mikla og
virka leiðbeiningarþjónustu, en það er
einmitt á henni sem þarf að taka,“ seg-
ir Bergur.
Bergur segist sammála því að yfir-
bygging landbúnaðarins sé orðin of
stór. „Það er brýn þörf á hagræðingu
og það er nauðsynlegt að menn skoði
alla möguleika í því sambandi. Það að
taka upp framleiðslustjórnun hefur
leitt til fjölgunar starfsmanna, hún er
dýr í ffamkvæmd. Og það á að skoða
fleira. Ég nefni t.d. að það væri vit í
því að hafa starfsemi Rala samhliða
Bændaskólanum að Hvanneyri," segir
Bergur.
Vilja hafa tillögumar
jyrirframan sig
Guðmundur Sigurðsson hjá Bún-
aðarsainbandi Borgarfjarðar segir
erfitt að tjá sig um sameiningarmálin
fyrr en ákveðnar tillögur Iiggja á
borðinu. „En aukið samstarf er æski-
legt, þótt það sé reyndar fyrir hendi í
töluverðum mæli milli Búnaðarfélags-
ins og Stéttarsambandsins. Ég vil hafa
fyrir ffaman mig tölur um hagræðing-
una áður en ég tek einhverja afstöðu.
Ég þykist vita að það sé hægt að spara
heil ósköp, en það má ekki gleyma því
að hagræðing hefur verið í gangi,“
segir Guðmundur.
Þá innti Vikublaðið Egil Bjarnason
hjá Búnaðarfélagi Skagafjarðar effir
hans afstöðu. „Ég er ekki búinn að sjá
hvernig tillögurnar líta út og út af fyr-
ir sig hafa þessi mál ekki mikið verið
rædd hér, ekki þannig að menn hafi
sett sig inn í þau. Það er því ekki gott
að tjá sig um þetta nú, þótt ekki fari
hjá því að það er alltaf ástæða til að
skoða möguleika til sparnaðar," segir
Egill.
Friðrik Guðmundsson
Eigum fyrirliggjandi landbúnaðar-
drifsköft ásamt tilheyrandi varahiutum, t.d.
drifskaftsrör, hjöruliðskrossa, o.fl.
800 Selfoss
Sími98-22000
Fax 98-22039
Einnig drifsköft fyrir snjóblásara.
Flytjum einnig inn hjólbarða og felgur fyrir dragtengd
landbúnaðartæki eins og mykjudreifara, haugsugur og
sturtuvagna.
Sendum hvert á land sem er.
Verðið er hvergi betra.
imöttí* HÚ?
Tveggja sólahringa
loðnutöm til að arýgja
tekjumar
Á Sandhóli í
Olfúsi smndar
Páll Auðar Þor-
láksson sirrn fjár-
búskap.Við
hittum hann í
grenjandi rign-
ingu þegar hann
var nýkominn
ffá þvf að vinna í
loðnu í Þorláks-
höfh. Þá átti hann eftir að sinna sínum
venjubundnu búverkum. Það er auðséð
að bændur, sumir hverjir að minnsta
kosti, þurfa að leggja mikið á sig úl að
hafa om' sig og á. Páll Auðar telur að
bændur þurfi einna helst að standa sam-
an gegn kaupmannaveldinu í Reykjavík
og segir að það sé augljóst á allri þeirri
umræðu, sem átt hefur sér stað, að það
eina sem kaupmenn hugsi um sé að
brjóta niður samstöðu bænda. Þær sög-
ur ganga um sveitina, segir Páll Auðar,
að kaupmenn í stórmörkuðum láti
garðyrkjubændur leggja inn grænmeti
og kartöflur, sem svo eru reiknisfærð
effir fimmtán daga og bændur verði síð-
an að taka við víxlum sem fálli svo eftir
þann tíma sem kaupmenn ákveða sjálfir.
Það verður að sporna með einhverjum
hætti á móti þessari þróun, segir Páll.
Telurþú að bændutn stafi einbver hcetta
af innflutningi landbúnaðarvara?
- Það held ég ekki ef við stöndum á
jafnréttísgrundvelli og innflutningurinn
skellur ekki of hratt yfir okkur. Og sem
alveg grjótharður ffamsóknarmaður í
gegn verður maður að færa þakkir til í-
haldsmannsins Halldórs Blöndal. En
við þurfúin langtum harðari áróður og
verðuin að standa miklu betur saman.
Við getum líka bætt aðstöðu okkar með
því að vinna út ffá búunum og aukið
þannig tekjumar, þannig að rækmnin
bæði á túnum og Sústofni fjúki ekla út í
buskann. Það er í sál hvers einasta
manns að hann vill ekld láta ævistarf sitt
fara í ekki neitt. Við verðum að leita
allra leiða til að þrauka í a.m.k. áratug,
því eftir það skýrist hvemig fer með ís-
lenskan landbúnað.
Eflum útflutning á ís-
lenska hestinum
Á reiðtamningastöð að Ingólfehvoli í
Ölfusi hittum við Friðþjóf Vignisson
tamningamann
þar sem hann
var að þjálfa
einn afþessum
fallegu íslensku
hestum. Frið-
þjófur telur að
bændur þurfi að
aðlaga sig
breyttum að-
stæðum í kjölfar
EES og verða
samkeppnisfærir bæði í verði og gæð-
um. Einnig finnst honum að það verði
að hlúa að þeim greinum sem virðast
standa uppúr í íslenskum landbúnaði,
eins og t.d. hrossaræktinni. Hann vill
efla útflutning á íslenska hestinum og
segir það skila arði í þjóðarbúið.
Hvaðfinnst þér um fjölmiðlaumntðiina
um bœndur upp á síðkastið?
- Hún hefúr að mörgu leyti verið
mjög neikvæð. Hvað kostar bændasam-
féíagið okkur? Það er auðvitað alltof
dýrt að reka þetta batterí og allt í kring-
um það, bændamafian sem sumir kalla
svo og allir milliliðimir taka of mikið af
kökunni. Það þarf að stokka þetta upp.
Spjótin beinast þó allt of milcið að
bændum sjálfúm, ég held að það séu
ekki þeir sem stjómi, heldur stjóm-
málamennimir sem stjóma þeim.
Hvaðfinnst þér um innflutning á land-
búnaðarv'órum?
- Það kemur að þessu fyrr eða síðar
og við verðum bara að búa okkur sem
best undir þá holskeflu sem yfir okkur
ríður. En svo lengi sem við verðum
samkeppnisfærir í verði og gæðum
þurfum við engu að kvíða. Eg held að
ungt fólk í dag kaupi alveg eins og jafii-
vel frekar góða íslenska vöru heldur en
erlenda. Mín skoðun er sú að það eigi
að auka sjálfetæði bænda og ffjálsræði,
fækka milliliðum og minnka yfirbygg-
inguna. Ég er sannfærður um það að
hægt er að selja íslenskt lambakjöt er-
lendis og fá fyrir það gott verð. I raun-
inni þarf ekki svo mikla sölu tíl að allar
umffamhirgðir séu úr sögunni. Ætli sá
markaður sé ekki á stærð við meðal-
hverfi í New York.
Hinn nýi bóndi
Ferðaþjonusta bænda hefúr stórauk-
ist á síðari ámm og er ekki lengur hlið-
arbúgrein, a.m.k. ekki hjá Jóni Halldóri
Hannessyni á Hjarðarbóli í Ölfúsi. Þar
hefur hann byggt upp glæsilega aðstöðu
fyrir ferðafólk og hefúr af því fúlla at-
vinnu allan ársins hring að sinna ferða-
fólki ffá öllum heimshomum.
Jón Halldór telur h'ffæna ræktun vera
brýnasta um
þessar mundir
og þar eigi ís-
lenskir bændur
leik á borði:
- Það er núk-
ið talað um út-
flutning á líf-
rænt ræktuðum
matvælum, en
ég vil snúa þessu
við og rækta hf-
rænt fyrir okkur Islendinga, þó ekla
væri til annars en að bæta heilsu land-
ans. Baráttan gegn innflutningi á land-
búnaðarvömm felst m.a. í því, að við
eigum eingöngu að framleiða lífrænt,
ffamleiða matvæh án allra aukaefúa. Eg
hef mikla trú á að með þessu vemdum
við bændur best og allur innflutningur á
landbúnaðarvörum verði þar með ó-
þarfur þar sem íslensk ffamleiðsla væri
þá orðin holl. Og spurningin er þá
hvort við gætum sett reglur um að allar
innfluttar landbúnaðarvörur yrðu að
hafa sarna lífræna gæðastimpilinn og ís-
lenskar vömr.
Hvað varðar fjölmiðlaumræðuna um
bændur finnst mér bændur vera of hör-
undsárir og taka þessa umræðu of nærri
sér. Mér finnst t.d. að bændur í dag
þurfi ekki að taka nærri sér þættí Bald-
urs Hermannssonar, „Þjóð í hlekkjum
hugarfarsins". Það vita allir að nútíminn
er ekki svona. Þessir þætrir hans vom
miklu ffekar söguskoðun en árás á
bændur nútímans.
Hvemig geta bændur bætt st'óðu sina í
íslensku þjóðfélagi?
- Æ, ég veit það ekld. Égheld að 9
rétta leiðin sé að vera frjór í hugsun og
staðna ekki í einhverju fari. Möguleikar
okkar em óþrjótandi og menn verða
bara að líta í kringum sig. Ég vil nú
eigna þetta öllum, ekki bara bændum.
En þeir sem búa í sveit þurfá off að sæta
afarkostum. Það era í gildi allskonar
höft og reglur, t.d. um sölu og sldpt-
ingu bújarða, sem hefta fólk og éru
þannig gerðar að þær vemda hefð-
bundna ffamleiðsíu og veita henni for-
gang ffam yfir allt annað. Þessar reglur
hindra það að fólk geri búið í sveitum
og unnið eitthvað allt annað en venju-
bundin sveitastörf. Breytingar á þessum
reglum gætu stuðlað að því að fleiri
settust að í sveitum landsins og þar með
styrkt bændur sjálfá. Ég er sjálfúr ágætt
dæmi um þetta þar sem ég er líklega sá
eini hér í sveitinni sem lifi af jörðinni en
stunda engan búskap.
Brýnt að lækka raf-
magnsverðið
Gróðurhúsabændur em á þessmn
ársrima að sinna sínum venjubundnu
vetrarverkum.
Skúli Sæland í
Varmagerði,
Laugum, var
hinsvegar við
barnapössun
þegar okkur bar
að garði. Tal
okkar barst strax
að innflutningi
landbúnaðar-
vara:
- Ef maður lítur ril þessarar greinar
sem ég stunda þá hefúr maður örlitlar
áhyggjur af þessum tollffjálsa innflutn-
ingi á blómum eftir tilkomu EES. Það
er nokkuð sem ekld er hægt að fá bætt,
það er meira að segja verra en GATT,
þar höfum við þó smá vemd.
Við eruin að keppa við niðurgreidd
blóin ffá öðmm löndum og þau sem
flutt em imi koma ffá löndum utan
Evrópubandalagsins, sem er náttúra-
lega ennþá verra. Við gætuin frainleitt
miklu meira, en hið háa rafmagnsverð
gerir okkur erfitt fyrir og okkur er neit-
að um raffnagnslækkanir.
Það má búast við því að gúrkufram-
leiðsla leggist bara af hér á landi verði
ekkert gert í þessum máluin. Ég held að
garðyrkjubændur og aðrir bændur í
landinu verði að fara að taka sig ril í
andlitinu ef þetta á ekki að ganga af
þessum greinum dauðum.