Vikublaðið - 24.02.1994, Blaðsíða 8

Samkeppnin
8
VIKUBLAÐIÐ 24. FEBRÚAR 1994
Allt f steik á
kjötmarkaðnum
s
reiða viðgengst í nauta-
kjötsfiramleiðslunni á Is-
landi sem sést best á þeim
mörgu leiðum sem kjötið getur
farið til neytandans. Stundum
kemur kjötið efdr „gömlu leiðinni"
frá bónda í gegnum afurðastöð og
úr kjötborði verslunar. I öðrum til-
vikum fer nautakjötið frá bónda til
verslunar með stuttri viðkomu í
sláturhúsi. Þá er til í dæminu að
neytandinn kaupi beint frá bónd-
anum, heimaslátrað. Það er ólög-
legt en viðgengst engu að síður.
Ymis verð eru í gangi og nær öll
undir samþykktu Iágmarksverði
Framleiðsluráðs sem byggir á
kostnaði við rekstur kúabúa.
Bændur eru að tapa peningum og
sér ekki fyrir endann á því. Hvers
vegna?
- Framleiðendur nautakjöts eru að
ganga á eigur sínar núna. Verðið er
það lágt að þeir fá ekki upp í beinan
kostnað og alls engin vinnulaun. Það
er Guðmundur Lárusson formaður
Landsambands kúabænda sem slær
þessu föstu. Hann telur ástandið vera
svona bágborið vegna þess að hvorki
bændur né afurðastöðvar hafa borið
gæfu til þess að standa saman.
Guðmundur leggur dæmið upp
þannig að á síðustu árum hafi smá-
söluverslunin komist á æ færri hendur
með þeim afleiðingum að styrkleika-
hlutföll milli framleiðenda og seljenda
hafa raskast. I krafti stærðarinnar hef-
ur Hagkaup/Bónusveldið þrýst niður
verði á nautakjöti meðan samtaka-
máttur afurðastöðva, sem að mestu
eru í eigu bænda, er lítill sem enginn.
- Samstaðan hefur engin verið og
að sumu leyti er það skiljanlegt. Af-
urðastöðvarnar standa margar höllum
fæti fjárhagslega, meðal annars vegna
þess að þær hafa tapað peningum á
gjaldþrotum í smásöluversluninni,
segir Guðmundur.
Gunnar Guðmundsson fram-
kvæmdastjóri afurðastöðvar Kaupfé-
lags Borgfirðinga viðurkennir að sam-
staða afurðastöðvanna sé ekki mikil.
Hann segir þó að samtök bænda ættu
að fara varlega í gagnrýni sinni á af-
urðastöðvar.
- Sumir bændur selja kjöt í sam-
keppni við afurðastöðvarnar. Þeir
kaupa slátrun hjá afúrðastöðvum og
selja beint til verslana á lægra verði en
okkar, segir Gunnar. Sömuleiðis
bendir Gunnar á að rökstuddur grun-
ur er um marktæka heimaslátrun sem
dregur enn úr „opinberri" eftirspurn
eftir kjöti.
Offramleiðsla
Sterk staða verslana gagnvart af-
urðastöðvum og bændum gefur þeim
tök á að þrýsta heildsöluverðinu nið-
ur. En smásöluversluninn gæti ekki
knúið á um verðlækkanir nema af
þeirri ástæðu að umframbirgðir eru í
landinu af nautakjöti.
Engin framleiðslustýring er á
nautakjöti líkt og tíðkast í kindakjöts-
framleiðslunni. Það þekktist að sauð-
fjárbændur keyptu kálfa til að ala í
sláturstærð og reyna með þeim hætti
að drýgja tekjurnar. Guðmundur Lár-
usson telur að stórlega hafi dregið úr
slíkri búmennsku. Kjötverð er svo lágt
að menn hafa ekkert upp úr því að
kaupa kálfa af kúabændum til að ala,
hvorki sauðfjárbændur né aðrir.
Guðmundur gerir sér vonir um að
þegar líða tekur á þetta ár muni draga
úr offfamleiðslunni og byggir það á
upplýsingum sem Landssamband
kúabænda safnar um ffamleiðslu fé-
lagsmanna sinna. Framleiðslutími
nautakjöts er langur og hægt að spá
fyrir kjötframboð á grundvelli fjölda
kálfa sem settir eru á. Það eru ýmsir ó-
vissuþættir í þessurn áætlunum. A
kjötmarkaðnum hefur ríkt hálfgert
upplausnarástand síðustu árin og til-
raunir til að ná jafnvægi hafa ekki bor-
ið árangur.
Albaníuleið úr ógöngum
Kúabændur fengu samþykki Hall-
dórs Blöndal landbúnaðarráðherra
fyrir töku verðjöfnunargjalds í nóv-
ember 1992. Þá var mönnum orðið
ljóst að grípa þyrfti til aðgerða ef ekki
ætti illa að fara.Verðjöfnunargjaldið,
fimm prósent, var hugsað til að niður-
greiða útflutning á kjöti og draga
þannig úr umframbirgðum. Að auki
átti að nota hluta kjarnfóðurgjalds í
sama tilgangi. Skömmu síðar náðu
kúabændur samkomulagi við slátur-
leyfishafa sem gerði ráð fyrir að
bændur fyrir sitt leytá flyttu úr landi
350 tonn af nautakjöti og drægju úr
framleiðslu gegn því að sláturleyfis-
hafar tryggðu fullt skilaverð til bænda
með því að hætta undirboðum.
Samkomulagið hélt ekki nema að
litlu leyti. Bændur komu ekki út nema
um 200 tonnum af kjöti og afurða-
stöðvarnar héldu áfram að gefa afslátt
af lágmarksverði, einfaldlega til að
koma kjötinu frá sér.
Um hríð leit reyndar heldur illa út
Nautakjötsmarkaðurinn hefur verið t upplausn og þó tekist hafi að draga úr umframframleiðslunni getur allt einsfarið svo
að offramleiðsla í sauðfjárrakt verði til þess aðjafnvægi næst ekki á þessum markaði.
OLÍUFYLLTIR RAFMAGNSOFNAR
Glæsileg vara á ótrúlegu verði - Gerið verðsamanburð
Olíufylltir rafmagnsofnar, á hjólum, í gamla stílnum, 1200-2500 W.
Veggfestingar, sjálfvirk hitastýring.
Verð: 1200W kr. 9.790.- 1500W kr. 10.794.-
2000 W kr. 11.911.- 2500 W kr. 13.031.-
2500 W Turbo blástur kr. 15.387.-
Landsins mesta úrval af
rafmagnsofnum
Póstsendum
Olíufylltir rafmagnsþilofnar. Gólf- eða veggfestingar fylgja.
Verð: 750 W kr. 10.189.-
1000W kr. 10.527.-
1500 W kr. 11.638.- Sjálfvirk hitastilling - Veggfestingar fylgja
Víkur Vagnar
KERRUSALURINN
Síðumúla 19-108 Reykjavík - Sími 684911 - Fax 684916