Vikublaðið - 24.02.1994, Blaðsíða 14

14
VIKUBLAÐIÐ 24. FEBRUAR 1994
Framlög stjómvalda tíl land-
græðslumála minnka nú ár
frá ári... Arlegt íjármagn tíl
að sinna landgræðslu og gróður-
vemd á öllu landinu er t.d. um
þriðjungur af rekstrarkostnaði
Seðlabankans. Kostnaður við Perl-
una samsvarar framlögum tíl Iand-
græðslu í fimmtán ár... Það er með
öllu óvíst að Landgræðslunni takist
að sinni að fjármagna aukið sam-
starf við bændur um uppgræðslu
heimalanda.
Ofan.greind tilvitnun er úr grein
eftir Andrés Arnalds hjá Landgræðslu
ríkisins sem hann skrifaði nýverið í
búnaðarblaðið Frey. Þar greinir
Andrés frá því að Landgræðslan hafi
um árabil tekið þátt í margvíslegum
samvinnuverkefnum með bændum
um uppgræðslu lands. Má geta þess að
120 bændur voru á síðasta ári í sam-
starfi við Landgræðsluna innan verk-
efnaflokks sem kallast „heimalanda-
verkefnið“, en um 1.000 hektarar
gróðurvana lands eru á ýmsum stigum
uppgræðslu á vegum þessa verkefnis.
Hvað ef vistvænir Þjóð-
verjar koma....
Fyrirkoinulagið er þannig að Land-
græðslan hefur lagt til helming áburð-
ar á móti viðkoinandi bónda, en legg-
ur jafnframt til allt fræ sem er veruleg-
ur kostnaðarliður. Bóndinn fær síðan
greiddar 10 þúsund krónur á tonn fyr-
ir flutning og dreifingu á áburðinuin.
Alls var dreift 320 tonnum af áburði í
tengslum við heimalandaverkefnið
síðasta sumar og nam kostnaður
Landgræðslunnar um 12 milljónum
króna. Landgræðslan hefur mikinn á-
huga á að bæta a.m.k. 100 bændum
við í verkefnið, en vantar fjármagn.
Bændur hafa auk þess unnið mikið
fyrir Landgræðsluna við uppsetningu
girðinga, fræöflun, sáningu, áburðar-
dreifingu o.fl., en Andrés leggur
áherslu á að uppgræðsla heimalanda
sé mikilvægur hlekkur í því að gera
landbúnaðinn umhverfisvænan.
I samtali við Vikublaðið sagðist
Andrés hafa orðið var við mikinn og
vaxandi áhuga meðal bænda um að
efla uppgræðslustarfið, ekki síst í þeim
tilgangi að bæta heimalöndin. „Ann-
ars vegar er unnið að því að styrkja
land til áframhaldandi beitar, land
sem hefur í aldanna rás farið illa. Það
er liður í beitarskipulagi. Uppgrædda
landið er þá notað til beitar á vorin og
haustin og það léttír á sumarhögunum
á viðkvæmasta tímanum. Ahuginn er
geysilega mikill og til okkar berst
mikill íjöldi fyrirspurna um 'stuðning
við slíka uppgræðslu.
Hins vegar lítum við til umhverfis-
málanna. Nú er mikið rætt um að
markaðsmöguleikar erlendis, einkum
á dilkakjöti, felist í því að vera með
vistvæna vöru. Það er ansi hætt við því
að það forskot sem við höfum með því
að hafa hreint kjöt, þ.e. kjöt sem er
laust við lyf og hormóna, nýtist ekki
nema tryggt sé að landið sé í lagi sem
varan er framleidd á. Það gætí komið
bakslag í okkar stöðu ef t.d. vistvænir
Þjóðverjar kæmu og vildu skoða land-
ið með þetta í huga. Það fer ekki hjá
því að nú er mikil umræða í heiminum
um jarðvegseyðingu.
Það kom fram a ráðstefnu nýverið á
Selfossi að árlega tapast um 13 millj-
arðar tonna af jarðvegi vegna land-
notkunar mannsins en um leið blasir
við að vegna fólksfjölgunar þarf að
tvöfalda matvælaframleiðsluna á
næstu 40 árum. Umræðan er því rétt
að byrja og erlendis munu umhverfis-
samtök ekki samþykkja framleiðslu,
nema tryggt sé að ekki sé gengið á
landið."
Óflug starfsemi Land-
grœoslufélags Oræfinga
En hvað eru þá bændur að gera í
þessum málum? Landgræðsla ríkisins
er núorðið í samvinnu við fjölda
bænda um uppgræðslu, meðal annars
við Landgræðslufélag Oræfinga, en
formaður þess er Orn Bergsson bóndi
að Hofi.
„Félagið okkar er aðeins 15 mán-
aða, en við munum halda áfrain starf-
inu eins og við getum og fjármagn
leyfir. Við höfum sérstaklega mikinn
áhuga á því að taka til hendinni á
söndunum fyrir ofan Ingólfshöfða.
Það er mikið verk, fleiri þúsund hekt-
arar. Þar lónar Kotá og þyrfti að
breyta rennsli hennar í því sainbandi.
Þá erum við búnir að friða svokallað
Sker, sem er 5 þúsund hektara svæði
milli Hofs og Hnappavallar. Við höf-
um gert frumdrögin að skipulagningu
á sáningu þar, aðallega lúpínu, en
einnig baunagrasi og birki. Við höfum
unnið inikið í samvinnu við Land-
græðsluna og fengið frá henni fjár-
magn til uppgræðslu."
Orn segir að viðbrögð bænda hafi
yfirleitt verið mjög góð, en að það
vanti að virkja þá miklu betur í þessu,
ekki síst nú þegar fjölmiðlaímynd
bænda er með verra mótí. „í land-
græðslustarfi hefur allt of lítið verið
gert fram til þessa. Fjölmiðlar hafa
gert sitt til að stilla Landgræðslunni
og bændum upp sem andstæðum fylk-
ingum, en staðreyndin er sú að við
eigum mjög mikla samleið og það er
að mínu mati mjög auðvelt að starfa
með Landgræðslunni. Okkar samstarf
við hana hefúr verið einstakt. Við
verðum að leggja áherslu á að senda
frá okkur vistvænar afurðir og frain-
leiða í sátt við landið. Annars er hætta
á því að neytendur hafni afurðunum.
Hitt er annað mál, að gróðureyðing er
á mjög takmörkuðum svæðum. I dag
er frekar hægt að tala um ofbeit hrossa
við þéttbýliskjarna, en að einblína á
sauðféð. Það má ekki gleyma því að
sauðfé hefur fækkað verulega á um-
liðnum árum, t.d. um 40 prósent hjá
mér á 15 árum.“
Okkar dæmalausu
kindur....
I Öxarfirði hefur einnig farið fram
mildð uppgræðslustarf um árabil. Þar
varð fyrir svörum Björn Benediktsson
að Sandfellshaga.
„Það hefur mikið breyst í upp-
græðslumálum bænda í seinni tíð og
mættí gerast miklu meira“ segir
Björn. „Við höfum verið að græða
upp mela í tuttugu ár og nú er ég
hættur búskap og synirnir teknir við.
Við höfum breytt melum í dýrmætt
beitiland og hlífum þá öðru landi á
meðan. Hér er mikið landrými fyrir
okkar dæmalausu kindur, en við höf-
um haft áhyggjur af beitinni. Við höf-
um friðað svæði á sumrin og margir
tekið það upp. Eitt af því sem við ger-
um og skiptír miklu máli er að brenna
ekki eða henda úrgangsheyi heldur
leggja það á gróðurlaust land. Það er
fátt sem græðir betur gróðurlausa
•mela en einmitt þetta.“
Björn segir að skúrka megi finna í
öllum stéttum, en telur að bændur
hafi farið óþarflega illa út úr þjóðfé-
lagsumræðunni á undanförnum miss-
erum. „I uppgræðslumálum höfum
við vissulega verið eins og nátttröll, en
nú á sér stað vakning. Við í Oxarfjarð-
arhreppi höfum beitt okkur fyrir mjög
róttækum aðgerðum, sem bitnuðu á
sumum hér, en með því að Land-
græðslan studdi við bakið á þeim sem
urðu fyrir skakkaföllum hefur tekist
samvinna sem er ofboðslega jákvæð.“
I upphafi greinarinnar var vitnað til
Andrésar Arnalds hjá Landgræðslunni
um blikur á lofti varðandi fjármögnun
á landgræðslu almennt og þá ekki síst
á samstarfi um uppgræðslu við bænd-
ur. Andrés segir í samtali við Viku-
blaðið að menn hafi eðlilega talsverð-
ar áhyggjur af peningamálunum.
„Þrátt fyrir fögur fyrirheit hafa fjár-
framlög minnkað í ár, þriðja eða
fjórða árið í röð. Almenn landgræðsla
dregst saman, en ætli verði ekki hægt
að láta heimalandaverkefnin standa í
stað þótt æskilegast væri að stórauka
þau. Ekki vantar áhugann og þörfin er
mikil. í þessu sambandi þá byggðu
menn miklar vonir við bókun 6 í
kjarasamningi ríkisins og bænda, en
þar var því heitíð að tveir milljarðar
færu í landgræðslu og skógrækt á
samningstímanum, á 6 árum, til
viðbótar við aðrar fjárvetingar til
þessara mála. Nú eru liðin nokkur ár
og ætli megi ekki segja að nokkrar
milljónir hafi farið í þetta og túlkun-
aratriði hvort þær milljónir hafi ekki
verið teknar af öðru innan þessa mála-
flokks,“ segir Andrés.
Friðrik Þór Guðmundsson

Mikill og vaxandi áhugi bænda á uppgræðslu:
Að gera landbúnað-
inn umhverfisvænan
LANDSBANKI
Landsbanki íslands auglýsir nú fimmta árið í röð eftir
umsóknum um NÁMU-styrki. Veittir verða 7 styrkir.
Q| Einungis aðilar að NÁMUNNI, námsmannaþjónustu
Landsbanka íslands, eiga rétt á að sækja um þessa
styrki.
3 Allir þeir sem gerst hafa félagar í NÁMUNNI fyrir
15. mars 1994 eiga rétt á að sækja um styrk vegna
þessa námsárs.
H§ Hver styrkur er að upphæð 150 þúsund krónur. Þeir
verða afhentir í apríl 1994 og veittir NÁMU-félögum
skv. eftirfarandi flokkun:
2 styrkir til háskólanáms á íslandi, 2 styrkir til náms
við framhaldsskóla hérlendis, 2 styrkirtil fram-
haldsnáms erlendis og 1 styrkurtil listnáms.
íjjUmsóknum ertilgreini námsferil, námsárangur,
heimilishagi og framtíðaráform, skal skilað til Lands-
banka íslands eigi síðar en 15. mars næstkomandi.
[§ Umsóknir sendist til:
Landsbanki Islands, Markaðssvið
b.t. Berglindar Þórhallsdóttur
Bankastræti 7, 155 Reykjavík
L
Landsbanki
íslands
Banki allra landsmanna
Andrés Amalds: Landbúnaðurinn þarf að vera vistvænn. Ahugi hænda á upp-
græðslu fer vaxandi, en Landgræðsluna vantar pening. Mynd: Ol.Þ.