Frjáls þjóð - 14.12.1957, Blaðsíða 17

JÓLIN 1957
FRJÁLS ÞJÓÐ
17
^V/i. ^V/i. ^V^. ^14;. ^l^. ^V/i. ^M/^ ^M/^. ^V/^ ^M/^ ^,1^. .. ^V/^ ^l^. ^I£. ^V^. ^l^ ^l^ ^M/^ .»$% ^l^. ^V/^ ^l^. ^l^. .>$,!£. ^l/^ ^l^. .$!£. ^l^. ^,!/^ ^V/^ ^ ^il^. ^l^. ^l-fe. ^V/^. ^l^. .$!£. .»V£. ^V/^. .£!£. ^l^. ^l^. ^l^. ^V^. ^VA jMk
Júlakrossgáta FRJÁLSRAH ÞJÚRAR
1. verðlaun 100 krónur — 2. verðlaun 50 krónur — 3. verðlaun 25 krónur
ÉA Óvissa Ljúk Orða Ytri og innri Einn Dugur Þjóð- sagna- byggð Fail Prik Átt ílát Hugs- un Baug- ur Aum- ur Úr- komu Hrös- unar- hella Viðlag Grasa- fræð- ingur ** 44
Rciði- teikn — * 1 Síbylj- ur
Sára Fé Andar Ljóði Fæði Þarf að brýna
2 eins Skst. Ánótu
Skyldir Hala- rófa Hæða r' Einvaldi Stunur
Síðastur Ljóðorð Fræ
' Hermd- ar- verk Lézt Dans
Skóli Stór- fljót Birtir Frum- efni Háskóla deild Roskn- ar
Málmur Stríði Stúlka
For- setning Skart- ar Ota Laika Laust Ein- stakur
' ' Sjálf- stæður Nafn Hott Pró- fessor ÉA Nem
Still- ing 2 eins Frum- _ efni Helgirit Ágætr í lag- inu Vatn Sér- hljóð Nær yfir < Mál
Ver- una Vatn Nafn || 1 1 Sæki sjó Óska
End- ing Skyld- menni Limur 2 eins Tala Eyða Alda t Tala For- feður Ofn
Fyrst- ur Þræta fhitteð-J Hll fyrra 1 Fisk Lifði Haf
ilH ÉA ' Dýr Tala Stó Spil- anna
&£ Þ Bæta mein && &&
aði fanginn þá undankomu, en
Ólafur elti hann að gilinu, þar sem
hann stökk í tó, sem mundi vera
manni undir hönd. Ólafur snaraði
sér á eftir honum, tók um hann
miðjan og lyfti honum upp á gil-
þrömina. Dró fanginn þá hníf úr
ermi, en Ólafur náði honum af
honum og reiddi hann nauðugan
til réttarinnar, þar sem hann var
látinn liggja í böndum, meðan rétt-
að var, og maður hafður til að
gæta hans.
Þetta var frásögn Gísla af hand-
tökunni. Verða atvik öll býsna
söguleg í höndum hans eða séra
Ólafs, ef hann er heimildarmað-
urinn, og er ekki með öllu laust
við karlagrobb.
★
JÁ Daníeli á Fróðastöðum er
sagan styttri og andinn allur
annar — meira dregið fram, hve
hraklegri meðferð Jón hafi sætt:
„Jón franski, hestaþjófur undan
Jökli, lagðist út á Arnarvatnsheiði.
Tóku Hrútfirðingar hann í leit-
um, fluttu ofan til Melaréttar, sem
þá var á snösinni fyrir ofan
Grænumýrartungu. Þá var Jón
Jónsson, sýslumaður á Melum,
ásamt Sigurði hreppstjóra á Fjarð-
aihorni, þar í réttum. Létu þeir
hann liggja bundinn réttarhaldið
af í kalsaveðri. Fluttur svo að
Melum um kvöldið — sendur svo
vestur.“
í eftirriti af yfirheyrslunum í
Strandasýslu segir, að fjallreiðar-
menn úr Hrútafirði hafi fundið
Jón að morgni hins 5. september
á Holtavörðuheiði eða á Hellis-
tungunum um afréttarmerki milli
Mela og Borgarfjarðar, og hafi
hann verið með fjögur hross, þar
með talda hryssu og folald.
Þessu fylgir nákvæm skrá um
það, er hann hafði meðferðis, og
vegna þess, að fróðlegt er sjá,
hvernig menn bjuggu sig í útilegu
á fjöllum, skal það hér talið:
Reiðingsgarmur með lélegan klyf-
bera. — Pottur. — Grallarinn, 16.
útgáfa. — Rauðleitt brekán, nýlegt.
— Annað brekán, eldra og lakara.
— Rekkjuvoð prjónuð, fornfáleg.
— Rekkjuvoð úr einskeftu. — Segl-
garmur. — Hærupoki lítill. —
Þverpoki.— Gæruskinn.— Skinna-
rusl. — Bandreipi. — Reiptagl og
bandbeizlisslitur. — Reiðgjarðar-
mynd með einni hringju og tré-
ístöðum. — Snæriskaðall. — Fjórð-
ungsfata með loki. — Dallur með
loki. — Hálf fjórða ýsa. — Dúk-
skyrta nýleg. — Prjónaskyrta. —
Dúkskyrta léleg. — Blá kollhúfa.
— Sortuð hetta. — Kalemangs-
bolgarmur. — Bláleitur einskeftu-
bolgarmur, lítt nýtur, með sam-
tíningshnöppum. — Sauðsvartur
peysugarmur, ónýtur. — Nær-
buxnagarmar, bláir af prjóni. —
Nærbuxnagarmar hvítir. — Tvenn-
ir sokkar sauðsvartir, aðrir nýleg-
ir, hinir garmar. — Bláir smokk-
ar. — Axlabönd bláleit. — Tvenn-
ar vasabuddur með kransaugum
og steinum með tveimur glerbrot-
um, lykli og signeti við. — Tveir
hnífar, sax og tálguhnífur. — Tvær
ómerkar kvermyndir. — Hár-
greiðugarmur og lítil sagarkambs-
mynd. — Tvær skinnbrókarnálar.
í þessu virðist einnig talinn sá
fatnaður, sem Jón stóð í, þegar
hann náðist. En auk þess átti
hann á fjöllum dót, sem leitar-
menn fundu ekki. Var þar helzt
pottur, eldstál, er hann hafði sjálf-
ur smíðað, páll og reka, axarskaft,
hnífur, ljósjárn, prjónar, kambur,
greiða og brókarnálar.
Sumu af þessu hafði hann stolið
á Snæfellsnesi, eins og áður segir,
en flest hafði hann fengið hjá
konu sinni af eigu sjálfs sín.
V.
ÆRRI má geta, að Hrútfirð-
ingar hafa þótzt vel veiða, er
þeir handsömuðu Jón Franz, enda
gat vart verri vágest á afrétti en
útilegumann, sem bjóst til þess
að lifa af stuldum. Að lokinni yf-
irheyrslu sendi sýslumaður söku-
dólginn í strangri gæzlu suður
yfir heiði til næsta hreppstjóra, og
var hann síðan fluttur úr einum
hrepp í annan, unz honum var
skilað til sýslumanns. Er enn til
bréfið, sem fylgdi honum, með
kvittun allra hreppstjóranna, er
við sögu komu.
Ólafi í Bárðarbúð hafði tekizt
fangagæzlan illa, og nú skipaði
Sigurður Guðlaugsson svo fyrir, að
Jón í Melabúð skyldi taka við
fanganum. Átti hann sannarlega
ekki að sleppa í annað sinn, því
að sýslumaður sendi mann gagn-
gert til Grundarfjarðar til þess að
kaupa þar á hann traust járn og
fjötraði síðan fangann sjálfur í
rúmfleti því, sem honum var ætl-
að í Melabúð. Voru þetta bæði
hálsjárn og fótajárn og á þeim
tveir lásar af þeirri gerð, sem
mellulásar voru kallaðir. Það voru
eins konar hengilásar með stórri
lykkju. Við járnin voru hlekkir,
og var festin dregin í gegnum
hring, sem var á höfðalaginu á
fleti sakamanns og endinn síðan
rammbyggilega festur í bita í bað-
stofunni.
f þessum fjötrum sat Jón Franz
bæði nótt og dag hátt á þriðju
viku. Sýndist engum trúlegt, að
hann ætti undankomu von í ann-
að sinn. En aðfaranótt hins 3.
októbers gerðist það þó eigi að
síður, að honum tókst, án hjálpar
eða fyrirgreiðslu, að kippa mell-
unni úr þeim lásnum, sem
hlekkjafestin í bitanum var á.
Þreif hann síðan þau föt, sem
hann náði til, og staulaðist út í
hálsjárnunum. Fólk hreppstjórans
hefur verið lúið og sofið fast, því
að enginn varð var við þessi um-
brot. Þegar út kom, tókst Jóni
líka að opna hinn lásinn, dreif sig
síðan í tvennar nærbuxur og þau
önnur föt, sem hann hafði fundið
í myrkrinu, og hafði sig brott í
skyndi.
Hreppstjóranum og fólki hans
brá mjög í brún að morgni, er
hinn fjötraði fangi var horfinn úr
fleti sínu. Gat enginn skilið, með
hvaða atburðum hann hafði kom-
izt undan.
★
F Jóni er það að segja, að hann
stal sér hvalþjós i Miðhúsum
í nesti, gekk síðan um nóttina
inn á Búðahraun og hvíldist þar
næsta dag „milli gatna“. Nóttina
eftir fór hann suður í Bláfeldar-
hraun og þaðan um nótt á Kerl-
ingarskarð. Var dagur runnínn,
þegar hann kom þangað. Þar
mætti hann ríðandi manni á suð-
urleið. Var sá í síðhempu, og
sýndist honum ekki betur en það
væri Guðbrandur hreppstjóri Guð-
brandsson á Saurum í Helgafells-
sveit. Við þetta varð Jón all-
skelkaður, vék úr vegi fyrir mann-