Morgunblaðið - 28.02.2005, Blaðsíða 9

ÞAÐ SEM einkennir stelpuleiðtoga
eru oft þættir sem strákaleiðtogi
myndi forðast, t.d. samviskusemi,
tengsl við kennarann, góðar ein-
kunnir og feimni. Það sem hins vegar
einkennir strákaleiðtogann er
fyndni, að vera sama um hvað öðrum
finnst og leti. Þetta eru m.a. niður-
stöður rannsóknar sem Berglind Rós
Magnúsdóttir, uppeldis- og mennt-
unarfræðingur og jafnréttisfulltrúi
Háskóla Íslands, gerði veturinn
2001–2002 á valdatengslum nemenda
í tveimur tíundu bekkjum í
Reykjavík. Berglind kynnti rann-
sókn sína á ráðstefnu um drengja-
menningu í skólum sem haldin var í
síðustu viku.
Í rannsókninni var skoðað hverjir
væru leiðtogar hópsins, hefðu sig
mest í frammi og teldust hæfileika-
ríkir bæði af kennurum og nemend-
um. Í fyrirlestri sínum á ráðstefn-
unni gaf Berglind sérstaka innsýn í
innbyrðis tengsl drengjanna og í
hugarheim drengjaleiðtogans í öðr-
um bekknum sem hún kallar L-bekk-
inn, á hverju vinsældir hans og völd
byggðust og hvernig það tengdist
fræðilegum hugmyndum um karl-
mennsku og almennum hugmyndum
um leiðtoga.
Í kynningu Berglindar á ríkjandi
hugmyndum um karlmennsku kom
fram að karlmennska er oft metin út
frá íþróttahæfileikum, líkamlegum
styrk, þekkingu á tækjum, kynferð-
islegri frammistöðu, óttaleysi, sjálfs-
trausti, samkeppni og rökhugsun.
„Þetta byggist allt á því að sanna sig
og getu sína fyrir öðrum, bæði
strákahópnum og öðrum í bekkn-
um,“ sagði Berglind.
Færni án þess að hafa fyrir því
Tveir drengir Í L-bekknum, Valdi
og Svanur, höfðu sig mest í frammi í
kennslustundum og voru vinsælastir.
„Þeir voru jafnframt bestir í boltan-
um og fyndnastir. Bæði kennarar og
nemendur höfðu jafnan mesta trú á
þeim,“ segir Berglind.
Þegar nemendur voru spurðir í
viðtölum um hvað fælist í greind að
þeirra mati voru svör drengjanna og
stúlknanna almennt ólík.
Færni án þess að hafa fyrir því, er
greind að mati flestra strákanna og
sumra stelpnanna í bekknum. Sam-
viskusemi tengist undirgefni og
kvenleika að þeirra mati. „Strákarnir
hneyksluðust á stelpunum hvað þær
lærðu mikið,“ segir Berglind. Stelp-
urnar mátu hins vegar greind innan
síns hóps út frá einkunnum. Einkunn
var keppikefli fyrir þær og hafði
áhrif á valdastöðu í þeirra hópi. En
einkunnir hjá drengjunum höfðu
ekki áhrif á valdastöðu þeirra. „Öll
erum við að reyna að efla valdastöðu
okkar og ef einkunnir eru ekki hluti
af því, af hverju ættum við þá að
keppast við að fá mjög góðar ein-
kunnir?“ spyr Berglind.
Strákarnir vildu þó ekki fá lélegar
einkunnir, vildu ekki láta útiloka sig
frá framhaldsskóla. „En það getur
verið ansi erfitt þegar það má helst
aldrei neitt læra,“ segir Berglind.
Í ljós kom að mörgum drengjanna
gekk ágætlega í skóla, m.a. leiðtog-
unum. „En það var mjög mikilvægt
að það kæmi fram að þeir hefðu ekk-
ert fyrir því og að þeir væru í raun
snillingar. En stelpur með háar ein-
kunnir voru samviskusamar og dug-
legar. Þessi viðhorf komu upp bæði
hjá kennurum og nemendum. Af
þessu er augljóst að það eru ólíkir
mælikvarðar notaðir við kynin.“
Þegar leiðtoginn Valdi er spurður
hver sé greindastur í bekknum svar-
ar hann: „Ég … nei … jú … samt …
eða sko Ása og Fjóla þær læra alltaf
mikið fyrir öll próf og ég geri það
ekki en fæ alltaf sömu einkunn og
þær. Síðan sko þegar ég var yngri þá
las ég voða mikið svona fræðibækur
og þannig og ég bý að því að ég var
alltaf svona proffi en ég var
samt … ég var sko ekki nörd.“
Um þetta svar segir Berglind:
„Þar liggja mörkin. Nördarnir eiga
engan sjens á að verða leiðtogar. Það
er allt í lagi að vita mikið og mik-
ilvægt að koma þekkingu sinni á
framfæri, helst ef það stendur ekki í
skólabókunum.“
Þeir sem voru taldir leiðtogar í L-
bekknum voru jafnan fyndnastir.
„Fyndni er lykilatriði í karl-
mennsku. Að vera fyndinn er afskap-
lega heillandi,“ segir Berglind.
Strákarnir láta vaða í allan bekkinn
en stelpurnar segja eitthvað fyndið
innbyrðis í sínum hópi og láta það
nægja.
Enginn hópur valdi stelpu
sem borgarstjóraefni
Veturinn sem athugunin var gerð
voru borgarstjórnarkosningar.
Bekkjunum tveimur sem tóku þátt í
rannsókninni var skipt í sex hópa og
stofnuðu „stjórnmálaflokka“ og
völdu sér borgastjóraefni. Enginn
hópurinn valdi stelpu sem borgar-
stjóraefni. Ástæðurnar að mati
stelpnanna voru m.a. að hópurinn
ætti meiri möguleika með strák í far-
arbroddi og að það þýddi ekkert að
hafa stelpu í forsvari. Þá óttuðust
þær að vera stimplaðar athyglis-
sjúkar og sögðust ekki hafa eins mik-
ið vit á stjórnmálum og strákarnir.
„Karlmennska og hugmyndir um
leiðtoga virðast því enn samofnar,“
segir Berglind. „Þau atriði sem ein-
kenna karlmennsku eru oft þau sem
talin eru lýsa heppilegum leiðtoga.
Það gæti að einhverju leyti skýrt
þetta.
Hin ráðandi orðræða í samfélaginu
um að stelpum sé hyglað á kostnað
drengja og ekki sé langt að bíða að
þær nái yfirhöndinni á flestum svið-
um þjóðlífsins er hæpin í þessu sam-
bandi,“ segir Berglind um niðurstöð-
urnar.
Strákar eru snillingar en
stelpur samviskusamar
Drengir sem gengur vel
í skóla eru snillingar og
þurfa ekkert að hafa
fyrir náminu. En stelp-
ur sem fá háar einkunn-
ir eru sérlega samvisku-
samar og duglegar. Ný
rannsókn á valda-
tengslum nemenda var
kynnt á ráðstefnu um
drengjamenningu.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Færni án þess að hafa fyrir því var greind að mati flestra strákanna og sumra stelpnanna í L-bekknum sem Berg-
lind Rós rannsakaði. Samviskusemi tengdist undirgefni og kvenleika að þeirra mati.
sunna@mbl.is
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 28. FEBRÚAR 2005 9
FRÉTTIR
Opið virka daga frá kl. 10-18 laugardaga frá kl. 10-16
• Engjateigi 5
• Sími 581 2141
Skyrtur og vesti
Síðustu dagar útsölunnar
500 kr. - 1.000 kr. - 2.000 kr.
Eddufelli 2 Bæjarlind 6
s. 557 1730 s. 554 7030
Opið mán.—fös. frá kl. 10—18
lau. kl. 10—16
„ÞAÐ eru ekki uppi nein áform
um að breyta núverandi fyr-
irkomulagi samræmdu próf-
anna í grunnskólum. Við telj-
um að prófin eins og þau eru í
dag þjóni mikilvægu hlutverki
fyrir nemendurna, foreldra
þeirra og skólana,“ segir Stein-
grímur Sigurgeirsson, aðstoð-
armaður menntamálaráð-
herra, um þá tillögu Félags
grunnskólakennara, sem
greint var frá í síðustu viku, að
leggja beri samræmdu prófin í
grunnskólum niður.
Að sögn Steingríms eru próf-
in í 4. og 7. bekk í raun könn-
unarpróf ætluð nemendum,
foreldrum og kennurum til að
meta stöðu nemanna. „Þau
þjóna einnig þeim tilgangi að
menn geti miðað skólastarfið í
framhaldinu við niðurstöður
prófanna.“
Spurður um þá afstöðu sem
birtist í ályktun Félags grunn-
skólakennara um að skóla-
starfið væri nú þegar farið að
taka of mikið mið af prófunum
segir Steingrímur það ekki
þurfa að vera svo. „Ef það er
svo þá er það fyrst og fremst
einhver gryfja sem menn detta
í, því það er ekki tilgangur
prófanna að stýra skólastarf-
inu. Raunar er þýðingarmikið
að menn líti fremur á prófin
sem mikilvægt hjálpartæki sem
verið geti leiðbeinandi í skóla-
starfinu.“
Prófin valfrjáls
Steingrímur minnir á að
samræmdu prófin í 10. bekk
eru valfrjáls. „Hið háa hlutfall
nemenda sem kýs að taka próf-
in, eða rúmlega 90% í ensku, ís-
lensku og stærðfræði og rúm-
lega 70% í dönsku, sýnir ef
eitthvað er að nemendurnir
hafa sjálfir áhuga á að láta
meta stöðu sína.“ Að mati Fé-
lags grunnskólakennara
gagnast samræmdu prófin í 10.
bekk ekki grunnskólanum
heldur framhaldsskólunum og
telur félagið eðlilegra að fram-
haldsskólar meti sjálfir hvort
nemendur standist inntökuskil-
yrði. Spurður um þetta atriði
spyr Steingrímur á móti hvort
menn séu að kalla eftir því að
framhaldsskólar taki upp inn-
tökupróf. „Ég held að það sé
ekki eitthvað sem menn myndu
vilja sjá koma í staðinn.“
Í ályktuninni kemur einnig
fram að félagið telji samræmd
próf ganga þvert á stefnuna
um einstaklingsmiðað nám.
Spurður hvort það fari saman
að hafa samræmd próf á sama
tíma og þróun síðustu ára hafi
verið í átt að einstaklingsmið-
uðu námi segist Steingrímur
ekki sjá neitt því til fyrirstöðu.
Fyrirkomu-
lagi sam-
ræmdra
prófa ekki
breytt
Í RANNSÓKNINNI tók Berglind saman allt sem nemendur og kenn-
arar sögðu um strákaleiðtogann Valda og stelpuleiðtogann Áshildi.
Um Valda var sagt: Fæddur leiðtogi, hrókur alls fagnaðar, alveg
sama hvað öllum finnst, algjör snillingur, hundlatur, dekurbarn,
hefur alltaf skoðun, einstaklega fyndinn og skemmtilegur og víðles-
inn.
Um Áshildi leiðtoga stúlknahópsins var sagt: Frekar frumkvæð-
islaus en bauð sig fram í verk ef enginn annar vildi vinna þau, gerir
allt sem henni er sagt, ofsalega áreiðanleg, traustur vinur, feimin,
frekar óvirk í kennslustundum, samviskusöm fram í fingurgóma,
fær hæstu einkunnirnar og er í nánum tengslum við umsjónarkenn-
arann.
„Prófið þig í huganum að snúa þessu við, að setja það sem sagt er
um Áshildi undir Valda og öfugt,“ spyr Berglind. „Haldið þið að það
gæti einhvern tímann átt sér stað að strákur, sem er lýst eins og Ás-
hildi, gæti orðið leiðtogi drengjahóps?“ Berglind segir að í raun
forðist drengir margt af því sem virðist einkenna stelpuleiðtogann.
Hvað einkennir
bekkjarleiðtogann?
HAGNAÐUR vegna sölu á eigin
íbúðarhúsnæði er ekki skattskyldur
ef húsnæðið hefur verið í eigu við-
komandi lengur en tvö ár samkvæmt
nánar tilgreindum reglum.
Hafi íbúðarhúsnæðið verið í eigu
viðkomandi skemur en í tvö ár er
greiddur 10% skattur af söluhagn-
aði, ef um hann er að ræða, og eins ef
ekki er um að ræða eigið húsnæði
viðkomandi. Sama gildir um skatt-
lagningu söluhagnaðar og skattlagn-
ingu vaxtatekna og annarra fjár-
magnstekna, eins og arðs af
hlutabréfum, að greiddur er 10%
fjármagnstekjuskattur, en með upp-
töku hans voru allar fjármagns-
tekjur færðar saman og skattlagðar
eins.
Fjallað er um söluhagnað vegna
íbúðarhúsnæðis í 17. gr. laga um
tekju- og eignaskatt. Þar segir meðal
annars: „Hagnaður af sölu íbúðar-
húsnæðis telst að fullu til skatt-
skyldra tekna á söluári hafi maður
átt hið selda húsnæði skemur en tvö
ár, en hafi hann átt hið selda í tvö ár
eða lengur telst söluhagnaðurinn
ekki til skattskyldra tekna. Ákvæði
þessarar greinar gilda aðeins um
sölu íbúðarhúsnæðis sem er í eigu
manna og aðeins að því marki sem
heildarrúmmál íbúðarhúsnæðis selj-
anda fer ekki fram úr 600 m3 á sölu-
degi ef um einstakling er að ræða en
1.200 m3 ef hjón, sbr. 62. gr., eiga í
hlut. Stærðarmörk þau sem gilda
fyrir hjón gilda einnig um sölu eft-
irlifandi maka á íbúðarhúsnæði sem
var í eigu hjónanna.“
Fram kemur að hægt er fara fram
á frestun söluhagnaðar um tvenn
áramót frá söludegi. Kaupi viðkom-
andi annað íbúðarhúsnæði eða hefji
byggingu íbúðarhúsnæðis í stað þess
selda innan þess tíma færist sölu-
hagnaðurinn til lækkunar á stofn-
verði hinnar nýju eignar.
Hagnaður af sölu eigin íbúðarhúsnæðis ber 10% skatt
Ekki skattskyldur eftir tvö ár