Morgunblaðið - 28.02.2005, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 28. FEBRÚAR 2005 15
MENNING
ÍSLANDSMÁLNING • Sími 517 1500 • Vöruhús / verslun Sætúni 4
ÍSLANDS MÁLNING
STÆRSTA MÁLNINGARVERSLUN LANDSINS
BIORA INNIMÁLNING FRÁ TEKNOS
Ný tegund almattrar veggjamáln-
ingar sem hefur mikla þvottheldni
Þolir yfir 10000 burstastrokur
skv. SFS 3755 staðlinum
Gæðastöðluð vara á góðu verði
Ábyrgð tekin á öllum vörum
UNDIR lok síðasta árs barst mér í
hendur gormainnbundin, þýdd bók
sem ber nafnið Hvað mikið er nóg?
skrifuð af Jean Illsley Clarke og
fleirum. Undirtitill er Jarðbundinn
leiðarvísir að heilbrigðu uppeldi í
stað ofdekurs. Bókinni er fylgt úr
hlaði með prýðilegum formála dr.
Sigrúnar Júlíusdóttur sem er pró-
fessor í félagsráðgjöf við Háskóla
Íslands.
Vitnað er til þess að áður hafi
komið út bók eftir Jean Illsley
Clarke hér á landi. Dr. Clarke er
bandarísk, hefur skrifað fjölda bóka
um foreldrafræðslu og haldið for-
eldranámskeið, m.a. hérlendis. Árið
2002 kom fyrir sjónir íslenzkra les-
enda bókin Að alast upp aftur,
sömuleiðis gefin út af ÓB ráðgjöf.
Ég skrifaði ritdóm um þá bók og
fann henni allt til foráttu. Kannski
er óþarft að rifja þann ritdóm upp
hér en samt setti ég á mig hvössu
gagnrýnisgleraugun þegar ég hóf
lestur nýju bókarinnar. Og viti
menn, hér er allt annað og betra á
ferðinni. Virkilega vel þýdd, læsileg
og fróðleg bók sem er full af skyn-
samlegum ráðum til foreldra, skrif-
uð af innsæi og þekkingu um mál-
efni sem ég held að flestir foreldrar,
afar og ömmur svo og aðrir uppal-
endur hefðu mikið gagn af að lesa.
Ég tek ofan fyrir útgefendunum, því
þeir hafa bætt ráð sitt svo um mun-
ar.
Flestir foreldrar eiga í vissum erf-
iðleikum með það hvort og hvernig
setja eigi mörk fyrir hegðun barna
sinna. Pyttirnir sem falla má í eru
svo ótal margir og flestir foreldrar
falla í einhvern þeirra fyrr eða síðar.
Segja má einnig að til séu foreldrar
sem falli í þá flesta og oftar en þá
grunar, án þess að ætla sér það. Of-
dekur leiðir gjarnan af sér ein-
staklinga sem aldrei eru sáttir við
það sem þeir hafa eða eiga, óánægt,
ófullnægt fólk sem eiga mun í erf-
iðleikum alla sína ævi og ekki sízt
eiga erfitt með að takast á við von-
brigði þau sem alla geta hent á lífs-
leiðinni (nema það sé svo lánsamt að
leita sér hjálpar seinna í lífinu eða
lesi bók af þessu tagi!). Ofdekrað
fullorðið fólk getur átt erfitt með að
koma sér að verki, það gefst upp og
lýkur ekki við verkefni sín og mynd-
ar jafnvel ekki eðlileg tengsl við
annað fólk (bls. 39).
Í bókinni kemur skýrt fram hve
mikilvægt það er að kenna börnum
að leggja sig fram við það sem mað-
ur gerir, uppskera umbun ekki fyr-
irfram heldur eftir á, taka ábyrgð á
sjálfum sér og gagnvart öðru fólki,
vera heiðarlegur í lífi og starfi og
rækta með sér samúð með náung-
anum. Það að setja börnum sínum
mörk þarf ekki að vera gert á nei-
kvæðan hátt en jákvæður agi er öll-
um hollur og flest börn vilja að for-
eldrar séu foreldrar, setji lífinu
vissan ramma og skapi þar með ör-
yggi. Foreldrar þurfa að vera börn-
um sínum fyrirmynd og vinsam-
legur félagi sem forðast að mæla allt
upp í barninu gagnrýnislaust. Börn
þurfa líka næði til að læra að vera
sjálfum sér nóg. Margir foreldrar
gæta ekki að þessu þegar sífellt er
verið að skipuleggja tíma barnsins
til að hafa ofan af fyrir því eða til
þess að því leiðist ekki. Ekki er verið
að hvetja til fálætis eða vanrækslu,
síður en svo. Áherzlu þarf að leggja
á þá innri ró sem hverjum manni er
nauðsynleg.
Ofdekur kemur fram í mörgum
myndum. Í huga flestra kemur án
efa upp sá siður að láta í sífellu eftir
börnum sínum sem þannig læra að
suða og rella þar til þau ná fram
vilja sínum. Einhvers staðar var
gerð könnun á því hve oft þyrfti að
meðaltali að suða til að foreldrar
skólabarna gæfu eftir og það reynd-
ist vera níu sinnum! Til nánari skýr-
ingar mætti nefna öll þau barna-
herbergi sem stútfull eru af
leikföngum, vélrænum, upp-
trekktum, eldspúandi eða ýlfrandi,
sem enginn lítur við. Þeim fjár-
munum sem farið hafa í slíka ofgnótt
hefði mátt verja skynsamlegar, ekki
satt? Slíkt má sjá eftir á en það er
aldrei of seint að átta sig.
Dr. Clarke leiðir lesanda bók-
arinnar í gegnum kerfi sem hjálpar
honum að greina vísbendingar um
ofdekur. Þannig þarf maður að velta
fyrir sér í hverju tilviki hvort verk-
efnið/ athæfið/ hluturinn sé þrosk-
andi fyrir barnið, of miklu af tíma/
fjármunum/ athygli/ orku/ rými sé
varið í eitt barn umfram systkini eða
aðra, hvort undanlátssemi sé
barninu í hag eða foreldrum þess og
hvort hegðun barnsins geti skaðað
aðra. Þessu kerfi er gefið heitið
Fjórprófið. Mörg skýr dæmi eru
tekin úr daglegu lífi og Fjórprófinu
beitt til nánari skilnings. Þetta fjór-
próf gengur upp að mínu áliti og
dæmin sem tekin eru finnst mér af-
ar vel valin.
Það eina sem ég sé athugavert við
þessa bók eru kaflar undir lokin þar
sem umfjöllun um hinn svokallaða
formaþjóðveg (já, ég veit að orðið
hljómar hræðilega) er tekin upp úr
bókinni frá 2002. Kannski er það
gert til að vekja athygli lesandans á
því að sú bók skuli fyrirfinnast, en ef
ég nota aðferð höfundar kemur
þetta inn í annars ágæta bók sem
gjörsamlega framandi efni sem er
með öllu óþarft. Með öðrum orðum
stenzt innskotið ekki Fjórprófið.
Íslenzk börn horfa mikið á sjón-
varp og þar ber fyrir augu sífelldar
auglýsingar sem lokka og laða,
skapa þarfir og væntingar, og í kjöl-
farið koma kröfur um veraldleg
gæði sem foreldrum er gert að upp-
fylla. Ráðþrota foreldrar og uppal-
endur fá með þessari bók upp í
hendurnar kærkomið og gagnlegt
tól til að takast á við slíkar kröfur.
Þar að auki er okkur öllum hollt að
læra að þekkja merki um ofdekur.
Einungis þannig getum við sneitt
hjá því, börnum okkar til heilla.
Það nægir að suða
níu sinnum …
BÆKUR
Uppeldisfræði
Höfundar: Dr. Jean Illsley Clarke, dr.
Connie Dawson og dr. David Bredehoft.
Þýðandi: María Vigdís Kristjánsdóttir. Út-
gefandi: ÓB ráðgjöf. Reykjavík 2004.
Hvað mikið er nóg?
Katrín Fjeldsted
ÍSLENSKI dansflokkurinn lagði
land undir fót á dögunum með það að
markmiði að heimsækja bæði Evr-
ópu og Mið-Austurlönd. Byrjað var á
því að heimsækja Avignon í Frakk-
landi þar sem verk Ernu Ómars-
dóttur og Emils Hrvatin, Við erum
öll Marlene Dietrich FOR, var sýnt á
danshátíðinni Hivernales. Þaðan var
svo haldið til Beirút í Líbanon þar
sem sýnt var á Al Bustan-hátíðinni.
Þar voru sýnd verkin Bolti eftir
Katrínu Hall, Maðurinn er alltaf einn
eftir Ólöfu Ingólfsdóttur og Match
eftir Lonneke Van Leth. Nú um
helgina sýndi hluti hópsins svo í
Ljubljana í Slóveníu á danshátíðinni
Gibanica og verður þar um þrjár sýn-
ingar af Við erum öll Marlene Diet-
rich FOR að ræða, þær tvær síðustu í
kvöld og á morgun en hinn hluti
hópsins fór heim vegna Open Source-
sýningarinnar sem frumsýnd var í
gær. Að lokum fer flokkurinn til Linz
í Austurríki þar sem hann kemur
fram á danshátíð á vegum Posthof-
leikhússins hinn 3. mars með Við er-
um öll …
Í samtali við Katrínu Hall, listræn-
an stjórnanda flokksins, kemur fram
að Við erum öll … er hluti af evr-
ópsku samstarfsverkefni sem kallast
Trans Dance Europe en ferðalög í
líkingu við umrætt ferðalag eru liður
í því verkefni.
Hópnum var mjög vel tekið þar
sem hann kom fram og má nefna að
sýningin í Linz er ekki hluti af Trans-
verkefninu heldur æsktu aðilar þar á
bæ sérstaklega eftir hópnum.
„Þannig að við finnum fyrir mikl-
um áhuga á þessu verkefni,“ segir
Katrín. „Við höfum enn fremur aldr-
ei farið svona víða, á jafn knöppum
tíma og nú.“
Katrín segir að sýningarnar hafi
vakið forvitni og nafn flokksins sé
hægt og bítandi að verða fólki tamt. Í
Avignon hafi t.d. verið talsvert um
stórlaxa í dansbransanum og fengu
þau mjög góða gagnrýni fyrir sýn-
inguna þar.
Katrín segir að sýningarnar í
Beirút hafi gengið mjög vel og mynd-
aðist góð stemmning í salnum þar.
„Nútímadanslist þar er nokkuð
framandi og við stóðum í hálfgerðu
kynningarstarfi á því listformi. Við
fengum mjög góð viðbrögð og öðru-
vísi en ella. Það var mikið hlegið og
áhorfendur tóku virkan þátt. Við
fengum líka mikið lof fyrir tónlistina
en Jóel Pálsson, Hallur Ingólfsson og
Ske áttu frumsamda tónlist við öll
þessi þrjú verk sem voru sýnd þar.“
Úr verkinu Bolti eftir Katrínu Hall listdansstjóra sem var á meðal verka sem sýnd voru í Beirút við mikla athygli.
„Nafn flokksins hægt og
bítandi að verða fólki tamt“
The Match eftir Lonneke Van Leth var einnig sýnt í Beirút.
Danslist | Íslenski dansflokkurinn á ferðalagi erlendis
www.id.is
SÝNING á ís- og snjóskúlptúrum var opnuð í almenn-
ingsgarði nokkrum í Kænugarði, höfuðborg Úkraínu, í
gær. Getur þar meðal annars að líta þennan kappa. Að
líkindum á hann sér slavneska fyrirmynd en gæti rétt
eins verið íslenskur fornkappi af útlitinu að dæma.
Ekki það að sýningargestirnir, maðurinn og barnið á
smáhestinum, létu sig það einhverju varða, þegar þau
gengu þar hjá í rólegheitum.
Reuters
Snækappi á sýningu