Morgunblaðið - 19.05.2005, Blaðsíða 8

8 FIMMTUDAGUR 19. MAÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Húrra, húrra, hægri maður fyrir borð.
Samkvæmt þeirrikostnaðaráætlunsem nú liggur fyrir
í samgönguráðuneytinu
munu Héðinsfjarðargöng
auk nauðsynlegra vega-
framkvæmda kosta um sjö
milljarða króna. Þegar
göngin komust fyrir al-
vöru á dagskrá í lok síð-
asta áratugar var rætt um
einbreið göng en þrátt fyr-
ir að nokkur ár séu síðan
ljóst var að vegna öryggis-
sjónarmiða yrðu þau að
vera tvíbreið, höfðu engir
arðsemisútreikningar ver-
ið gerðir vegna tvíbreiðra ganga,
þ.e.a.s. þangað til í gær þegar
Vegagerðin skilaði samgöngu-
ráðuneytinu nýjum útreikningum.
Í raun og veru virðast útreikn-
ingar á arðsemi þó ekki skipta
miklu máli í þessu samhengi þar
sem Héðinsfjarðargöng snúast
fyrst og fremst um að efla byggð-
arlög á svæðinu, ekki hvort vega-
framkvæmdirnar sem slíkar séu
arðsamar.
Útreikningarnir sem hér er vís-
að til eru gerðir þannig að stofn-
kostnaður framkvæmdarinnar er
borinn saman við sparnað fyrir
Vegagerðina og vegfarendur sem
af henni leiðir. Þeir taka á hinn
bóginn ekki til aukins sparnaðar
eða kostnaðar í öðrum málum s.s.
vegna samvinnu eða sameiningar
sveitarfélaga, sparnað við lög-
gæslu, heilsugæslu o.s.frv. sem
eru rök sem stuðningsmenn gang-
anna benda gjarnan á.
Þeir arðsemisútreikningar sem
lágu fyrir þegar Alþingi tók
ákvarðanir um að Héðinsfjarðar-
göng yrðu grafin, er að finna í
skýrslu Vegagerðarinnar frá 2001
um mat á umhverfisáhrifum. Þar
eru einbreið Héðinsfjarðargöng
m.a. borin saman við núverandi
veg um Lágheiði og er niðurstað-
an sú að arðsemi ganganna sé
14,5%. Þetta er sú tala sem ýmsir
áhugamenn um jarðgöngin hafa
haldið á lofti á opinberum vett-
vangi.
Margir hafa gagnrýnt að ekki
skuli hafa verið reiknuð út arð-
semi tvíbreiðra ganga, líkt og
löngu hefur verið ákveðið að
grafa. Úr þessu var bætt í gær
þegar Vegagerðin sendi sam-
gönguráðuneytinu útreikninga
vegna tvíbreiðra Héðinsfjarðar-
ganga. Samkvæmt upplýsingum
úr ráðuneytinu var niðurstaðan sú
að arðsemi ganganna, miðað við
óbreyttan veg um Lágheiði, sé
12,3%. Ráðuneytið óskaði ekki
eftir nýjum útreikningum á öðr-
um kostum.
Ef ekki yrðu grafin göng yrði að
öllum líkindum ráðist í uppbygg-
ingu vegarins um Lágheiði og því
er að mörgu leyti hæpið að miða
við óbreyttan veg. Þórólfur Matt-
híasson, prófessor við Háskóla Ís-
lands, hefur m.a. bent á þetta í að-
sendri grein í Morgunblaðinu á
þriðjudag.
Þegar Héðinsfjarðargöng eru
borin saman við nýjan og upp-
byggðan veg um Lágheiði en við
það minnkar arðsemi Héðins-
fjarðarganga um meira en helm-
ing, eða úr 14,5% í 6,7%. Hér er
miðað við einbreið göng. Væntan-
lega er hlutfallið svipað þegar
miðað er við tvíbreið göng og því
má ætla að miðað við uppbyggðan
veg sé arðsemi tvíbreiðra ganga
um 5,7%.
Það er einmitt þessi nýi og upp-
byggði vegur sem er arðsamasta
framkvæmdin, samkvæmt skýrsl-
unni frá 2001, og nemur arðsemi
hans 15,3%. Samkvæmt upplýs-
ingum frá Vegagerðinni er gert
ráð fyrir að nýr vegur um Lág-
heiðina myndi lokast 10–14 daga,
en það mat var sagt vera í hærri
kantinum. Um væri að ræða mikla
breytingu til batnaðar því að í arð-
semismatinu frá árinu 2001 kem-
ur fram að í fjögur ár á undan hafi
vegurinn um Lágheiði verið lok-
aður í að meðaltali 150 daga á ári.
Þá er ónefnd Fljótaleið, sem
margir hafa haldið fram sem
raunhæfum valkosti við Héðins-
fjarðargöng. Arðsemi hennar er
5,9% ef hún er borin saman við nú-
verandi veg um Lágheiði, arðsem-
in er 2,2% borin saman við nýjan
veg um heiðina, en arðsemin er
engin ef hún er borin saman við
Héðinsfjarðargöng. Einn helsti
kostur Fljótaleiðar er að margra
mati sá að þá verður Héðinsfjörð-
ur áfram nánast ósnortinn af
mannanna verkum. Á móti kemur
að leiðin milli Siglufjarðar og
Ólafsfjarðar er lengri en um Héð-
insfjarðargöng auk þess sem
Siglufjörður yrði áfram endastöð
yrði Fljótaleið fyrir valinu. Í
skýrslunni frá 2001 er Fljótaleið
talin 20% dýrari en Héðinsfjarð-
argöng. Síðarnefndu göngin eru
nú talin kosta sjö milljarða og
haldist kostnaðarhlutfallið
óbreytt er hægt að miða við að
Fljótaleiðin kosti 8,4 milljarða.
350 bílar á sólarhring
Annar þáttur í arðsemisút-
reikningnum sem hefur verið
gagnrýndur er sú spá að umferð
um Héðinsfjarðargöng verði að
meðaltali 350 bílar á sólarhring.
Jón Rögnvaldsson vegamála-
stjóri, segir að einna erfiðast sé að
spá fyrir um umferð en að sama
skapi skipti hún, og sú vegalengd
sem sparast, mjög miklu máli þeg-
ar arðsemi er reiknuð út.
Rétt er að taka fram að arðsem-
in miðast við 30 ár.
Fréttaskýring | Útreikningar á arðsemi
hinna umdeildu Héðinsfjarðargangna
Jarðgöng eða
ekki neitt?
Jarðgöngunum er einkum ætlað að efla
byggð á Tröllaskaga og við Eyjafjörð


 









 
























 


 

  
 
Leiðir liggja til allra átta …
Vitlaus framkvæmd eða
nauðsynleg samgöngubót?

Sjálfstæðismaðurinn Gunnar
I. Birgisson sagði á Alþingi að
Héðinsfjarðargöng væru vitlaus-
asta framkvæmd sem hann hefði
heyrt af í langan tíma. Fyrir
þessi orð var hann á móti kall-
aður vitlausasti þingmaðurinn í
aðsendri grein í Morgunblaðinu.
Talsvert hefur verið deilt um
arðsemi ganganna og m.a. gagn-
rýnt að haldið sé á lofti útreikn-
ingum sem miða við óbreyttan
veg um Lágheiði.
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is