Morgunblaðið - 19.05.2005, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. MAÍ 2005 39
MINNINGAR
FÓÐRUN hrossa er ekki einfalt mál.
Hross eru mjög ólík og þau eru við-
kvæm fyrir fóðurbreytingum. Veru-
lega hefur skort á rannsóknir á fóðr-
un íslenska hestsins og lítið um
aðgengilegar upplýsingar fyrir hinn
almenna hestamann en Hólamenn
vinna nú markvisst að því að breyta
þessu.
Sveinn Ragnarsson, kennari á Hól-
um, lauk í vetur mastersritgerð við
Landbúnaðarháskólann í Uppsölum í
Svíþjóð sem fjallaði um meltanleika
vallarfoxgrass hjá íslenska hestinum.
Hann segir að um leið og einni spurn-
ingu hafi verið svarað hafi fleiri vakn-
að og þegar hefur hann hafið dokt-
orsnám í framhaldi af
mastersverkefninu.
Fóðureiningar hafa
miðast við að fita uxa
„Áhugi á að rannsaka fóðrun og
fóðurþörf hrossa vaknaði þegar ég
var við nám á Hólum og jókst enn
þegar ég var í búvísindadeildinni á
Hvanneyri. Þegar ég fór að kenna við
þessa skóla sannfærðist ég, eins og
margir aðrir, enn frekar um að það
kerfi sem við höfum notað er ekki
nógu gott. Þær fóðureiningar sem
miðað hefur verið við eru grundvall-
aðar á fóðrun á uxum til fitunar.
Stefnan er því tekin á að finna fóð-
urkerfi sem miðar að viðhaldsþörfum
hrossa enda viðhaldsfóðrun allt að
70–90% af fóðurþörf hrossa,“ sagði
Sveinn.
Oft hefur því verið haldið fram að
íslenski hesturinn eigi auðveldara
með að lifa á sinu en önnur hestakyn.
Sveinn segist ekki vera viss um að
hann sé svo frábrugðinn öðrum kynj-
um. „Ef tveir hestar, annar íslenskur
og hinn af öðru smáhestakyni, sem
hefðu alist upp við samskonar að-
stæður og lifðu á sama fóðri væru
bornir saman er ég ekki viss um að
þeir væru svo ólíkir hvað varðar fóð-
urnýtingu. Þegar talað er um að ís-
lenski hesturinn geti lifað á sinu einni
saman held ég að það sé vegna þessa
ofsalega dugnaðar hans við beitina.
Þeir éta stærstan hluta sólarhrings-
ins og innbyrða mikið magn.“
Búa til gagnagrunn um fóð-
urnýtingu íslenska hestsins
„Við ætlum okkur að nota niður-
stöðurnar til að búa til gagnagrunn
um hvernig íslenski hesturinn nýtir
gróffóður, sem er um 90% af því fóðri
sem hann fær, svo hægt sé að gera
samanburð á honum við önnur hesta-
kyn,“ sagði Sveinn. „Með slíkum
gagnagrunni verður einnig hægt að
leiðbeina um fóðrun á íslenska hest-
inum, en mjög hefur vantað upp á að
fóðrun hans hafi verið rannsökuð.
Það má því segja að það sé mikil eft-
irspurn eftir fóðrunarleiðbeiningum,
bæði innanlands, en einnig frá eig-
endum íslenskra hesta erlendis. Það
er ekki svo langt síðan við tengdumst
öll bændasamfélaginu og flestir
höfðu verið í sveit og vissu því eitt-
hvað um hvernig fóðra ætti skepnur
og meta holdafar þeirra. Þetta er allt
að breytast og fleiri viðurkenna að öll
þekking er til góðs og að nauðsynlegt
er að læra hvernig á að fóðra hross,
járna þau og þjálfa svo dæmi sé tekið.
Það á sér stað þróun í þessu öllu og
það skiptir máli að fylgjast með því
sem best er.
Metnaður okkar er að nota gagna-
grunninn einnig til að hanna fóður-
kerfi sem hægt er að nota hvar sem
er í heiminum. Í rannsókninni beitti
ég ákveðinni aðferð sem er mjög lof-
andi og sýndi góða fylgni milli fóð-
urnýtingar í hrossum og þeirra að-
ferða sem notaðar eru við mat á fóðri
á rannsóknarstofum.“
Margar spurningar vakna
um leið og einni er svarað
Nokkrar tilraunir hafa nú þegar
verið framkvæmdar á Hólum. Má þar
nefna tvær meltanleikatilraunir, aðra
á vallarfoxgrasi en hina á vallar-
sveifgrasi. Einnig hefur verið gerð
tilraun til að meta viðhaldsþarfir út
frá lífvigt og blóðefnamælingum og
að lokum má nefna tilraun sem nú er í
gangi og miðar að því að meta áhrif
fóðurmagns sem gefið er á nýtingu
þess.
Í fyrstu tilrauninni var tilgangur-
inn að meta meltanleika vallarfox-
grass í íslenskum hrossum. Rannsak-
að var gras sem slegið var á fjórum
mismunandi tímum og gæðin því mis-
munandi. Þetta var gert með því að
safna öllum skít og þvagi úr hestun-
um í sérstaka poka sem festir voru á
þá. Tað- og þvagsýni ásamt sýnum af
fóðrinu voru fryst og síðan efna-
greind.
Vallarfoxgras er alþjóðleg tegund
og því auðvelt módelgras til að nota í
slíka tilraun, segir Sveinn. Það er
þekkt í Evrópu og Bandaríkjunum og
til eru rannsóknir um meltanleika á
vallarfoxgrasi víða um heim. Hins
vegar hefur heymeti, eða rúlluhey
sem hefur um 40–70% þurrefni, lítið
verið rannsakað. Slík fóðurverkun er
nær allsráðandi á Íslandi og notkun á
slíku fóðri fyrir hross að aukast um
allan heim.
Sveinn segir að niðurstöður þess-
arar rannsóknar hafi verið eins og
niðurstöður allra góðra rannsókna,
þ.e. svarað einni spurningu en vakið
a.m.k. fjórar nýjar og aðkallandi
spurningar. Sem dæmi um þær
spurningar sem vaknað hafa og leit-
ast verður við að svara eru t.d. eft-
irfarandi:
1. Er munur á efnagreiningarað-
ferðum þannig að niðurstöður þess-
arar tilraunar séu ekki samanburð-
arhæfar við erlendar niðurstöður og
það gæti þá skýrt ólíkar niðurstöður,
t.d. óvenjugóðan meltanleika á trefj-
um í meltanleikarannsókninni?
2. Eru breiddargráðuáhrif? Hver
eru áhrif þess á trefja- og sykursam-
setningu fóðursins?
3. Er nýting á fóðrinu meiri ef gefið
er minna? Gefið var minna magn fóð-
urs en í sambærilegum tilraunum
sem hugsanlega veldur því að fóðrið
dvelur lengur í meltingarveginum og
örverur og meltingarensím hafa því
lengri tíma til að vinna á því.
4. Er hestakynið svona sérstakt?
Sumir hafa haldið því fram, en líklegt
er að uppeldi hestanna skipti miklu
máli. Í bígerð er að gera samanburð á
íslenska hestinum og öðrum kynjum
hvað þetta varðar.
Þróa formúlu til að
meta þyngd hesta
Fyrstu niðurstöður hafa þegar
verið birtar í meistaraverkefni
Sveins en hann segir að ekki sé enn
tímabært að draga ályktanir nema að
litlu leyti og mörgum spurningum sé
enn ósvarað og því rétt að bíða frek-
ari niðurstaðna, s.s. frá samanburð-
arrannsóknum í Svíþjóð. Annað telur
hann óábyrgt.
„Samhliða fóðurrannsóknunum er
verið að safna upplýsingum um
skrokkmál hrossa og þau tengd líf-
vigt þeirra og holdafari. Með niður-
stöðum úr þessu gagnasafni ætla vís-
indamenn Hólaskóla að þróa formúlu
sem almenningur getur notað til að
meta þyngd hrossa sinna með því að
taka af þeim ákveðin skrokkmál t.d.
hæð á herðar og gjarðarmál. Þetta er
afar mikilvægt þar sem fóðurþarfir
og þar með leiðbeiningar miðast við
þyngd hrossa og því mikilvægt fyrir
eigendur að hafa hugmynd um hana.
Ljóst er að afar sjaldgæft er að menn
hafi aðgang að stórgripavigt og því
nauðsynlegt að hafa annað mat þó að
einhver skekkja sé á.
Að lokum má geta þess að hér er
um víðtækt samvinnuverkefni Hóla-
skóla, Landbúnaðarháskóla Íslands
og Sænska landbúnaðarháskólans að
ræða og ber að þakka vísindamönn-
um þessara stofnana sérstaklega fyr-
ir framlag þeirra og framsýni. Verk-
efnið er styrkt af Hólaskóla,
Átaksverkefni í hestamennsku og
Framleiðnisjóði landbúnaðarins,“
sagði Sveinn.
Morgunblaðið/Ásdís Haraldsdóttir
Viðamiklar rannsóknir fara nú fram á Hólum á því hvernig íslenski hesturinn nýtir fóður.
Rannsóknir á fóðrun
hrossa í Hólaskóla
Til að taka tað- og þvagsýni þurfti að búa hestana út með þessum hætti.
Sveinn Ragnarsson heldur í hestinn.
Eftir Ásdísi Haraldsdóttur
asdish@mbl.is
HESTAR
✝ Rafn Franklín Ol-geirsson fæddist
á Siglufirði 13. júlí
1931. Hann lést á
krabbameinsdeild
Landspítala – há-
skólasjúkrahúss 12.
maí síðastliðinn. For-
eldrar hans voru Ol-
geir Jónsson, f. á
Skjaldfönn í Ísafjarð-
ardjúpi 8. júní 1901,
d. 10. sept. 1968, og
Rannveig Þorsteins-
dóttir, f. á Kvígindis-
felli í Tálknafirði 22.
okt. 1899, d. 27. júní 1978.
Rafn kvæntist 28. desember
1957 Guðbjörgu E. Sigvaldadótt-
ur, f. í Reykjavík 24. ágúst 1932,
dóttur Sigvalda Jónssonar, f. í V-
Hún. 29. sept. 1897, d. 25. júlí
1981, og Guðrúnar Þórarinsdótt-
ur, f. í Arnarfirði 26. maí 1906, d.
25. desember 2001. Systkini Guð-
bjargar eru Þórey, f. 8. júní 1934,
Jón Bjarnar, f. 5. des. 1941, og
Garðar, f. 26. jan. 1954, hálfbróð-
ir.
Börn Rafns og Guðbjargar eru:
1) Guðrún Rannveig, f. 5. apríl
1955, sambýlismaður Tryggvi
Kárason, f. 9. desember 1956, son-
ur hennar Ómar Þór, f. 19. apríl
1980. 2) Örn, f. 10. júlí 1957,
kvæntur Þórdísi Þórarinsdóttur,
f. 10. nóv. 1956, börn þeirra: a)
Örn (fóstursonur), f. 4. maí 1974,
kvæntur Ástu Birnu Ólafsdóttur,
f. 29. júlí 1979, börn
þeirra eru Arnór
Freyr, f. 23. apríl
1999, og Aníta, f. 18.
des. 2003. b) Rafn
Franklín, f. 7. mars
1978, sambýliskona
Eva Björg Sigurðar-
dóttir, f. 27. maí
1978, börn þeirra
Hafþór Örn, f. 6.
sept 2003, og Hilmir
Rafn, f. 25. janúar
2005. c) Þórarinn, f.
8. febrúar 1987. d)
Guðný Eik, f. 21. júlí
1994. 3) Rannveig, f. 22. des. 1962,
börn hennar Ásgeir Heiðar, f. 28.
des. 1982, Guðbjörg Lilja, f. 27.
nóv. 1990, og Árni Sæberg, f. 22.
júlí 1997. 4) Rafn, f. 24. ágúst
1965, sambýliskona Sigríður Júlía
Sighvatsdóttir, f. 13. janúar 1968,
börn þeirra María Dögg, f. 11.
apríl 1995, og Sunneva Björk, f.
28. janúar 1997.
Rafn starfaði við hin ýmsu störf
til sjós og lands, þar til hann hóf
nám í múraraiðn 1958 og lauk
sveinsprófi 1963, hann starfaði
við iðnina þar til hann hætti um 67
aldur en var þó enn í flísalögnum
síðustu ár. Rafn hafði mikinn
áhuga á öllu sem tengdist flugvél-
um og flugi og hóf svifflugnám
1947, síðan á vélflugu.
Útför Rafns fer fram frá Foss-
vogskapellu í dag og hefst athöfn-
in klukkan 15.
Er hinsti svefninn hjarta stöðvar mitt,
Herra, sál mín þráir ríkið þitt.
Í arma þína andinn glaður flýr,
um eilífð sæll í návist þinni býr.
(Guðrún Jóhannsdóttir)
Megi guð veita þér hvíld, pabbi
minn, þín dóttir
Rannveig.
Elsku afi, Það er erfitt að kveðja
þig, okkur finnst eins og þú verðir
bara heima hjá ömmu næst þegar við
komum í heimsókn.
Við skulum passa ömmu, en við
vitum að þú ert hjá englunum og
passar ömmu líka.
Takk fyrir allt sem þú hefur gert
fyrir okkur.
Nú legg ég augun aftur,
ó, Guð, þinn náðarkraftur
mín veri vörn í nótt.
Æ, virst mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka
þinn engil, svo ég sofi rótt.
(Sveinbjörn Egilsson.)
Ásgeir Heiðar, Guðbjörg Lilja
og Árni Sæberg.
RAFN FRANKLÍN
OLGEIRSSON
Ég man þegar ég
kom í fyrsta skipti
upp á Tún með
Tryggva þegar ég
var 16 ára gömul, ég var svo
feimin en get aldrei gleymt því
þegar þú komst og umfaðmaðir
mig og sagðir við mig; svona ger-
um við í þessari fjölskyldu. Þú
tókst mig strax inn í fjölskylduna
eins og ég hefði alltaf verið ein af
henni. Þú hefur alltaf verið mikil
fjölskyldumanneskja og alltaf
mundir þú eftir öllum afmælum
og fylgdist vel með þínu fólki og
eiga allir afkomendur þínir eitt-
hvað handprjónað eftir þig, því þú
varst óspör að prjóna vettlinga,
húfur, sokka, kjóla og fleira á
börn, barnabörn og langömmu-
börnin þín. Það var alltaf stutt í
glens og grín því þú hafðir svo
gaman af því að fíflast í góðra
vinahópi. Það var líka gaman að
fara með þig í bíltúra að heim-
sækja fólk og í ferðalög því þú
hafðir svo gaman af því og þú
varst alltaf svo þakklát fyrir
ANDREA GUÐ-
MUNDSDÓTTIR
✝ Andrea Guð-mundsdóttir
fæddist í Drangavík í
Árneshreppi á
Ströndum 5. júlí
1925. Hún lést á
Sjúkrahúsinu á
Blönduósi 21. apríl
síðastliðinn og var
jarðsungin frá Foss-
vogskirkju 3. maí.
hvert lítilræði sem
var gert fyrir þig.
Sveitin var þitt líf og
yndi og eftir að þú
fórst úr henni fylgd-
istu með eins mikið
og þú gast og notaðir
hvert tækifæri sem
gafst til að komast í
sveitina. Ég man
þegar þú áttir mjög
erfitt með að komast
upp í fjárhús í
miðjum sauðburði
vegna meiðsla en þú
harkaðir af þér og í
fjárhúsin fórstu.
Stelpurnar sakna þín mikið en
eru svo ánægðar með það að þú
sért hjá afa núna. Við viljum
þakka þér fyrir samfylgdina öll
þessi ár, elsku amma. Elsku Inga,
Erling, Svava, Guðmundur, Diddi
og Þórunn, við vottum ykkur okk-
ar dýpstu samúð og megi guð
styrkja ykkur og okkur öll því
missir okkar er mikill. Kveðjum
við þig með þessum orðum:
Þín alltaf mun ég minnast
fyrir allt það góða sem þú gerðir
fyrir allt það sem þú skildir eftir
fyrir gleðina sem þú gafst mér
fyrir stundirnar sem við áttum
fyrir viskuna sem þú kenndir
fyrir sögurnar sem þú sagðir
fyrir hláturinn sem þú deildir
fyrir strengina sem þú snertir
ég ætíð mun minnast þín.
(F.D.V.)
Tryggvi, Tanya og dætur.