Morgunblaðið - 19.05.2005, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. MAÍ 2005 31
UMRÆÐAN
KJÖTMJÖLSVERKSMIÐJAN á
Suðurlandi hefur verið rekin sem
förgunarstöð fyrir sláturúrgang síðan
kúariða kom upp í Evrópu. Í kjölfar
hennar var bannað að selja kjötmjöl
sem fóður. Um nokkurt skeið hefur
verið ljóst að koma yrði nýjum stoð-
um undir rekstur verksmiðjunnar ef
hún ætti að geta gegnt áfram sínu
mikilvæga hlutverki. Það hefur ekki
verið gert og nú vofir yfir að verk-
smiðjan verði seld til niðurrifs og flutt
úr landi.
Tvær viðunandi aðferðir
Í rauninni má segja að aðeins tvær
viðunandi aðferðir séu við förgun
sláturúrgangs á Íslandi. Önnur að-
ferðin er að nota úrganginn í loð-
dýrafóður en hin að vinna úr honum
kjötmjöl en því hefur nú verið hætt.
Mikið magn af úrgangi er urðað og
sem dæmi má nefna að um 15–20
tonn eru urðuð á degi hverjum frá
Sláturhúsi KS á Sauðárkróki þrátt
fyrir að umtalsvert magn þaðan sé
notað í loðdýrafóður. Bílstjóri sem
unnið hefur við sorpflutninga og urð-
un árum saman tjáði okkur að hann
hefði í störfum sínum komið niður á
20 ára gamlan úrgang sem var langt í
frá rotnaður, beinin heil, lyktin ólýs-
anleg. Enda er urðað í djúpar gryfjur
og mokað yfir svo loft kemst ekki að.
Þannig er úrgangurinn nokkurn veg-
inn pakkaður í loftþéttar umbúðir og
rotnar seint eða ekki.
Moltugerð ekki lausnin
Nú hefur verið veitt leyfi til að nota
sláturúrgang til moltugerðar í
Þykkvabænum, íbúunum til vægast
sagt lítillar gleði, en til stendur að
safna saman ýmiss konar úrgangi í
þriggja metra háa, fjögurra metra
breiða og sextíu metra langa hrauka.
Óánægja íbúanna er skiljanleg þar
sem reynsla er fyrir hendi af slíkri
vinnslu og hún ekki góð. Mikill kostn-
aður fylgir því að búa svo um hnútana
að meindýr og vargfugl eigi ekki að-
gang að moltuhaugunum ef það er þá
framkvæmanlegt. Rottur smjúga og
grafa sig inn og út, vargfugl situr um
hvers konar úrgang. Smithættan er
augljós. Aðilar þeir sem til slíkrar
vinnslu stofna gera það af vanefnum,
eins og svo margir sem eru að stofna
til nýjunga í atvinnurekstri á Íslandi.
Mörg ár líða frá því efni í moltu er
komið fyrir þar til það er nýtanlegt og
þar með seljanlegt. Tekjur af slíkri
moltugerð koma því seint inn ef þær
þá skila sér á annað borð.
Þjóðþrifafyrirtæki
Kjötmjölsverksmiðjunni á Suður-
landi, því sannkallaða þjóðþrifafyr-
irtæki, hefur nú verið lokað eftir
rekstrarörðugleika um nokkurn tíma
vegna aðgerðarleysis stjórnvalda.
Málefni sláturhúsa eru á valdsviði og
á ábyrgð landbúnaðarráðherra og
hefur hann brugðist fullkomlega í
þessu máli og skellt skollaeyrum við
t.d. hugmyndum um förgunargjald á
sláturúrgang. Ítrekað hefur verið
leitað svara hjá honum um hvaða ráð-
um skuli beitt við förg-
un sláturúrgangs eftir
lokun Kjötmjölsverk-
smiðjunnar á Suður-
landi, verksmiðjunnar
sem séð hefur um
förgun frá stærsta
sláturhúsi landsins. Til
að mynda á Alþingi
þar sem við þingmenn
Samfylkingarinnar
höfum tekið málið upp
við ráðherrann. Engin
svör hafa hinsvegar
borist og nú líður að
niðurrifi verksmiðj-
unnar með alvarlegum afleiðingum
fyrir bæði byggð og umhverfi.
Það er skoðun okkar að ekki sé
verjandi að reyna ekki til þrautar að
halda gangandi þeirri úrvinnslu sem
fram hefur farið í Kjötmjölsverk-
smiðjunni á Suðurlandi og að setja
þurfi upp fleiri slíkar verksmiðjur á
landinu í grennd við sláturhús. Ráðin
eru kunn. Setja verður förgunargjald
á sláturúrgang sem standa myndi
undir vinnslu hans í óskaðleg efni,
efni sem jafnframt er nýtanlegt t.d. í
loðdýrafóður. Engin hætta er á smiti
frá verksmiðjunni þar sem hún
brennir úrganginn við 140°C hita.
Þannig ætti einnig að eyða riðufé sem
nú er grafið í jörð og mengar jarðveg
á stórum svæðum um langa framtíð.
Vitað er að riðusmit geymist í jörð að
minnsta kosti í 3 ár og því áhættu-
samt að fara svo með smitað fé sem
gert er nú.
Hreint og fagurt land?
Það getur ekki verið framtíðarsýn
okkar Íslendinga að urða mörg þús-
und tonn af lífrænum úrgangi árlega
eða ganga frá honum í risastóra
hauga undir beru lofti. Erum við ekki
þjóð sem er að auglýsa hreint og fag-
urt land? Og stærum okkur af hollri
matvöru, framleiddri við bestu skil-
yrði í sátt við náttúruna. Hvernig fer
þetta saman, herra landbúnaðar-
ráðherra?
Veisluborð fyrir nagdýr
eða nútímaförgunarstöð?
Anna Kristín Gunnarsdóttir og
Björgvin G. Sigurðsson fjalla
um förgun á lífrænum úrgangi
’Það getur ekki veriðframtíðarsýn okkar Ís-
lendinga að urða mörg
þúsund tonn af líf-
rænum úrgangi árlega
eða ganga frá honum í
risastóra hauga undir
beru lofti.‘
Anna Kristín
Gunnarsdóttir
Höfundar eru alþingismenn
Samfylkingarinnar í Norðvestur-
og Suðurkjördæmi.
Björgvin G.
Sigurðsson
Ingólfur G. Gissurarson, lögg. fast.
www.valholl.is
Opið virka daga frá kl. 9-17:30.
Sími 588 4477
Til afhendingar strax ca 150
fm hús á einni hæð með inn-
byggðum bílskúr. Húsið er til-
búið til afhendingar strax rúm-
lega tilb. til innréttinga að inn-
an, sandspartlað. Frágengin
loft í þvottahúsi og bílskúr.
Bílskúrsgólf frágengið með
Epoxý 4000. Frábær staðsetning. Góð suðurlóð. Gott skipulag.
Fallegt útsýni. Lóðin er grófjöfnuð. Húsið frág. utan. Verð 32,9 m.
Upplýsingar veitir Bárður í 896 5221
eða sölumenn í 588 4477.
Við Elliðavatn
Glæsilegt endaraðhús
Í LEIÐARA Morgunblaðsins í
dag, 13. maí, stendur að Frjáls-
lyndi flokkurinn hafi „meira að
segja tekið upp hið gamla vígorð
sjálfstæðismanna „stétt með
stétt““.
Einkunnarorð
Frjálslynda flokks-
ins eru „Frelsi, jafn-
rétti og bræðralag“,
ættuð frá frönsku
byltingunni á sinni
tíð. Þau orð eru í
tíma töluð eins og
nú er komið málum
á Íslandi.
Annars þyrftu
plötusnúðar Sjálf-
stæðisflokksins á
Morgunblaðinu að
finna flokknum nýtt
kjörorð eftir að hann
hefir klofið þjóðina í
tvær fylkingar; að
vísu mjög misstórar:
Forréttindastétt
lénsherra og einka-
vina valdhafa annars
vegar og afganginn
af landslýðnum hins
vegar.
Myndi kannski
vera við hæfi að
Sjálfstæðisflokk-
urinn tæki upp víg-
orðið „þjóð með
þjóð“ úr því sem
tvær þjóðir búa nú í
landinu? „Stétt með
stétt“ gæti hann svo
haft í bakhendinni sem vegvísi fyr-
ir fámenna hópa eins og af-
brotamenn, svo þeir villist ekki af
vegi en rati strax þangað sem þeir
eiga heima.
Enn tala menn um vinstri og
hægri stefnur í pólitík, þótt það
merki ekki lengur neina guðs
grein. Nær væri að tala um auð-
hyggju og frjálshyggju og á hinn
bóginn frjálslyndi og félagshyggju.
Frjálslyndi flokkurinn tilheyrir
að sjálfsögðu síðari fylkingunni og
leggur áherslu á frelsi, jafnrétti og
bræðralag eins og áður sagði.
Flokkurinn krefst frelsis til orða
og athafna. Hvorttveggja hefir ver-
ið fótum troðið af sitjandi ráð-
stjórn. Frjálslyndi flokkurinn vill
að allir séu jafn réttháir til þeirra
gæða, sem land og þjóð getur veitt
þeim. Flokkurinn vill bræðralag og
lýsir andúð sinni og andstöðu við
rótklofning þjóðarinnar, sem ráð-
stjórnarmenn eru að festa í sessi.
Ef þessi stefna Frjálslynda
flokksins er talin vinstri stefna vill
flokkurinn teljast vinstri flokkur.
Ef andstaða við svívirðilegustu
eignaupptöku almannaeigna, eins
og þjóðarauðlindar sjávarútvegsins,
telst vinstri stefna vill undirritaður
vera vinstri maður.
Ef það er hægri stefna að hrinda
Íslendingum út í styrjaldarátök vill
greinarhöfundur með engu móti
teljast hægri maður.
Ef það er vinstri stefna að berj-
ast fyrir hag aldraðra og öryrkja
vill skriffinnur þessi vera lengst til
vinstri.
Ef það er hægri stefna að ívilna
hátekjumönnum og auðjöfrum í
sköttum en skattpína hina verður
ritari þessara orða aldrei meir til
hægri í pólitík.
Ef það er vinstri villa að krefjast
jafnréttis allra til náms vill þvarg-
ari þessi vera haldinn þeirri villu.
Og svo segir plötu-
snúðurinn í fyrr-
greindum leiðara að ef
Sjálfstæðisflokkurinn
myndi lappa upp á
stefnu sína í stjórn fisk-
veiða og huga að þeim,
sem hafa orðið útundan
í velferðarkerfinu, „væri
lítið eftir af málefnaá-
greiningi Sjálfstæð-
isflokksins og Frjáls-
lynda flokksins“!
Er það misminni und-
irritaðs að Morg-
unblaðið hafi marg-
sinnis lýst því yfir að
deilan um stjórn fisk-
veiða hafi að fullu verið
leyst með hinu marg-
fræga auðlindagjaldi?
Snúðarnir á Morg-
unblaðinu hafa nefni-
lega aldrei svikist um
að setja þá plötu á fón-
inn, sem ráðstjórn-
armenn hafa viljað
hlusta á hverju sinni.
Í fyrrgreindu tölu-
blaði Morgunblaðsins
segir svo í Staksteinum:
„Þingið hefur á und-
anförnum árum styrkt
stöðu sína gagnvart
framkvæmdavaldinu …“
Vilja nú ekki plötusnúðarnir svo
vel gera og setja saman og birta
fyrir villuráfandi almenningi sköru-
legan og augljósan rökstuðning
fyrir þessari fullyrðingu. Þá þess
heldur sem lunginn úr þjóðinni er
þess fullviss að þessu sé alveg öf-
ugt farið: Að framkvæmdavaldið
hafi undanfarinn áratug vaðið á
skítugum skónum yfir löggjaf-
arsamkunduna, og leikið með
stjórnarþingmenn eins og hunda í
bandi.
Plötusnúðar
Sverrir Hermannsson gerir
athugasemdir við skrif
Morgunblaðsins
Sverrir Hermannsson
’Annars þyrftuplötusnúðar
Sjálfstæðis-
flokksins á
Morgunblaðinu
að finna flokkn-
um nýtt kjörorð
eftir að hann
hefir klofið þjóð-
ina í tvær fylk-
ingar.‘
Höfundur er fv. form.
Frjálslynda flokksins.
EINANGRUNARSINNAR,
bæði innan Alþingis og utan töldu
sig hafa himin höndum tekið þegar
utanríkisráðherra svaraði fyr-
irspurn nýlega um fjölda þeirra
lagalegu gerða sem Ís-
land hefur tekið upp
frá Evrópusamband-
inu. Í máli ráðherra
kom fram að Íslend-
ingar hafa innleitt
2.227 gerðir í íslenskan
rétt á árunum 1994–
2004. Mikið var blásið
upp hve þetta væri í
sjálfu sér lítill hluti af
reglugerðum ESB. Í
hamaganginum
gleymdist hins vegar
að minnast þess að Ís-
lendingar eru að inn-
leiða allar þessar 2.227 gerðir án
þess að hafa nánast nokkuð um þær
að segja. Áhrif þessarar löggjafar
hlýtur að vera aðalatriðið en ekki
hve stór hluti af ESB-löggjöfinni
þetta er. Það væri því verðugt verk-
efni fyrir íslensk stjórnvöld að gera
heildstæða úttekt á áhrifum þess-
arar löggjafar hér á landi.
Evrópusambandið gaf á árunum
1994–2004 þrjátíu og níu þúsund
gerðir þ.e. tilskipanir, reglugerðir
og ákvarðanir. Stór hluti af þessum
gerðum eru tímabundnar sértækar
reglur um ákveðin málefni á
ákveðnum svæðum, m.a. um mán-
aðarlegt viðmiðunarverð á mjólk-
urdufti, tímabundnar lokanir á fisk-
veiðihólfum í Eystrasalti eða
aðgerðir til að styðja við bændur í
breyttum búskaparháttum. Það sem
skiptir hins vegar meira máli eru lög
og reglugerðir sem
gilda á innri markaði
Evrópusambandsins
og Íslendingar hafa
þurft að taka upp hvort
sem okkur líkar betur
eða verr. Þar má nefna
lög um samkeppnismál,
neytendavernd, frjálst
flæði fjármagns, starf-
semi fjármálafyr-
irtækja, frárennsl-
ismál, raforkumarkað
og margt fleira. Í
ágætri grein í Víkverja
í Morgunblaðinu ný-
lega voru færðar líkur að því að um
80% gerða ESB um innri markaðinn
séu leidd í lög hér á landi. Þessi tala
kom fram fyrir nokkrum árum í
skýrslu utanríkisráðuneytisins en
skiptir í sjálfu sér ekki miklu máli
því að talning á gerðum segir ósköp
lítið um hvaða áhrif ESB-löggjöf
hefur haft á íslenskt samfélag.
Reglugerð um tæknilega staðla í
framleiðslu á sláttuvélum hefur til
dæmis afskaplega lítil áhrif hér á
landi en mál eins og samkeppn-
islöggjöfin og raforkutilskipun Evr-
ópusambandsins hafa haft gríð-
arlega mikil áhrif. Því hefur verið
haldið fram að raforkutilskipunin sé
dæmi um tilskipun sem henti ís-
lenskum aðstæðum engan veginn.
En þar sem við erum innan EES þá
ber okkur skylda að taka þessa
reglugerð upp en hugsanlega hefð-
um við getað fengið undanþágur ef
við hefðum verið fullgildir meðlimir
að ESB. Hins vegar er ljós að mun
fleiri ESB-reglugerðir og tilskipanir
hafa aukið frelsi, samkeppni og jafn-
ræði á Íslandi.
Evrópusamtökin hafa lengi bent á
þá staðreynd að Alþingi Íslendinga
er að taka við löggjöf frá Brussel án
þess að hafa nokkuð um hana að
segja. Margt af þessari löggjöf hefur
verið til bóta en það getur varla ver-
ið keppikefli fyrir alþingismenn að
geta ekki haft áhrif á þessa löggjöf
sem snertir líf hins almenna borgara
hér á landi og hefur varanlega áhrif
á hvers konar þjóðfélag er að byggj-
ast upp hér á landi.
Áhrif ESB-gerða en
ekki fjöldi aðalatriðið
Andrés Pétursson fjallar
um alþingismenn og ESB ’Það hlýtur að verakeppikefli alþing-
ismanna að hafa áhrif á
þá löggjöf sem gildir hér
á landi.‘
Andrés Pétursson
Höfundur er formaður
Evrópusamtakanna.