Morgunblaðið - 06.08.2005, Blaðsíða 28

28 LAUGARDAGUR 6. ÁGÚST 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Þ
egar Iryna Zayachuk
lauk framhaldsnámi í
viðskiptafræði í Banda-
ríkjunum var hún með
efasemdir um að rétt
væri af henni að snúa til baka til
heimalands sín, Úkraínu. Forseta-
kosningar voru framundan í landinu
og frambjóðandinn sem ríkjandi öfl í
landinu studdu var glæpamaður, að
hennar mati. Lýðræðislegur vilji
fólksins náði hins vegar fram að
ganga og nú þegar Iryna er að ljúka
seinni mastersgráðu sinni í Banda-
ríkjunum er hún staðráðin í að snúa
aftur til heimalandsins, þrátt fyrir
að hún eigi kost á vel launuðum
störfum í Bandaríkjunum.
Iryna er stödd hér á landi, en hún
hefur unnið talsvert með Margeiri
Péturssyni, stjórnarformanni MP-
fjárfestingabanka, og fleiri íslensk-
um fjárfestum.
Boðið að koma til Íslands
Iryna Zayachuk er fædd í vest-
urhluta Úkraínu í borginni Lviv. Að
loknu háskólaprófi í alþjóðlegri við-
skiptafræði hóf hún störf hjá verð-
bréfafyrirtæki í Kiev. Hún tók einn-
ig þátt í verkefni sem
Bandaríkjamenn stóðu að í Úkra-
ínu, en það snerist um að koma á
svipuðum framförum í viðskiptalífi í
Úkraínu og unnið hafði verið að í
Póllandi. Í framhaldi af því fór hún í
mastersnám í Bandaríkjunum í tvö
og hálft ár.
Eftir að hún sneri til baka til
Úkraínu hóf hún störf hjá fjárfest-
ingarbanka. Núna er hún á leið til
Bandaríkjanna á ný til að ljúka
seinna mastersprófi sínu frá háskóla
í Ohio.
Á leiðinni kemur hún við á Ís-
landi, en hvernig kemur það til?
„Þegar ég var í Úkraínu tók ég
þátt í viðskiptaráðstefnu sem haldin
var í tengslum við heimsókn Davíðs
Oddssonar, fyrrverandi forsætis-
ráðherra Íslands, til Úkraínu á síð-
asta ári. Þar hitti ég Margeir Pét-
ursson, stjórnarformann
MP-fjárfestingabanka, sem hefur
unnið með Kinto, fjárfestingarbank-
anum sem ég starfaði við. Ég vann
með Margeiri og fleiri íslenskum
fjárfestum á vegum MP-fjárfesting-
arbanka að verkefnum fyrir Kinto
og í framhaldi af því bauð Margeir
mér að starfa við ráðgjöf hjá MP
meðfram náminu. Nú er ég því kom-
in hingað til Íslands að kynna við-
skiptalífið í Úkraínu og þá mögu-
leika sem þar eru fyrir íslenskum
fagfjárfestum.“
Iryna segir að þetta viðbótarnám
eigi eftir að hjálpa henni mikið í
framtíðinni, en hún ætlar að snúa
aftur til Úkraínu að loknu námi.
„Margt ungt og vel menntað fólk
frá Úkraínu fer til starfa í Evrópu
eða Bandaríkjunum. Það er erfitt að
fá vel launuð störf í Úkraínu fyrir
menntað fólk, sérstaklega í höf-
uðborginni. Ástæðan er m.a. sú að
það er mikið af hæfu fólki í Úkraínu
og samkeppni um góð störf. Ungt
menntað fólk sækir þess vegna til
útlanda til að öðlast starfsreynslu og
til að fá góð laun.“
Iryna tekur þó fram að víða sé
hægt að fá góða vinnu í Úkraínu þó
að launin séu ekki sambærileg og á
Vesturlöndum. Bandarískar og evr-
ópskar stofnanir standi einnig að
mörgum verkefnum sem m.a. snúist
um að mennta fólk til starfa.
Iryna segir að Úkraína hafi ekki
náð sama árangri í efnahagsmálum
og sum önnur ríki í A-Evrópu. „Er-
lend fjárfesting í Úkraínu er mun
minni en í sumum öðrum A-
Evrópuríkjum. Hún var 1,5 millj-
arðar dollara á árinu 2004. Til sam-
anburðar var erlend fjárfesting í ná-
grannaríkinu Póllandi einu 6–7
milljarðar dollara árlega á tíma-
bilinu 2001–2004. Erlend fjárfesting
í Rússlandi árið 2004 var 11,7 millj-
arðar dollara.
Ástæðan fyrir þessari litlu fjár-
festingu í Úkraínu er að reglur í
landinu hafa ekki verið mjög hag-
stæðar erlendum fjárfestum. Óvissa
hefur ríkt í stjórnmálum sem hefur
fælt fjárfesta frá landinu. Í fyrra
urðu stjórnarskipti í landinu og við
það hefur komist á meiri pólitískur
stöðugleiki.“
Hefur nýja ríkisstjórnin gert
miklar breytingar nú þegar?
„Já, það hafa verið gerðar veru-
legar breytingar. Það blöstu marg-
vísleg og erfið vandamál við nýjum
stjórnvöldum þegar þau tóku við.
Það hefur verið mikil spill
inu og þörf á miklum umb
efnahagslífinu. Nú er veri
hrinda af stað breytingum
að leiða til umbóta þegar t
tíma er litið. Ég get nefnt
tolla, en það hefur háð fyr
sem þurfa að fara út í fjár
að þurfa að greiða háa toll
er að breytingum á löggjö
hefur verið á spillingu í la
18.000 opinberum starfsm
hefur verið sagt upp störf
aðhvort vegna þess að þei
ið uppvísir að spillingu eð
í starfi.
Stjórnvöld hafa einnig l
að auka kaupmátt fólks, m
augnamiði að við það mun
neysla aukast og þar með
efnahagslífinu. Félagsleg
hafa verið auknar, m.a. til
barneignafríi.
Það er hins vegar óraun
gera ráð fyrir að þessar b
„Ég vil star
Iryna Zayachuk er 27 ára
um Úkraínu sem ætla sér
Iryna Zayachuk er bjartsýn á framtíð Úkraínu
og er ákveðin í að starfa þar þó að hún eigi kost
á vel launuðum störfum í Bandaríkjunum. Egill
Ólafsson ræddi við hana um breytingarnar sem
eru að verða í kjölfar sigurs Jústsjenkós.GENGIÐ TIL GÓÐS
Ganga samkynhneigðra niðurLaugaveginn og menningarhá-tíðin Hinsegin dagar hefur á
fáum árum orðið fastur punktur í menn-
ingarlífi höfuðborgarinnar. Í fyrra sóttu
40.000 manns hátíðina. Viðlíka eða meiri
mannfjöldi safnast ekki saman í miðborg
Reykjavíkur að jafnaði nema á
sautjánda júní og á menningarnótt.
Þessi mikla þátttaka í göngunni end-
urspeglar að sumu leyti mótsagna-
kenndan veruleika.
Annars vegar sýnir hún að samkyn-
hneigð er ekki lengur það feimnismál,
sem hún var. Samkynhneigðir Íslend-
ingar efna til göngunnar undir merkjum
gleði og stolts. Þeir fara ekki í felur með
kynhneigð sína, skammast sín ekki fyrir
hana. Og þeir sýna að þeir, rétt eins og
hinn gagnkynhneigði meirihluti, eru
fjölbreyttur hópur sem endurspeglar
allt þjóðfélagið. Hinn mikli fjöldi vina,
fjölskyldumeðlima og annarra, sem slást
í för með samkynhneigðum, sýnir að for-
dómar gagnvart samkynhneigð eru á
hröðu undanhaldi með auknum um-
ræðum og fræðslu.
En hins vegar endurspeglar þessi
mikla ganga auðvitað þá staðreynd, að
samkynhneigðir sitja enn ekki að öllu
leyti við sama borð og gagnkynhneigðir
borgarar þessa lands. Samkynhneigðir
þurfa að vekja athygli á hlutskipti sínu –
og tugir þúsunda annarra sjá ástæðu til
að sýna þeim samstöðu í baráttu þeirra.
Samkynhneigðir hafa fengið miklar
réttarbætur á undanförnum árum. Enn
eru þó síðustu skrefin eftir. Samkyn-
hneigð pör geta ekki skráð sig í óvígða
sambúð með þeim réttaráhrifum, sem
henni fylgja. Þau eiga ekki rétt á að for-
stöðumaður trúfélags gefi þau saman í
hjónaband (að því gefnu að viðkomandi
trúfélag geri ráð fyrir hjónavígslu sam-
kynhneigðra). Þau geta ekki ættleitt
börn og konur í samkynhneigðu sam-
bandi geta ekki gengizt undir tækni-
frjóvgun.
Nefnd á vegum forsætisráðherra hef-
ur komizt að þeirri niðurstöðu að rétt-
indi samkynhneigðra para eigi að vera
þau sömu og gagnkynhneigðra, að öðru
leyti en hvað varðar ættleiðingar frá út-
löndum og tæknifrjóvganir. Morgun-
blaðið hefur áður hvatt til þess að gengið
verði alla leið, enda eru þau rök, sem
færð eru fram gegn ættleiðingum sam-
kynhneigðra para erlendis og fyrir því
að lesbíur verði áfram að sækja tækni-
frjóvgun til útlanda, harla haldlítil.
Vonandi kemur fram stjórnarfrum-
varp á haustþinginu, sem jafnar réttar-
stöðu samkynhneigðra og gagnkyn-
hneigðra að þessu leyti. Þetta er
mannréttinda- og réttlætismál, sem
stjórnmálamenn úr öllum flokkum hljóta
að beita sér fyrir.
Verður ganga samkynhneigðra óþörf
ef hin lagalega staða verður jöfnuð?
Sennilega ekki, því að þrátt fyrir allt
eimir enn víða eftir af fordómum í garð
samkynhneigðra. Því miður koma enn
upp skelfilega sorgleg dæmi um að sam-
kynhneigt, ungt fólk kjósi fremur að
kveðja þennan heim en að horfast í augu
við þá fordóma, sem mæta því. Því fleiri,
sem mæta í göngu samkynhneigðra í
dag, sýna þeim stuðning og samstöðu og
samfagna þeim með að vera þeir sjálfir,
þeim mun meira sjálfstraust öðlast fólk
til að mæta lífinu á eigin forsendum, eins
og Guð skapaði það.
„EF SÖNGURINN ÞAGNAR“
Ef söngurinn þagnar“ er kaflaheiti íbók Guðmundar Páls Ólafssonar,
Fuglar í náttúru Íslands, en í sömu rit-
röð eru bækurnar Perlur í náttúru Ís-
lands, Ströndin í náttúru Íslands og
Hálendið í náttúru Íslands, en fyrir þá
síðastnefndu fékk höfundurinn Ís-
lensku bókmenntaverðlaunin. Í kaflan-
um fjallar Guðmundur Páll um þær
hættur sem steðjað geta að fuglalífi
landsins, en þær eru fjölmargar. Fæstir
hafa þó af því miklar áhyggjur, enda
tengslin við náttúruna ef til vill ekki
jafnsterk og áður – og því er ábending
Guðmundar Páls einnig þörf áminning
hvað náttúruna sem heild varðar; hver
getur gert sér lífið í hugarlund ef söng-
ur fuglanna þagnar?
Guðmundur Páll er sannkallaður
frumkvöðull hér á landi í því að safna
upplýsingum um náttúruna og koma
þeim í það form sem ber vott um hvort
tveggja; yfirgripsmikla þekkingu og
listfengi. Hann hefur einnig til að bera
næmleika sem lýsir sér vel í þeim efn-
istökum sem hann temur sér; efnið
kemur víða að og er frá ýmsum tímum
sem gefur lesandanum tilfinningu fyrir
fróðlegri og heillandi heildarmynd. Slík
tilfinning fyrir heildarmynd er ómiss-
andi í umfjöllun um náttúruna því þar
er skilningur fyrir samhengi hlutanna
afar mikilvægur – og í raun fyrsta for-
senda þess að fólk skynji hvernig ber að
varðveita náttúruna og veita henni
nauðsynlega vernd fyrir ágangi af ýmsu
tagi.
Í sömu ritröð er nú fyrirhuguð bókin
Vatnið í náttúru Íslands, en hennar
hljóta menn að bíða með eftirvæntingu.
Enginn grundvallarþáttur náttúrunnar
hefur verið umdeildari síðustu áratugi á
Íslandi en vatnið; og gildir þá einu
hvort litið er til hafsins eða fallvatn-
anna. Nýting þeirra auðlinda sem í
vatni eða sjó eru fólgnar hefur kveikt
hatrammar umræður, sem skipt hafa
þjóðinni í andstæðar fylkingar.
Guðmundur Páll nefnir í Morgun-
blaðinu í gær ýmsa þætti sem ógna líf-
ríkinu og náttúru landsins. Jafnframt
segir hann að „Alþingi [hafi] því miður
aldrei staðið undir því nafni að vernda
íslenska náttúru. Þar hefur miklu fleira
gerst til að spilla íslenskum náttúru-
auðæfum“. Þetta er vissulega harður
dómur, en Guðmundur Páll hefur ým-
islegt til síns máls. Það er ekki fyrr en á
seinni árum sem virðing fyrir nátt-
úrunni hefur aukist að því marki að hún
sé vegin á móti öðrum hagsmunum. Sú
tilfinning að ekki verði miklu lengra
gengið í því að þrengja að náttúrunni í
þeim tilgangi að hafa af henni nytjar
verður þó sífellt áleitnari meðal fólks,
sem hlýtur að vera til vitnis um að við-
horfin breytist ört.
„Við höfum því miður átt mjög fáa
talsmenn náttúruverndar. Menn tala
stöðugt um nytjar en gleyma því að
verndun er líka nýting. Við getum ekki
talað um fuglavernd nema vernda land-
ið,“ segir Guðmundur Páll ennfremur.
Það er þó ljóst að það er einkum
vegna hugsjóna slíkra manna sem hald-
ið er hlífiskildi yfir náttúrunni, sem
auðlind í sjálfri sér. Sjálfur er Guð-
mundur Páll einn þessara fáu, og ljóst
að starf hans við að skrásetja og miðla
þeim víðfeðma og auðuga heimi sem ís-
lensk náttúra býr yfir er þjóðinni ómet-
anlegt.
Stíflugerð við Kárahnjúkaer í fullum gangi umþessar mundir og aðsögn starfsmanna eru
um 55% stíflunnar tilbúin eða um
4,5 milljónir rúmmetra af um 8,5
milljónum rúmmetra.
Daglega bætast um 18 þúsund
rúmmetrar við stífluna og er
stefnt að því að gerð hennar
verði lokið næsta haust þannig að
fylling lónsins geti hafist á næsta
ári. Stíflugerðin er því nokkurn
veginn á áætlun, að sögn Sig-
urðar Arnalds, talsmanns Lands-
virkjunar, og er það meðal ann-
ars vegna þess hve framkvæmdir
gengu vel í vetur en stíflugerðin
var á eftir áætlun í fyrra.
Vinna við borun frárennsl-
isganga er hins vegar nokkuð á
eftir áætlun og er nú stefnt að
því að gerð aðalganga ljúki í lok
sumars á næsta ári og að raf-
magnsframleiðsla hefjist í apríl
2007. Þrír stórir borar eru á
svæðinu og miðar fyrsta bornum
vel um þessar mundir þótt hann
eigi lengst í land, að sögn Sig-
urðar. Bor númer tvö hefur átt í
erfiðleikum vegna misgengis í
bergi að undanförnu en Sigurður
Stíflugerð við Kár
Framkvæmdir við Kárahnjúka eru í
fullum gangi og alls eru nú um 1.600 manns
í vinnu við virkjunina. Árni Helgason og
Árni Torfason brugðu sér í stutta heimsókn
um daginn og skoðuðu svæðið.
Yfir 20 vörubílar eru í því