Morgunblaðið - 06.08.2005, Blaðsíða 50

50 LAUGARDAGUR 6. ÁGÚST 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Myndasögur
Nýverið kom út ævisaga Jóakmis Aðal-
andar eða Scrooge McDuck eins og hann
kallast á frummálinu. Höfundurinn, Don
Rosa, hefur skapað sér nafn innan
myndasöguheimsins sem helsti arftaki
Karls Barks sem skóp flestar af þeim per-
sónum sem byggja Andrésar Andar-
heiminn frá Disney.
ÉG MAN það eins og gerst hafi í
gær. Ætli ég hafi ekki verið níu
ára gamall og lá heima í rúmi með
flensu á sólríkum maí degi.
Mamma hafði þá um daginn fært
mér á sjúkrabeðinn fyrsta tölu-
blaðið af íslensku útgáfunni af
Andrés Önd og ég var í himnaríki
þrátt fyrir veikindin. Útgáfu
Andrésar á hinu ástkæra ylhýra
höfðu Íslendingar beðið eftir með
öndina í hálsinum. Ég man að
fjallað hafi verið um íslenska
snúninginn í blöðum, meðal ann-
ars Morgunblaðinu. Fram að þeim
tíma höfðu áhugasamir sótt í
danska Anders And og Co og var
það blað ein af stofnununum æsku
minnar. Danski Anders And með
sitt ,,uargh“ og sitt ,,gisp“ var svo
fastgreyptur í huga mínum að ég
áttaði mig ekki alveg á uppruna-
tengslum hans við hinn amerísku
mælandi Donald Duck. Ég held að
margir Íslendingar af minni kyn-
slóð hafi haft gott af því sjálf-
sprottna dönskunámi sem fór fram
við að stauta sig áfram í gegn um
síður Anders And. Reyndar hugsa
ég að nokkrar líkur séu á því að
minnkandi áhugi á dönskukennslu
hér á landi nú um stundir komi til
vegna brotthvarfs Anders And-
áhrifanna.
B.A.R.K.S. (Bara Alveg Rosa-
lega Klárlega Snillingur)
En aftur að Andrési Önd. Fátt
markvert er að segja um sögurnar
í þessu fyrsta tölublaði sem eru
frekar máttlausar svona eftir á að
hyggja en öðru máli gegnir um
forsíðuna. Hinir íslensku útgef-
endur völdu að hefja útgáfuna
með því að birta klassíska mynd
eftir hinn goðsagnakennda Andr-
ésarteiknara, Carl Barks, á forsíð-
unni. Þótt að það hafi verið Walt
Disney sjálfur sem skapaði Andr-
és í upphafi fjórða áratugar síð-
ustu aldar varð það Barks sem
fyllti umhverfi hans með öðrum
áhugaverðum persónum. Á rúm-
lega 20 ára tímabili, frá miðjum
fimmta áratugnum, teiknaði hann
og skrifaði mörg hundruð sögur
frá Andabæ og skóp tugi persóna
sem hafa fylgt Andrési í gegn um
súrt og sætt. Má þar nefna Jóa-
kim, Hábein Heppna, Georg Gír-
lausa, Gullívan Grjótharða og
Bjarnabófa (sem reyndar hafa lítið
með bjarndýr að gera enda draga
þeir upprunulega nafn sitt af
hundskyni; the Beagle Boys).
Barks hefur sagt að hann hafi
ávallt fundið til mikillar samúðar
með hinum seinheppna og skap-
mikla Andrési Önd. Hann sé eins-
konar erkitýpa hversdagsmanns-
ins sem hefur ekki nema rétt
takmarkaða stjórn á aðstæðunum.
Margar sögur Barks endurómuðu
þennan hversdagsleika Andrésar
þar sem hann lendir í allra handa
ævintýrum í nánasta nágrenni við
heimili sitt í Andabæ, meðal ann-
ars á hann í útistöðum við Jónas,
nágrannann frá helvíti eða í ein-
hverju klandri við að hjálpa eða
spilla (eða bæði) fyrir litlu frænd-
um sínum í Grænspætuklúbbnum.
Skammstafaðar titlaraðir Græn-
spætuhöfðingjanna fannst mér
alltaf hrikalega fyndnar eins og
sjá má á fyrirsögnunum í þessari
grein.
Aðrar sögur segja frá ævintýr-
um Andrésar út um öll heimsins
höf, yfir heimsálfur þverar og
endilangar og allt til annarra plán-
eta. Oftar en ekki eru þessi ferða-
lög byggð á hvötum ríkustu andar
í heimi, Jóakims, sem dregur
frændur sína í fjársjóðsleitir til að
bæta aurum í peningatankinn
sinn. Hver sem sviðsetningin er
eru sögur Barks ávallt marg-
slungnar og spennandi, hvort sem
er í sagnagerð eða teikningu.
Hann var meistari þess að gefa
stuttum og einföldum sögum dýpt
með ýmsum mikilvægum smáat-
riðum og vísunum út fyrir söguna.
Aðrar sögur eru flóknari og lengri
og jafnast á við bestu æv-
intýrasögur bókmenntageirans.
Það er óhætt að líkja Barks við
Franquan, höfund Viggó og Svals
og Vals í húmornum og Hergé,
höfund Tinna, í frásagnargleðinni.
Barks er sá höfundur sem mun
halda nafni Andrésar Andar og fé-
laga á lofti um ókomna framtíð.
R.O.S.A. (Reglulega Of-
urfrábær Skapandi Anda-
sagna)
Nýverið var gefið út í einu bindi
ævisaga Jóakims Aðalandar eða
The Life and Times of Scrooge
McDuck eins og bókin kallast á
frummálinu. Höfundurinn, Keno
Don Rosa, hefur verið kallaður
helsti arftaki Carls Barks sem
höfundur Andrésar Andar-
frásagna. Rosa fer ekki í graf-
götur með aðdáun sína á Barks
enda var frumhugmynd hans að
þessari sögu sú að safna saman
öllum þeim vísunum, smávægileg-
um og stórkostlegum, úr ævi
gamla nískupúkans sem Barks
lagði fram í sögum sínum og
mynda úr þeim heillega frásögn í
réttri tímaröð. Til að undirstrika
enn betur aðdáun sína á læriföð-
urnum hefur Rosa haft þann hátt-
inn á að fela skammstöfunina
D.U.C.K. (Dedicated to Unca Carl
from Keno) einhverstaðar á upp-
hafssíðum flestra sagna sinna.
Þessi samantekt á vísunum í
lífshlaup Jóakims myndar beina-
grindina í ævisögunni en þar fyrir
utan segir Rosa söguna með sín-
um hætti. Jóakim er fæddur og
uppalinn í Edinborg í lok 19. aldar
en McDuck vísar í skoskan upp-
runa persónunnar. Hann er af
fornfrægri fjölskyldu kominn sem
muna má sinn fífil fegurri og býr
hann og fjölskylda hans við sára
fátækt á meðan gamli ættarkastal-
inn er í niðurníðslu einhvers stað-
ar í skosku hálöndunum. En það
er töggur í pilti. Eftir að hafa
hlotið fyrstu myntina við að pússa
skó vaknar með honum neistinn
sem seinna á eftir að gera hann að
ríkustu önd jarðarinnar. Hann
ákveður að freista gæfunnar í fyr-
irheitna landinu Ameríku og lend-
ir þar í allra handa ævintýrum í
viðleitni sinni til að höndla ham-
ingjuna sem að sjálfsögðu felst
fyrst og síðast í því að græða aur.
Fjölskyldu Jóakims er lýst og
tengslum hans við skyldmenni sín
sem endar loks í síðasta kaflanum
á því að hann kynnir sig fyrir
systursyni sínum, Andrési Önd.
Ásamt því að bera hæfileikum
Rosa, bæði á frásagnar- og teikni-
sviðinu, glöggt vitni, er bókin stút-
full af bakgrunnsupplýsingum um
sögurnar sem fyrir koma. Rosa
telur upp öll þau atriði úr sögum
Barks sem hann dregur inn í sína
sögu, hvar þau er að finna og
hvernig hann túlkar þau. Einnig
segir hann frá sköpunarferlinu og
sýnir undirbúningsriss fyrir teikn-
ingar sínar.
Ævisaga Jóakims hefur nú þeg-
ar verið gefin út á íslensku sem
framhaldssaga í blöðunum um
Andrés Önd og félaga. Fyrir þá
sem misst hafa af lestinni og hætt
að lesa Andrés á árum áður er
rétt að benda á The Life and Tim-
es of Scrooge McDuck sem fyr-
irtaks tækifæri til að endurnýja
kynnin. Bókin veitir einnig frá-
bæra afsökun til að grafa upp
gömlu Anders And-blöðin, finna
þar sögurnar eftir Carl Barks og
skoða hvernig Rosa hefur ofið
þetta margslungna ævintýr eftir
forskrift meistarans.
The Life and Times of Scrooge
McDuck fæst í versluninni Nexus
við Hverfisgötu.
Heimir Snorrason
Ö.N.D.
Scrooge McDuck eftir Don Rosa.
Forsíðan á fyrsta tölublaði Andrés-
ar Andar og félaga.
Jóakim aðalönd við uppáhalds iðju
sína.
SKEMMTILEGASTA STÓRMYND SUMARSINS.
FÓR BEINT Á TOPPINN Í BANDARÍKJUNUM!
Sýnd kl. 4 og 10.20 B.i 16 ára
Miðasala opnar kl. 13.00
Sími 564 0000
Sýnd í Smárabíói kl. 2.40, 5.20, 8 og 10.30
Sýnd kl. 1.50 og 8
Nú eru það fangarnir gegn vörðunum!

„…mynd sem hægt er að líkja við
Die Hard, spennandi og skemmtileg…”
ÓÖH DV

„þrusuvel heppnuð
spennumynd”K & F
Sýnd kl. 2, 4 og 6.10 Í þrívídd
kl. 2.40, 5.20, 8 og 10.30
Sýnd kl. 5.30, 8 og 10.30 B.i 16 ára Sýnd kl. 3, 5.30, 8 og 10.30 Sýnd kl. 10.15 B.i 16 ára Sýnd kl. 2 B.i 10 ára
Sýnd kl. 1.30, 3.40, 5.50 og 8 Í þrívídd

„…mynd sem hægt er að líkja við
Die Hard, spennandi og skemmtileg…”
ÓÖH DV






GEGGJAÐASTA GRÍNMYND ÁRSINS
Sýnd í Borgarbíói kl. 5.45, 8 og 10.20
VINCE VAUGHN
TILBOÐ400 KR.
REGLA #
27:
EKKI DRE
KKA YFIR
ÞIG,
TÓLIN VE
RÐA AÐ V
IRKA
REGLA #10:BOÐSKORT ERUFYRIR AUMINGJA!
TILBOÐ Á FYRSTU SÝNINGAR DAGSINS - AÐEINS 400KR.
ATH! SÝNINGAR SÉRMERKTAR MEÐ RAUÐU

KVIKMYNDIR.IS

I I .I