Morgunblaðið - 02.11.2005, Qupperneq 6

6 MIÐVIKUDAGUR 2. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
5.sæti
RAGNHEIÐUR Elín Árnadóttir,
aðstoðarmaður utanríkisráðherra,
segir að verið sé að kanna hjá
bandarískum stjórnvöldum hvort
flugvélar sem flutt hafi fanga til
landa þar sem pyntingar eru leyfð-
ar, hafi millilent á Íslandi eða farið
um íslenska lofthelgi. Íslensk
stjórnvöld hafi engar upplýsingar
fengið um slíkt og ekki hefði verið
staðfest að þær flugvélar sem
fjallað hefur verið um í því sam-
hengi hefðu í raun og veru verið
notaðar til fangaflutninga.
Í svari danska samgönguráð-
herrans við fyrirspurn dansks
stjórnarandstöðuþingmanns eru
talin upp rúmlega 40 kallnúmer
flugvéla og upplýsingar gefnar um
hvort þær hafi farið um danska
lofthelgi eða lent í Danmörku.
Ekkert kemur fram um hvort þær
hafi hugsanlega flutt fanga fyrir
bandarísku leyniþjónustuna CIA.
Raunar var ekki spurt um það
enda ólíklegt að danski samgöngu-
ráðherrann hafi þær upplýsingar.
Samkvæmt upplýsingum sem
Morgunblaðið fékk hjá Flugmála-
stjórn á Keflavíkurflugvelli í gær
hafa 16 þeirra véla sem danski ráð-
herrann var spurður um haft við-
komu á Keflavíkurflugvelli frá árs-
byrjun 2001. Sumar hafa aðeins
komið einu sinni en aðrar mun oft-
ar eða allt að 15 sinnum. Alls lentu
vélarnar 72 sinnum á Keflavíkur-
flugvelli og ein á Reykjavíkurflug-
velli. Samkvæmt upplýsingum frá
Flugmálastjórn Íslands fóru fjórar
þessara véla um íslenska lofthelgi á
þessu ári í alls 11 skipti. Vélarnar
eru allar skráðar í Bandaríkjunum
sem borgaralegar flugvélar, þ.e.
ekki á vegum stjórnvalda.
Ekki er bannað að flytja fanga á
milli landa. Pyntingar eru hins
vegar bannaðar og það er í and-
stöðu við samning Sameinuðu þjóð-
anna gegn pyntingum að „endur-
senda eða framselja mann til
annars ríkis ef veruleg ástæða er
til að ætla að hann eigi þar á hættu
að sæta pyndingum“. Á þetta hefur
Amnesty International á Íslandi
m.a. bent og jafnframt lýst yfir
þungum áhyggjum af fréttum um
að „bandarískar herflugvélar“ hafi
haft hér viðkomu á leið sinni til
landa þar sem vitað er að beitt sé
pyntingum.
Fengi væntanlega ekki leyfi
Ragnheiður Elín sagði í samtali
við Morgunblaðið í gær að íslensk
stjórnvöld vildu standa við alla
sáttmála sem þau hefðu skrifað
undir, þ.m.t. um meðferð fanga. Ef
fyrir lægi vitneskja um að flugvél
væri að flytja fanga sem ekki nytu
lögbundinna mannréttinda, mætti
gera ráð fyrir að slík véli fengi
ekki leyfi til að fara um íslenska
lofthelgi eða lenda á íslenskum
flugvöllum.
Flugvélar á vegum erlendra
stjórnvalda sem fara um lofthelg-
ina eða þurfa að millilenda hér,
verða að óska eftir yfirflugs- eða
lendingarleyfi, skv. svonefndum
Chicago-sáttmála. Borgaralegar
flugvélar þurfa ekki slík leyfi.
Ragnheiður Elín sagði að banda-
rísk stjórnvöld hefðu aldrei óskað
eftir leyfi til að flytja fanga um ís-
lenska lofthelgi og ekkert slíkt
leyfi verið veitt. Hún minnti jafn-
framt á að enn sem komið er hefði
ekki verið staðfest að umræddar
flugvélar hefðu flutt fanga.
Erfitt að bregðast við
röngum upplýsingum
Aðspurð hvort ekki gæti reynst
erfitt að fá upplýsingar um flutn-
inga fanga á vegum leyniþjónustu
Bandaríkjanna, sagði Ragnheiður
Elín að það væri hugsanlegt. „Við
fáum vonandi réttar upplýsingar
um það sem við spyrjum um.“
Eftir umræðu um fangaflugið í
Danmörku í sumar sá danski utan-
ríkisráðherrann, Per Stig Møller,
ástæðu til að benda Bandaríkja-
mönnum á að dönsk yfirvöld vildu
ekki að lofthelgi Danmerkur væri
notuð til verka sem ekki samrýmd-
ust alþjóðlegum sáttmálum. Spurð
hvort til greina komi að Íslend-
ingar gefi út slíka ítrekun, sagðist
Ragnheiður Elín ekki geta svarað
því.
Þá benti hún á að þar sem um
væri að ræða borgaralegar flug-
vélar þyrfti ekki að gefa upp til-
gang ferðanna, aðeins fjölda far-
þega, komu- og brottfarartíma og
slíkt. Varðandi þá vél sem lenti á
Keflavíkurflugvelli 8. mars á leið
frá Kaupmannahöfn til Kanada
hefðu tveir verið skráðir um borð.
Íslensk stjórnvöld hafa engar upplýsingar um meinta flutninga CIA á föngum
Verið að kanna hvort flogið
hafi verið með fanga um Ísland
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
 Meira á mbl.is/ítarefni
Flugvél af þessari gerð er sögð hafa flutt fanga á milli landa.
UPPLÝSINGAR um að flugvélar
sem danskir fjölmiðlar hafa sagt hafa
flutt fanga á vegum bandarísku leyni-
þjónustunnar, CIA, hafi farið um ís-
lenska lofthelgi og lent á íslenskum
flugvöllum, hafa eðlilega vakið mikla
athygli.
Þetta er þó ekki í fyrsta skipti sem
þetta kemur fram og á Norðurlönd-
unum hefur talsvert verið fjallað um
slíka fangaflutninga. Það vakti t.a.m.
mikla athygli þegar fréttir voru flutt-
ar af því í fyrra að árið 2001 hefði
sænska leyniþjónustan afhent CIA
tvo Egypta sem höfðu sótt um hæli í
Svíþjóð. Greint var frá því að þeir
hefðu verið hlekkjaðir og þeim gefin
svefnlyf áður en flugvélin, sem var
einkaþota af gerðinni Gulfstream,
hélt frá Svíþjóð til Egyptalands.
Þá varð mikil umræða um málið í
Danmörku í vor eftir að upplýsingar
komu fram um að flugvél CIA, sem
notuð hefði verið til að flytja meinta
hryðjuverkamenn með leynilegum
hætti, hefði margoft farið um danska
lofthelgi frá árinu 2001. Danski utan-
ríkisráðherrann, Per Stig Møller,
minnti í kjölfarið Bandaríkjamenn á
að dönsk stjórnvöld vildu ekki að
dönsk lofthelgi yrði notuð í ein-
hverjum tilgangi sem ekki samrýmd-
ist alþjóðlegum sáttmálum.
Rétt er að benda á að bandarísk
stjórnvöld hafa ekki viðurkennt að
hafa flutt fanga til landa þar sem
pyntingar eru stundaðar, í þeim til-
gangi að þar verði þeir áfram hafðir í
haldi og yfirheyrðir.
Til Dubai og Billund
Nýjustu upplýsingar um málið
komu fram í svari danska samgöngu-
ráðherrans, Flemming Hansen, til
Frank Aaen, talsmanns vinstriflokks-
ins Einingarlistans. Aaen spurði um
rúmlega 40 flugvélar og fékk þau svör
að sjö hefðu farið um danska loft-
helgi. Þar af komu fimm við á Íslandi.
Það er einmitt þota af þeirri gerð sem
kemur fyrir í umfjöllun Washington
Post um notkun einkaþotna í „stríð-
inu gegn hryðjuverkum“. Þar kemur
m.a. að CIA hafi notað Gulfstream
þotu til að flytja meinta hryðjuverka-
menn á milli landa, m.a. til Indónesíu
og Pakistan. Þar sé yfirheyrslum
haldið áfram en mannréttindasamtök
hafa bent á að þar sé beitt harkalegri
„yfirheyrsluaðferðum“ en leyfðar eru
á Vesturlöndum. Flugvélin var skráð
á leppfyrirtæki og þóttu vinnubrögð
við stofnun þess minna mjög á vinnu-
brögð CIA. Hún hefur ekki lent á
Keflavíkurflugvelli, skv. upplýsingum
frá flugmálayfirvöldum.
Einkaþotur
notaðar við
fangaflutninga
 Meira á mbl.is/ítarefni
ÞRÍR drengir bönkuðu upp á í húsi einu á
Egilsstöðum á dögunum og buðu góðverk.
Húsráðandi varð nokkuð hvumsa yfir til-
boðinu en drengirnir sátu fast við sinn
keip og sögðust vilja gera góðverk og það
gæti verið hvað sem væri. Varð úr að þeim
voru fengnar skóflur í hendur og mokuðu
þeir galvaskir frá bæjardyrum snjó og
krapa og linntu ekki látum fyrr en allt var
hreint.
Piltarnir þrír, Hörður Bragi Helgason,
Sigtryggur Örn Björnsson og Jón Otti
Guttormsson, eru allir 12 ára að aldri, og
eru þátttakendur í TTT-hóp unglingastarfs
Egilsstaðakirkju. Það var verkefni þeirra
og nokkurra annarra hópa þennan daginn
að ganga í hús og bjóða fram krafta sína.
„Við erum búnir að fara í mörg hús í
dag, kannski svona tíu,“ sagði Hörður
Bragi. „Sumir afþakka bara góðverkið eða
segja að þeir hafi ekkert handa okkur að
gera, aðrir spyrja hvað við getum. Fólk
verður svolítið hissa á þessu og einhverjir
halda kannski að við séum með gabb eða
viljum fá eitthvað í staðinn.“
Þeir segjast hafa séð það fyrir að fólk
gæti orðið svolítið klumsa vegna góðverka-
boðsins svo þeir láti það ekkert á sig fá.
Það sé greinilega ekki vanalegt að fólki sé
boðið góðverk.
„Við gerum ýmislegt fleira á vegum
TTT, t.d. erum við með eitt barn úti á Ind-
landi sem við styrkjum alveg,“ segir Jón
Otti.
Þeir töldu góðverkin skemmtilega iðju
og stefndu að því að gera hátt í 30 góð-
verk þennan dag. „Við höfum lent í að
moka snjó fyrir fólk, raða skóm í for-
stofum, taka til í geymslum og úti við, ryk-
suga stigaganga, þurrka af og syngja. Í
fyrra gerðum við þetta líka og það fyndn-
asta var þegar við vorum beðnir um að
ryksuga eldhús, gang og stigagang hjá
einum húseigandanum,“ segir Hörður
Bragi.
Drengirnir voru kvaddir með virktum
og nokkrum góðgerðum að mokstri lokn-
um, auk fyrirheits um að húsráðandi
skyldi gera fyrir þá sjálfa góðverk þegar
þeim lægi á. Heimsókn þeirra vakti vanga-
veltur um það af hverju fólk verður hissa
og jafnvel tortryggið þegar einhver knýr
dyra og vill gera viðvik án endurgjalds.
Heimsóknin kom þessum tiltekna húsráð-
anda á Egilsstöðum í jólaskap og stimplaði
inn hugsun um samhjálp og góðvild gagn-
vart náunganum.
Má bjóða þér góðverk?
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Þeir Hörður Bragi, Sigtryggur Örn og Jón Otti gengu í hús á Egilsstöðum og buðu fólki að
gera fyrir það góðverk, en þeir eru þátttakendur í TTT-hópi unglingastarfs Egilsstaðakirkju.
Eftir Steinunni Ásmundsdóttur
austurland@mbl.is