Fréttablaðið - 19.10.2003, Qupperneq 22

22 19. október 2003 SUNNUDAGUR
Mikil umræða hefur orðiðvegna orða þinna á
Stokkseyri um draugasetur
staðarins og hin myrku öfl. Finnst
þér eftir á að hyggja að þú hafir
tekið of sterkt til orða?
„Þessi orð féllu í ákveðnu
samhengi. Það var austur á
Stokkseyri sem er vagga tón-
menningar á Íslandi og þar á
ströndinni lærðu Íslendingar að
syngja í dúr og moll. Á Stokkseyri
var verið að opna Tónminjasetur,
minnast 110 ára afmæli Páls
Ísólfssonar og vígja nýtt orgel í
kirkjunni. Í ræðu minni var ég að
íhuga þátt tónlistarinnar, sem
hefur alltaf fylgt trúariðkun
kristninnar. Með söng og list
teflum við birtu og fegurð fram
gegn myrkri og ógn. Í þessu sam-
bandi stóðst ég ekki mátið að
nefna draugasetrið fræga. Ég
þekki til á Stokkseyri, var þar í
sveit sem krakki og konan mín er
fædd þarna og uppalin. Ég veit að
í eina tíð ríkti mikil myrkfælni og
draughræðsla á Stokkseyri, sem
ég vil fullyrða að hélt fólki í hel-
greipum óttans. Ég dró því upp
þessar andstæður, birtu og ógnar.
Svo er ákveðin hneigð í okkar
samtíð að gera allt að skemmti-
efni. Á bak við draugatrúna býr
ógnvænlegur raunveruleiki.
Kannski voru draugarnir að vissu
marki okkar samviska. Á bak við
reimleika og draugagang bjuggu
gjarna rangindi, illska, mann-
vonska; eitthvað illt hafði verið
gert á hlut einhvers. Ég neita því
ekki að margar draugasögur eru
hið besta skemmtiefni en við
megum ekki gleyma þessum bak-
grunni. Í ræðu minni var ég að
benda á hann og draga fram and-
stæðurnar. Trúariðkun kristn-
innar, bænin, söngurinn, sign-
ingin, klukknahringingin, þetta er
að lyfta ljósinu upp gegn myrkr-
inu. Myrkrið er staðreynd í
mannlífinu. En það er ljósið líka,
birtan og fegurðin sem Guð
gefur.
Mér hefur fundist mikil
lágkúra vaða uppi kringum margt
af þessu. Til dæmis draugagöng-
ur sem hafa verið auglýstar á
sjálfum Hólastað, þvílíkt og
annað eins! Og galdrasetrið á
Ströndum sem gerir galdrabrenn-
ur og kukl að skemmtiefni fyrir
ferðamenn. En þetta er ekkert
grín, það er ógnvænleg og skelfi-
lega saga á bak við þessa hluti.
Hin myrku öfl eru raunveruleg.
Þau ber að umgangast með varúð.
Trúir þú á tilvist drauga?
„Ég trúi á tilvist hins illa. En
margt af því sem hefur verið
skýrt sem draugagangur er
vafalaust mestmegnis inni í
höfðinu á þeim sem þykist upp-
lifa hann. Það er líka alls kyns
múgæsing í kringum þessa hluti.“
Nú er vikulegur þáttur í sjón-
varpi þar sem fer fram miðils-
fundur. Hvað finnst þér um slíkan
þátt?
„Það er enn ein lágkúran. Ég
vil ekki segja meira um það.“
Litlar breytingar á stöðu
þjóðkirkjunnar
Víkjum að aðskilnaði ríkis og
kirkju. Samkvæmt skoðanakön-
nunum virðist meirihluti þjóðar-
innar fylgjandi þeim aðskilnaði og
Össur Skarphéðinsson hyggst
taka málið upp á þingi. Hvert er
þitt viðhorf?
„Ég hef hvatt kirkjunnar menn
til að taka þátt í þessari umræðu
og spyrja hvers konar aðskilnað
og á hvaða forsendum. Á Íslandi
er þjóðkirkjan ekki ríkisrekin
stofnun. Með síðustu lögum um
þjóðkirkjuna varð aðskilnaður
milli ríkis og kirkju þannig að
kirkjan ræður málum sínum sjálf.
Ég hef viljað leita svara við því
við hvað menn eiga með því að
tala um aðskilnað ríkis og kirkju,
á hvaða forsendum hann á að
verða og hvað við sjáum fyrir
okkur með þeim aðskilnaði. Ég
gerði samanburð á því hvernig
málin standa í þeim 25 ríkjum
sem senn verða þátttakendur í
Evrópusambandinu og þá kemur í
ljós að alls staðar er einhvers
konar samband ríkis og kirkju.
Sums staðar er það stjórnarskrár-
bundið og alls staðar eru einhver
lög eða samningar um trú og sið.
Hvergi í Evrópu er þjóðfélag sem
er gjörsamlega hlutlaust hvað
varðar gildi, trú og sið.
Hvað merkir það ef við tökum
burt ákvæðið í stjórnarskrá um
þjóðkirkju? Er það bara einhver
lagatæknileg aðgerð, eins konar
fegrunaraðgerð, eða hefur það
dýpri skýrskotun um eðli þjóðrík-
isins á Íslandi? Við verðum að fá
svar við því. Að mínu mati varðar
þetta ákvæði siðagrundvöll þjóð-
ríkisins, það að löggjöf okkar og
siður byggist á kristnum rótum
og kristnum grundvelli. Ég sé
mjög fá teikn á lofti um það að
þorri almennings eða íslenskir
stjórnmálamenn vilji gjörbreyta
þessu. Spurningunni:„ Ertu
hlynntur aðskilnaði ríkis og
kirkju?“ er svarað með já-i eða
nei-i, – einu litlu orði. Spurningin
er svo miklu flóknari en svo að
henni sé hægt að svara með þess-
um hætti. Ég gef mér það að
meirihlutinn sem svarar játandi
geri það af umhyggju fyrir
þjóðkirkjunni og gefi sér að
kirkjan sé með einhverjum hætti
undir hæl ríkisvaldsins. En ég
veit líka að einhver hluti fólks
svarar svo vegna þess að það vill
öll kristin áhrif út úr þjóðlífi og
okkar opinbera sviði. Ég held
samt ekki að meirihluti þjóðar-
innar vilji það. Við sjáum afar litl-
ar breytingar á stöðu þjóðkirkj-
unnar meðal almennings hvað
varðar hlutfall þeirra barna sem
eru skírð, unglinga sem fermast,
þeirra hjóna sem vígjast í kirkju
og þess hvernig kallað er eftir
þjónustu þjóðkirkjunnar. Þessi
skilaboð eru því alls ekki
ótvíræð.“
Ekki spurt um
kynhneigð presta
Innan þjóðkirkjunnar virðast
skiptar skoðanir varðandi sam-
kynhneigð. Myndir þú vígja sam-
kynhneigðan prest?
„Innan íslensku þjóðkirkjunnar
hefur aldrei verið spurt um
kynhneigð íslenskra presta. Það er
ekki spurt um hneigðir heldur aðra
Hin myrku öfl
eru raunveruleg
Karl Sigurbjörnsson biskup ræðir um hin myrku öfl, hugmyndir um aðskilnað ríkis og kirkju, hlutverk presta, vígslu
samkynhneigðra, stöðu kvenna innan kirkjunnar og fleiri andans mál.
Það er mikilvægt að
muna að Guð er
alltaf svo miklu meira en
allar okkar hugmyndir um
hann. Um leið og við teljum
okkur vera komin með tæm-
andi hugmynd um Guð þá er
það um leið ekki hinn lif-
andi Guð heldur skurðgoð.
,,
Spurningin
um vígslu samkyn-
hneigðs prests hefur aldrei
vaknað hér á landi en ég sé
ekki að það væri neitt sem
mælti á móti því að vígja
samkynhneigðan prest.
,,
KARL SIGURBJÖRNSSON BISKUP
„Ég trúi á tilvist hins illa. En margt af því
sem hefur verið skýrt sem draugagangur er
vafalaust mestmegnis inn í höfðinu á þeim
sem þykist upplifa hann. Það er líka alls
kyns múgæsing í kring um þessa hluti.“
FRÉTTAB
LAÐ
IÐ
/IR
A