Fréttablaðið - 25.10.2003, Blaðsíða 12

Um helgina 18.-19. október vardeilt um „öryrkjadóminn“ svo-
kallaða sem Hæstiréttur kvað upp,
en samkvæmt honum þarf ríkis-
sjóður að borga öryrkjum þúsund
til fimmtán hundruð milljónir sem
ranglega voru hafðar af þeim. Dav-
íð Oddsson fullyrti á þingi að dóm-
urinn væri „sigur fyrir ríkisstjórn-
ina“, en Steingrímur Sigfússon
sagði að Davíð kynni „ekki að
skammast sín“.
Kirkjuþing var sett um helgina
og biskupinn varaði þjóðina við
„hinum myrku öflum“ og einkum og
sér í lagi tók biskup Strandamönn-
um vara við því að taka að leggja
stund á kukl og galdrabrennur sér
til lífsviðurværis þótt lítill kvóti sé
eftir í byggðarlaginu og landbúnað-
ur á fallanda fæti.
Mánudaginn 20. október var frá
því skýrt að músafaraldur mikill er
kominn upp á Suðurlandi og hafa
mýsnar nær því lamað samgöngur í
héraðinu með því að læðast inn í
bíla um nætur og éta úr þeim raf-
kerfið. Sömuleiðis hafa kakkalakk-
ar lagt undir sig tvö hús í Hafnar-
firði. Stofnstærð músa og kakka-
lakka virðist því vera í sögulegu há-
marki um leið og íslenski rjúpna-
stofninn er í lægð, og er líklegt að
umhverfisráðuneytið gefi skot-
veiðimönnum veiðileyfi á hagamýs
og kakkalakka uns rjúpnastofninn
hefur rétt aftur úr kútnum.
Þriðjudaginn 21. október sögðu
Neytendasamtökin ofsagróða bank-
anna á fyrstu sex mánuðum ársins
stafa af óeðlilegum vaxtamun og
uppspenntum þjónustugjöldum.
Framkvæmdastjóri Samtaka banka
og verðbréfafyrirtækja kvaðst
mundu óska eftir því „að fá að sjá
þessa útreikninga, því niðurstöður
Neytendasamtakanna eru í and-
stöðu við okkar raunveruleika“.
Enda hafði það augljóslega farið
fram hjá Neytendasamtökunum að
nú á tímum hins mikla vöruúrvals
eru að sjálfsögðu til margir raun-
veruleikar, og heimskulegt að rugla
saman gráum raunveruleika neyt-
enda og glæstum raunveruleika
bankakerfisins.
Fimmtudaginn 23. október birti
Fréttablaðið frétt af Sigurði Pét-
urssyni skipstjóra sem flutti úr
kvótaleysinu á Íslandi til Austur-
Grænlands og veiddi þar nýverið
níu náhveli og sporðtók að auki 300
kílóa hákarl með berum höndum í
flæðarmálinu við baðströndina í
Kangerlussuaq á 69 gráðum norð-
ur.
Föstudaginn 24. október greindi
Fréttablaðið svo frá því að embætti
ríkislögreglustjóra hefur hafið op-
inbera rannsókn á ætluðu ólöglegu
samráði stjórnenda olíufélaganna.
Rannsóknin snýr að æðstu stjórn-
endum Skeljungs, Olís og Olíu-
félagsins Esso á árunum 1993-2001
og þeim millistjórnendum sem
tóku þátt í samskiptum við hin fé-
lögin. Alls eru þetta á milli 10 og 15
manns. Borgarstjórinn í Reykja-
vík, Þórólfur Árnason, segir að
ekki standi á sér að hjálpa til við að
upplýsa málið. ■
Samgöngumál gerðu harða at-lögu að veðrinu í samkeppni
um algengasta umræðuefni
manna á milli þetta haust. Að
hluta til er það árvisst. Allt of
mörgum gefst tími til að velta fyr-
ir sér samgöngumálum í umferð-
arhnútum á helstu
gatnamótum borg-
arinnar um það
leyti sem skólar
hefja göngu sína.
Nýráðinn borg-
arverkfræðingur
vakti jafnframt at-
hygli fyrir hug-
myndir um eflingu almennings-
samgangna til að draga úr álagi á
helstu umferðaræðar. Ef fram-
haldsskólanemar fengju frítt í
strætó kvölds og morgna kæmust
aðrir greiðar um götur. Kannski
kristallast afstaða flestra Reyk-
víkinga einmitt í því að þeir styð-
ja heilshugar að sem flestir (aðrir
en þeir) noti strætó.
Gatnakerfið stíflast
Vandinn sem við er að eiga á sér
vitanlega hliðstæður hvarvetna í
heiminum. Einkabílar einfalda svo
fyrir okkur lífið að það lögmál
virðist ráða að eftir því sem betur
er búið að umferð þeirra fjölgar
þeim allt þar til einstakir hlutir
gatnakerfisins stíflast. Og ekki
hefur skort á fjölgun bíla hér á
landi.
Á síðasta ártug fjölgaði bílum
um 50.000. Meginþorri þeirrar
fjölgunar varð á höfuðborgarsvæð-
inu. Í desember síðastliðnum áttu
26.855 kjarnafjölskyldur og 8.069
einstæðir foreldrar í Reykjavík
alls 74.573 bíla. Þetta eru nærri
þrír bílar á hverja fjölskyldu ef við
gerum ráð fyrir að einstæðir for-
eldrar keyri aðeins um á einum bíl.
Á höfuðborgarsvæðinu í heild voru
112.803 bílar skráðir í lok síðasta
árs. Fleiri bílar en bílpróf.
Strætó hluti
samgönguáætlunar
Á sama tímabili hefur farþega-
fjöldi strætó staðið í stað. Hefð-
bundinn skotgrafahernaður í um-
ferðarumræðunni væri að leggj-
ast annaðhvort á þá sveif að al-
menningssamgöngur séu óraun-
hæfar í dreifðustu höfuðborg
heims eða hina, að milljarðarnir
sem lagðir eru í mislæg gatnamót
eigi að renna til almenningssam-
gangna.
Millivegur á milli þessara
tveggja póla fer án efa nærri
heildarhagsmunum borgarinnar.
Mislæg gatnamót eru brýn og ný-
hafnar endurbætur á leiðakerfi
strætó ekki síður. En allt kostar
peninga. Kjarni málsins er því sá
að líta á almenningssamgöngur
sem sjálfsagðan fjárfestingar-
kost til samanburðar við aðrar
fjárfrekar lausnir á samgöngu-
sviðinu. Strætó á að vera sjálf-
sagður hluti samgönguáætlunar
Alþingis.
Fyrsta skrefið er þó að almenn-
ingsamgöngur á höfuðborgar-
svæðinu njóti jafnræðis við áætl-
unarferðir um landið og ferjuleið-
ir sem njóta ríkisstuðnings. Þó
ekki væri í öðru en að mæta 230
milljóna skatti Strætó bs. í ríkis-
sjóð. Fyrir það mætti bjóða fram-
haldsskólanemum fríar ferðir.
Ferðavenjum fólks er erfitt að
breyta. Þetta er auðleyst. ■
12 25. október 2003 LAUGARDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Suðurgötu 10, 101 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Rafpóstur auglýsingadeildar:
auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
Ég þekki illa þau umkvörtunar-efni sem ollu því að Steinunn
Birna Ragnarsdóttir sagði af sér
ábyrgðarstörfum fyrir Reykja-
víkurlistann. Um þau hef ég því
ekki margt að segja – þaðan af
síður um Austurbæjarbíó. En hitt
sýnist mér vera rétt sem Birgir
Guðmundsson gaf í skyn á þess-
um vettvangi í gær að mál Stein-
unnar Birnu sé fremur til marks
um óhóflega samstöðu innan
Reykjavíkurlistans en upplausn
innan hans eins og sjálfstæðis-
menn hafa haldið fram.
Stjórnarskrárbrot þings og
ríkisstjórnar hafa verið til um-
ræðu að undanförnu. Hefur að
vonum vakið mikla hneykslun að
þær háu stofnanir skuli liggja
undir ámæli um slíkt. En á það
hefur líka stundum verið bent að
stjórnarskrárbrot eru alls ekki
svo fátíð sem ætla mætti meðal
þingmanna.
Stjórnarskráin brotin dag-
lega?
Sumir vilja ganga svo langt að
fullyrða að þingmenn brjóti
stjórnarskrána næstum upp á
hvern einasta dag – eða alltént þá
daga þegar atkvæði eru greidd.
Því þau falli í langflestum tilfell-
um samkvæmt fyrir fram
ákveðnum flokkslínum – þing-
flokkarnir hafa komið sér saman
um eina og einróma skoðun og
undantekningarlítið greiða þing-
mennirnir svo atkvæði sam-
kvæmt því. Og í mikilsháttar
málum skiptast skoðanirnar oft-
ar en ekki einfaldlega í tvennt:
stjórnarflokkarnir eru á móti
öllu sem stjórnarandstaðan vill
og öfugt.
Þó vita allir að málin eru
aldrei svo einföld. Í stjórnar-
flokkunum gæti fullt af þing-
mönnum iðulega hugsað sér að
styðja mál stjórnarandstöðunnar
– og öfugt. Hver trúir því t.d. í al-
vöru að í þingflokki Sjálfstæðis-
flokksins sé enginn sem vill
ganga í Evrópusambandið? En
hafi flokkurinn ákveðið stefnu
þarf meira en lítið til að einstakir
þingmenn opinberi sínar eigin
skoðanir og það gerist yfirleitt
ekki nema í heldur „ómerkileg-
um“ málum. Telst ella til mikilla
tíðinda.
Þó mun standa skýrum stöfum
í stjórnarskránni að þingmenn
séu aðeins bundnir af sannfær-
ingu sinni. En flokksaginn er
þegar á reynir sterkari en þessi
fyrirmæli stjórnarskrárinnar. Og
við sitjum uppi með pólitískt
kerfi þar sem helst verður að
njörva allar skoðanir niður á ein-
faldar flokkslínur og samstaðan
er svo mikils virði að einn og einn
borgarfulltrúi má ekki hafa prí-
vat skoðun á því hvort rífa eigi
Austurbæjarbíó.
Starfskraftar minnihlutans
Ég held ég muni það rétt að
eftir að Árni Sigfússon var kjör-
inn bæjarstjóri í Reykjanesbæ í
fyrra hafi hann að eigin frum-
kvæði og óumbeðinn gefið þá yf-
irlýsingu að hann myndi leggja
sig sérstaklega fram um að hafa
gott samstarf við minnihlutann í
bæjarstjórninni. Hann myndi
kappkosta að hlusta á sjónarmið
minnihlutans, leyfa honum að
taka þátt í ákvarðanatöku og
óhikað virkja starfskrafta
minnihlutamanna þar sem það
ætti við.
Þetta væri eðlilegt vegna
þess að þeir sem byðu sig fram
til bæjarstjórnar – fyrir hvaða
flokk sem væri – það væru nátt-
úrlega einmitt þeir sem hefðu
mestan áhuga á að starfa fyrir
bæjarfélagið sitt og hefðu að
líkindum bæði hugmyndir og
starfsorku fram að færa. Því
væri fáránlegt að nýta ekki þær
hugmyndir og þá starfsorku af
þeirri ástæðu einni að viðkom-
andi hefðu – af alls konar ástæð-
um – fengið ögn færri atkvæði í
bæjarstjórnarkosningunum en
einhverjir aðrir. Eitthvað í
þessa áttina var það sem Árni
sagði – ef ég man rétt. Nú hef ég
ekki fylgst svo vel með bæjar-
stjórnarmálum í Reykjanesbæ
að ég viti hvernig og að hversu
miklu leyti Árna hefur auðnast
að standa við þau fyrirheit sem
hann gaf. En bara þessi yfirlýs-
ing ein var þó í sjálfu sér merki-
leg. Því það er til marks um helj-
artök flokksagans í öllu póli-
tísku starfi hér á landi hvað yf-
irlýsingin hljómaði djörf, frum-
leg og eiginlega nánast bylting-
arkennd! Því auðvitað er afstað-
an sem í henni birtist alveg
laukrétt og ætti satt að segja að
vera sjálfsögð. Bæði í sveitar-
stjórnarstjórnum og ekki síður á
Alþingi.
Margrét ráðherra í stjórn
Davíðs?
Haldiði ekki til dæmis að í
stjórnarandstöðuflokkunum á Al-
þingi sé að finna bæði karla og
konur sem hefðu staðið sig betur í
ráðherraembættum undanfarin ár
heldur en sumir þeir ráðherrar
sem stjórnarflokkarnir völdu til
starfa – ég nefni engin nöfn!? Og
að í borgarstjórnarflokki Sjálf-
stæðisflokksins í Reykjavík séu
ekki einhverjir sem hefðu getað
stýrt tilteknum nefndum og stofn-
unum borgarinnar betur en sumir
þeir sem Reykjavíkurlistinn hef-
ur teflt fram?
Svarið við báðum spurningun-
um er afdráttarlaust „jú“ – ég
held enginn geti neitað því. Samt
kemur auðvitað ekki til mála að
Margrét Frímannsdóttir verði til
dæmis samgönguráðherra eða
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson
stjórnarformaður Orkuveitunnar.
Flokkakerfi kemur í veg fyrir
það.
En er þá ekki bara eitthvað að
flokkakerfinu? ■
Sveit í borg
- kveður
Stjórn „Sveitar í borg“ – Kolbrún Kópsdótt-
ir, Sigríður Br. Sigurðardóttir, Rut Kristins-
dóttir, Sigurlaug Jónsdóttir og Steinunn
Jónsdóttir – skrifar:
Samþykkt var einróma á aðal-fundi Hverfissamtaka Vatns-
endahverfis, „Sveit í borg“, þann
14. október sl. að leggja niður
formlega starfsemi samtakanna.
Hugmyndir um virkt lýðræði á
sviði landnýtingar og umhverfis-
mála hafa undanfarin ár grund-
vallast á virku samráði á milli
þeirra er hafa vald til ákvarðana-
töku og þeirra sem þurfa að búa
við þau skilyrði sem yfirvöld
skapa þeim. Í þeim lögum sem
fjalla um landnýtingu er lögð
áhersla á slíkt samráð og að tekið
sé tillit til athugasemda almenn-
ings, enda er það í anda þeirrar
hugmyndafræði sem býr að baki
lýðræðislegri ákvarðanatöku.
Í kjölfar ólíkra skoðana íbúa og
ráðamanna í Kópavogi varðandi
uppbyggingu á Vatnsendasvæð-
inu spratt upp hreyfing sem kall-
aði sig „Sveit í borg“, en m.a
vegna hvatningar frá yfirvöldum
Kópavogsbæjar voru mynduð
formleg samtök. Markmið þeirra
snerist um að skipulag á Vatns-
endanum yrði unnið í sátt við nátt-
úru og íbúa. Samtökin hafa átt ótal
fundi með íbúum, embættismönn-
um og bæjarstjórnarfulltrúum á
sl. þremur árum. Samtökin hafa
sent frá sér á annan tug vel rök-
studdra athugasemda við skipu-
lagstillögur er tengjast Vatns-
endasvæðinu. Árangur þessarar
vinnu er því miður að mati íbúa og
stjórnar „Sveitar í borg“ sama og
enginn.
Íbúar spyrja sig hvaða merk-
ingu yfirvöld leggi í að „taka tillit
til“ athugasemda – er það að stefna
að yfir 7.000 manna byggð á svæð-
inu á meðan íbúar óska eftir 3.000
manna byggð? Hvað merkir það
þegar segir í Staðardagskrá 21 fyr-
ir Kópavog að stefnan í skipulags-
málum sé að „byggð falli vel að
umhverfinu“ – eru það 14 hæða
byggingar í 450 m fjarlægð frá El-
liðavatni? Þegar segir í sömu
stefnu að byggð þróist í „sátt við
náttúru, í samvinnu við íbúa og í
anda sjálfbærrar þróunar“, þá vita
Vatnsendabúar varla hvort þeir
eiga að hlæja eða gráta.
Það tillit sem tekið hefur verið
til athugasemda vegna skipulags
á Vatnsendanum er vart sjáan-
legt. Fyrr en varir rís steinsnar
frá Elliðavatni athafnasvæði og
rúmlega 7.000 manna byggð, sem
hýsir meðal annars tuttugu hæða
byggingar, ofan á helstu reiðleiðir
hestamanna á höfuðborgarsvæð-
inu og í sjónlínu við Heiðmörkina.
Þar að auki er byggð skorin sund-
ur af vegi sem næstu áratugina
mun gegna hlutverki stofnbrautar
á höfuðborgarsvæðinu.
Stjórn „Sveitar í borg“ þakkar
íbúum í Vatnsendahverfi gott og
ánægjulegt samstarf og óskar
þess að yfirvöld í Kópavogi beri
gæfu til þess í framtíðinni að
hlusta og taka raunverulegt tillit
til radda íbúa sinna. Það er leiðin
til að vinna í anda Staðardagskrár
bæjarins og að geta staðið undir
þeirri staðhæfingu að það sé „gott
að búa í Kópavogi“. ■
■ Bréf til blaðsins
BÍLAR Í REYKJAVÍK
Í desember síðastliðnum áttu 26.855 kjarnafjölskyldur og 8.069 einstæðir foreldrar í
Reykjavík alls 74.573 bíla. Þetta eru nærri þrír bílar á hverja fjölskyldu.
Kukl, kakkalakkar og níu náhveli
■
Afstaða flestra
Reykvíkinga er
sú að þeir styð-
ja heilshugar
að sem flestir
(aðrir en þeir)
noti strætó.
ILLUGI
JÖKULSSON
■
skrifar um flokks-
stefnur og
flokksaga.
Um daginnog veginn
Eitt eilífðarsmáblóm
ÞRÁINN BERTELSSON
■ rifjar upp minnisverð tíðindi vikunnar.
Skoðundagsins
DAGUR B.
EGGERTSSON
■
skrifar um
almennings-
samgöngur og
bílaeign.
Burt með flokksagann!
Fleiri bílar
en bílpróf
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/V
IL
H
EL
M