Fréttablaðið - 06.03.2004, Blaðsíða 33

LAUGARDAGUR 6. mars 2004
Vinátta og síðar fjandskapurrithöfundanna og heimspek-
inganna Jean-Paul Sartre og Al-
bert Camus er viðfangsefni Ron-
alds Aronson í bókinni Camus and
Sartre. Höfundi hefur verið hrós-
að fyrir yfirvegaða og samúðar-
fulla frásögn af erfiðu máli. Árið
1943 voru Jean-Paul Sartre og ást-
kona hans, Simone de Beauvoir,
menningarpáfar hinnar hernumdu
Parísar. Camus, Frakki sem var
fæddur í Alsír, var nýkominn til
borgarinnar. Hann var höfundur
Útlendingsins og heimspekiritsins
Le Mythe de Sisyphe og hafði
skrifað lofsamlega um Sartre.
Camus og Sartre náðu samstundis
góðu sambandi. Aronson rekur
þróun sambandsins, sem kólnaði
mjög eftir lok stríðsins. Stjórn-
málaskoðanir vinanna fóru ekki
lengur saman. Camus var hófsam-
ur vinstri maður og andstæðingur
kommúnismans. Sartre var sann-
ur vinur Sovétríkjanna.
Í skáldsögunni L'Homme
Revolte þóttust einhverjir sjá dul-
búna árás Camus á marxisma
Sartre. Einn af lærisveinum
Sartres, Francis Jeanson, skrifaði
sláturdóm um bókina en dómur-
inn var persónulegur og svívirði-
legur. Camus var gagnrýndur
persónulega og vegið að fyrri
verkum hans og því nýja. Camus
svaraði með löngu bréfi til rit-
stjórans. Þá tók Sartre upp penn-
ann og gagnrýndi Camus. Allir
menn sem vildu vera marktækir
tóku afstöðu í deilunni og Sartre
átti fleiri fylgismenn en Camus
þótt réttlætið þyki hafa verið
Camus megin. Camus dró sig í hlé
en sneri aftur fjórum árum síðar
með skáldsöguna Fallið og vann
Nóbelsverðlaunin næsta ár, átta
árum á undan Sartre. Camus lést
árið 1960 í bílslysi. Sartre lifði 20
árum lengur. Þessa dramatísku og
áhugaverðu sögu rekur Aronsons
vandlega og þykir ná góðum tök-
um á viðfangsefnum sínu en þar
birtist Camus sem mun samúðar-
fyllri persóna en Sartre. ■
ENDURREIST TMM
Tímarit Máls og menningar erkomið út, í ritstjórn Silju
Aðalsteinsdóttur, í gamla góða
forminu sem svo margir hafa sakn-
að. Í þessu fyrsta hefti hins endur-
reista tímarits kennir margra
grasa. Birt er kvikmyndahandrit
Halldórs Laxness um lífið í íslensku
sjávarþorpi, eins konar vísir að
Sölku Völku. Halldór Guðmundsson
skrifar inngangsgrein og lýsir
handritinu, sem skrifað er fyrir
þögla kvikmynd, sem viðburðaríku,
djarflegu og dramatísku.
Af öðru áhugaverðu efni skal
nefnt að Þorsteinn Þorsteinsson
skrifar grein um bjartsýnisljóð Sig-
fúsar Daðasonar, sem hann segir
einstök í íslenskri skáldskapar-
sögu. Ljóð eru í tímaritinu eftir Vil-
borgu Dagbjartsdsóttur, Matthías
Johannessen, Steinar Braga og
Kristínu Eiríksdóttur. Birt er smá-
saga eftir Ævar Örn Jósepsson.
Viðtal er við Stefán Jónsson leik-
stjóra undir yfirskriftinni Ekki
skrifstofumaður í listinni, og Halla
Sverrisdóttir skrifar um leikgerð
Hafnarfjarðarleikhússins á Meist-
aranum og Margarítu.
Í tímaritinu eru yfirlitsgreinar eru
um hinar ýmsu listgreinar og
merkustu menningaratburði síð-
asta árs á sviði tónlistar, leiklistar
og myndlistar. Jón Yngvi Jó-
hannsson skrifar
skemmtilega
um
skáld-
sögur
síðasta
árs og
kvartar
undan því
hversu fáar
þær hafi
verið og sára-
fáar eftir kon-
ur. Jón Yngvi
er mishrifinn
af þeim bókum
sem hann fjallar
um, hreifst til
dæmis ekki af
skáldsögu Ólafs
Gunnarssonar, Öx-
inni og jörðinni, en
telur Skugga-Baldur
eftir Sjón standa upp
úr jólabókavertíðinni.
Hannes Hólmsteinn
Gissurarson fær slæma útreið í
ritdómi Kristjáns Jóhanns Jóns-
sonar um fyrsta bindi ævisögu
Halldórs Laxness. Kristján
segir að þetta fyrsta bindi
sé þjakað af því hversu
bágt höfundurinn eigi
með að skera niður og
sleppa: „Öllu er ausið,
mokað og staflað inn í
bókina og víða má
finna upplýsingar
sem tengjast megin-
textanum lítið og
illa. Eina skýringin
á þessu sem mér
kemur í hug er að
Hannes Hólm-
steinn líti svo upp
til Halldórs Lax-
ness að hann
telji allt sem
honum við
kemur stór-
merkilegt...“
segir Krist-
ján á einum
stað.
Átök risanna
Um þessar mundir er ég að lesastarfs míns vegna ýmsar af
útgáfum fornritafélagsins, Land-
námu, Íslendingasögur og Bisk-
upa sögur,“ segir Óskar Guð-
mundsson rithöfundur. „Það var
ekki mikill hávaði er nýjustu út-
gáfunni var hleypt af stokkum,
Biskupa sögum I í tveimur bind-
um sem komu út í fyrra. Þetta eru
afar vandaðar og skemmtilegar
sögur, með Kristni sögu þáttun-
um (Þorvaldi víðförla, Þiðranda
og dísunum, Stefni og Þang-
brandi og þeim köppum) Jóns
sögu helga með Sæmundar
þætti og Gísla þætti Illugason-
ar. Þeir útgefendur sem búa út
sögurnar til prentunar eru Sigur-
geir Steingrímsson, Ólafur Hall-
dórsson og Peter Foote undir rit-
stjórn Jónasar Kristjánssonar.
Auk hans og útgefenda skrifa fyr-
irtaks ritgerðir um efnið Ásdís
Egilsdóttir og Guðrún Ása Gríms-
dóttir en fyrra bindið er einungis
með formálum og áðurnefndum
ritgerðum en seinna bindið með
sjálfum sögunum. Eftir því sem
maður kynnist fornritafélags-
útgáfunni betur, þeim mun meira
þykir manni til hennar koma og ís-
lensku vísindamennirnir á Árna-
stofnun og nærsveitum hafa unn-
ið afrek, með alúð sinni og vand-
virkni.
Utan þessa var ég að ljúka við
að lesa Jón forseta hans Guðjóns
Friðrikssonar. Alltaf er hann góð-
ur, Guðjón. Jón Sigurðsson var
pólitískt helgur maður í lifanda
lífi. Það var landráðum líkast að
efast um Jón og gagnrýna. Samt
er það svo að bókarlokum að ég
furða mig á því hversu mikið varð
úr pólitískum andstæðingum hans
í Íslandssögunni. Þeir hafa allir
verið endurreistir, Arnljótur
Ólafsson og Gísli Brynjólfsson,
Grímur Thomsen og fleiri þver-
girðingar og andskotar Jóns. Og
flögra nú um sem englar í himna-
ríki. Það er stutt á milli heima í
pólitíkinni....“ ■
Gömul pólitík og fornrit
■ Sagt og skrifað
Allur hagna›ur af sölu plastpoka merktum Pokasjó›i rennur
til uppbyggjandi málefna, en Pokasjó›ur, sem á›ur hét
Umhverfissjó›ur verslunarinnar, veitir styrki til umhverfis-
menningar-, íflrótta- og mannú›armála.
Bæ›i einstaklingar og félagasamtök geta sótt um styrki
úr sjó›num.
A› Pokasjó›i standa allar helstu verslanir á Íslandi.
Styrkir úr
Pokasjó›i
pokasjodur.is M E R K I U M U P P B Y G G I N G U
Frestur til a› sækja um styrk úr Pokasjó›i rennur
út 12. mars n.k. Umsóknum skal skila› á
www.pokasjodur.is en flar eru allar uppl‡singar
um sjó›inn, fyrirkomulag og styrki.
fieim sem ekki geta n‡tt sér Neti›
er bent á a› umsóknarey›ublö›
liggja frammi á skrifstofu sjó›sins í
Húsi verslunarinnar, 6. hæ›.
UMSÓKNARFRESTUR
RENNUR ÚT 12. MARS
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Fyrsta hefti hins endurreista tímarits
er komið út og þar kennir margra
grasa.
JEAN-PAUL SARTRE
Snerist gegn vini sínum Albert Camus og
deilur þeirrra ollu flokkadráttum í
menningarheimi Parísarborgar.
ALBERT CAMUS
Hann birtist sem samúðarfyllri persóna en
Jean-Paul Sartre í nýrri bók um samband
þeirra félaga.
ÓSKAR GUÐMUNDSSON
Undanfarið hefur hann verið að lesa
Landnámu, Íslendingasögur og
Biskupa sögur.
Ný bók um Camus og Sartre er komin út, en þeir
voru bæði vinir og óvinir í lifanda lífi.