Fréttablaðið - 08.07.2004, Blaðsíða 16

16 8. júlí 2004 FIMMTUDAGUR
GEGNSÆ STEYPA
Hér ber að líta frumgerð af gegnsærri
steypu sem sýnd er á bandaríska Bygg-
ingasafninu í Washington um þessar
mundir. Um er að ræða steypuafbrigði
sem er kallað LiTraCon.
Microsoft Windows XP og Office 2003:
Íslenskt viðmót
væntanlegt í ágúst
TÖLVUR Í byrjun ágúst býðst fólki að
uppfæra Windows XP stýrikerfið
og Office 2003 hugbúnaðarvöndul-
inn með íslensku viðmóti. Er þetta í
annað sinn sem hugbúnaður
Microsoft er íslenskaður, en árið
2000 komu út íslenskar útgáfur
Windows 98 stýrikerfisins og Inter-
net Explorer netvafrans. Þær nutu
lítilla vinsælda og þóttu plagaðar af
reklavandamálum. Elvar Steinn
Þorkelsson, framkvæmdastjóri
Microsoft á Íslandi, segir nýju þýð-
ingarnar alveg lausar við slík
vandamál. „Þetta byggir á allt
annarri tækni og er í raun ekki sam-
anburðarhæft.“ Hann segir búið svo
um hnútana að nú rekist ekki á við-
mót og virkni.
Þýðingin er unnin að frumkvæði
Microsoft en byggir þó, að sögn
Elvars, á góðu samstarfi við stjórn-
völd hér. „Ánægja viðskiptavinarins
greiðir þetta á endanum og svo
verður þetta vonandi til þess að not-
endur beri frekar virðingu fyrir
búnaðinum og fari síður um hann
ófrjálsri hendi,“ segir hann, en ekki
þarf að greiða aukalega fyrir ís-
lensku útgáfuna. Elvar væntir þess
að þýdda hugbúnaðinum verði vel
tekið og telur mestu þörfina meðal
fólks undir tvítugu og svo aftur yfir
sextugu. ■
FJÖLMIÐLALÖG Tvær ástæður eru
fyrir því að aukin samþjöppun
hefur orðið á fjölmiðlamarkaði í
Evrópu undanfarinn áratug, að sögn
David Ward, aðalhöfundar skýrslu
um fjölmiðlamarkaði í tíu Evrópu-
löndum sem unnin var að beiðni
hollenska útvarpsráðsins.
„Í fyrsta lagi auðvelda tæknileg-
ar framfarir starfandi fjölmiðla-
fyrirtækjum, þá sérstaklega ljós-
vakamiðlum, að auka við framboð á
miðlum. Hins vegar er það vegna
þess að slakað hefur verið á reglum
um fjölmiðla í kjölfar afnáms á ein-
okun ríkismiðla sem hófst á áttunda
áratugnum,“ segir Ward.
Sú þróun sem orðið hefur á
íslenskum fjölmiðlamarkaði endur-
speglar það sem gerst hefur í
Evrópu. Að sögn Ward hafa fjöl-
miðlar færst á færri hendur og fjöl-
miðlasamsteypur fara stækkandi.
„Ástæðan er að mörgu leyti skilj-
anleg og ræðst af stærðarhag-
kvæmni. Sem dæmi eru í flestum
þeirra landa sem könnunin náði til
aðeins örfá útgáfufyrirtæki þrátt
fyrir að telja megi í þúsundum titla
dagblaða og tímarita í Evrópu,“
segir Ward.
Hann segir að sömuleiðis hafi
orðið samþjöppun á ljósvakamark-
aði sem stafi af vexti fyrirtækja
vegna velgengni eða samruna og
yfirtöku.
Samkeppnislög æ mikilvægari
Fjölda ólíkra aðferða er beitt í
því skyni að stemma stigu við sam-
þjöppun á eignarhaldi og viðhalda
fjölbreytni á fjölmiðlamarkaði í
löndunum tíu. „Samkeppnislög hafa
orðið æ mikilvægari þáttur í því að
skera úr um hvort samruni eða yfir-
taka fyrirtækja á fjölmiðlamarkaði
muni hafa slæm áhrif á markað-
inn,“ segir Ward.
„Það er þó alltaf erfitt að meta
hvort yfirtaka og samruni fjöl-
miðlafyrirtækja eigi rétt á sér eða
ekki, sérstaklega á litlum markaði.
Ef tekið er dæmi af dagblaðamark-
aði með þremur dagblöðum þar sem
eitt á í fjárhagserfiðleikum. Hvort
er betra að banna eða leyfa yfirtöku
annars af hinum tveimur fyrirtækj-
unum á blaðinu? Ef yfirtakan yrði
bönnuð endaði blaðið líklega í gjald-
þroti og því einungis tvö blöð eftir á
markaði. Ef yfirtakan yrði leyfð, er
hugsanlegt að samruni tveggja
blaða ætti sér stað og því einungis
tvö blöð eftir á markaðinum,“ segir
Ward.
Hann segir að nauðsynlegt sé að
tekið sé mið af markaðsaðstæðum
hverju sinni þegar teknar séu
ákvarðanir um hvort yfirvöld eigi
að skerast í leikinn þegar útlit er
fyrir að breyting muni eiga sér stað
á eignarhaldi á fjölmiðlafyrir-
tækjum. Ekki sé hægt að miða við
reglur í öðrum löndum, sérstaklega
þegar um lítinn markað er að ræða,
því afar mismunandi sé hvaða áhrif
breytingar á eignarhaldi hafi
hverju sinni.
Oft sérhannaðar reglugerðir
Sérhannaðar reglugerðir um
fjölmiðla eru við lýði í mörgum
þeirra landa sem fjallað er um í
skýrslunni. Þær spanna allt frá há-
marki á markaðsaðild hvers og eins
ljósvakamiðils og fjölbreytni í eign-
araðild til reglna sem ekki eru jafn
sérsniðnar gagnvart fjölmiðlum og
byggja á því að viðhalda eðlilegri
samkeppni á mörkuðum. Í sumum
tilfellum eru sérstök skilyrði í sam-
keppnislögum sem taka til yfirtöku
og samruna fjölmiðlafyrirtækja. Í
öðrum löndum gilda sömu sam-
keppnisreglur um fjölmiðla og hver
önnur fyrirtæki.
„Flest þeirra landa sem hafa sér-
stakar reglur um hámarksmarkaðs-
aðild fjölmiðlafyrirtækja á markaði
standa nú frammi fyrir því að fyrir-
tæki hafa náð þessu hámarki. Hins
vegar virðist það vera vandamál
hvernig bregðast eigi við þessari
þróun. Ekki virðist vera til nein að-
ferð til að draga úr vexti fyrirtækja
sem aukið hafa við markaðshlut-
deild sína eingöngu vegna góðs
gengis,“ segir Ward.
Fjölbreytni fjölmiðla aldrei könn-
uð
Að því er fram kemur í skýrsl-
unni er samþjöppun á fjölmiðla-
markaði afar mismunandi eftir
löndum og jafnframt innan hvers
geira í löndunum tíu. Mikil sam-
þjöppun í einum geira getur vegið
upp á móti hóflegri samþjöppun í
öðrum geira í sama landi. Hins
vegar sýna útreikningar á sam-
þjöppun á fjölmiðlamarkaði aukna
samþjöppun í nær öllum geirum
fjölmiðla sem skýrslan nær til.
„Undanfarinn áratug hefur verið
aukin samþjöppun á eignarhaldi á
fjölmiðlum í Evrópu og í kjölfarið
hafa vaknað upp spurningar um
fjölbreytni fjölmiðla,“ segir Ward.
Spurður um hvort það sé öruggt
að aukin samþjöppun á eignarhaldi
leiði til minni fjölbreytni segir hann
að þegar stórt sé spurt sé fátt um
svör.
„Það er tilhneigingin að halda að
aukin samþjöppun á eignarhaldi
leiði til frekari fábreytni í fjölmiðl-
un. Það hefur þó aldrei verið kann-
að, þó vissulega sé full ástæða til
þess,“ segir Ward.
Hann bendir á aðferðir sem
Norðmenn hafa tileinkað sér, en
skýrslan fjallar ekki um fjölmiðla-
markaðinn í Noregi. Þar hefur verið
komið upp stofnun sem hefur eftir-
lit með efni fjölmiðla í því skyni að
ganga úr skugga um að fjölbreytni í
efnisvali sé gætt.
Dagblöð á landsvísu óalgeng
Ekki hefur einungis orðið aukn-
ing á samþjöppun á eignarhaldi
ljósvakamiðla. Mikið hefur verið
um sameiningu fyrirtækja í rekstri
prentmiðla á undanförnum áratug.
Ástæðan er sögð langtíma hnignun
á lesendafjölda og aukin samkeppni
Kúabændur á landinu:
Minni mjólk-
urframleiðsla
LANDBÚNAÐUR Mjólkurframleiðsla
er um tveim milljónum lítra minni
nú en á sama tíma í fyrra, að því
er fram kemur á vef Landssam-
bands kúabænda. Þar segir að
mjólkurframleiðsla þurfi að
aukast töluvert til að greiðslu-
mark yfirstandandi verðlagsárs
nýtist til fulls. Í byrjun þessa
mánaðar var ónotað greiðslumark
13,8 milljónir lítra, sem samsvar-
ar því að tæp 87 prósent af
greiðslumarki hafi verið fram-
leidd. Verði framleiðsla í júlí og
ágúst áþekk og í fyrra er gert ráð
fyrir að umframframleiðsla verði
um þrjár milljónir lítra. ■
Samþjöppun fjölmiðla er
afleiðing afnáms einokunar
Aðalhöfundar skýrslu um fjölmiðlamarkaði í tíu Evrópulöndum segir samkeppnislög verða æ
mikilvægari. Litlir markaðir hafa sérstöðu. Myndi aldrei mæla með því að lög væru sett sem
yrðu til þess að brjóta þurfi upp starfandi fyrirtæki á markaði.
FORSETI ÍSLANDS ER HANN TILKYNNTI UM AÐ HANN MYNDI EKKI STAÐFESTA FJÖLMIÐLALÖGIN
Ákvörðunin haði ófyrirsjáanlegar afleiðingar. Málið er risið upp á Alþingi að nýju og spurt er að því hvort forseti muni staðfesta nýju lögin?
HALLDÓR ÁSGRÍMSSON
Utanríkisráðherra tilkynnti blaðamönnum á sunnudaginn að nýtt fjölmiðlafrumvarp
yrði lagt fram og ekki yrði boðað til þjóðaratkvæðagreiðslu um eldra frumvarpið.
ELVAR STEINN ÞORKELSSON
Framkvæmdastjóri Microsoft á Íslandi segir
að íslenska þýðingin á hugbúnaði
Microsoft nái til flestra þátta en þó ekki
allra, innviðir sem kerfisstjórar noti kunni
t.d. enn að vera á ensku, en farið er eftir
rannsóknum Microsoft á notkunarmynstri
fólks við þýðinguna.
HUGBÚNAÐUR MICROSOFT
Í næsta mánuði verður fáanlegt íslenskt
viðmót á nýjasta skrifstofuhugbúnaðar-
vöndul Microsoft og stýrikerfi. Hægt verður
að kaupa hugbúnaðinn með íslensku
viðmóti eða hlaða viðmótinu niður
af vef Microsoft.
SIGRÍÐUR D. AUÐUNSDÓTTIR
BLAÐAMAÐUR
FRÉTTASKÝRING
SAMÞJÖPPUN Á
FJÖLMIÐLAMARKAÐI Í
EVRÓPU
MJÓLKAÐ
Mjólkurframleiðsla er tveimur milljónum
lítra minni en á sama tíma í fyrra.
Leigubílstjórar:
Nær allir út-
lendingar
NEW YORK, AP Innan við fimmti
hver leigubílstjóri í New York er
fæddur í Bandaríkjunum og hefur
hlutfall þeirra aldrei verið lægra.
Samkvæmt útreikningum úr
nýjasta manntali Bandaríkjanna
eru nær 40.000 manns skráðir
leigubílstjórar í New York. Af
þeim eru 84 prósent innflytjendur
til Bandaríkjanna. Manntalið er
gert á tíu ára fresti og var það síð-
asta gert árið 2000. Árið 1990 voru
64 prósent leigubílstjóra í New
York innflytjendur og aðeins 38
prósent árið 1980.
Fleiri leigubílstjórar eru fædd-
ir í Vestur-Indíum (23 prósent) en
Bandaríkjunum (16 prósent).
Næst flestir eru fæddir í Suður-
Asíu, þaðan kemur fimmti hver
leigubílstjóri í New York. ■
FRESTAR DÓMSUPPKVAÐNINGU
Þýskur dómari hefur frestað því
að kveða upp dóm yfir Johannes
Weinrich, samstarfsmanni hryðju-
verkamannsins Ramirez Sanchez,
sem var betur þekktur sem sjakal-
inn. Weinrich er ákærður fyrir sex
morð og 22 morðtilraunir. Dómar-
inn hyggst bíða þar til vitnisburður
Ramirez hefur borist á myndbandi.
NEITUÐU ÚTGÁFU VEGABRÉFSÁ-
RITANA Starfsmenn franska send-
iráðsins í Moskvu neituðu að gefa
út vegabréfaáritanir til Rússa á
þriðjudag. Það gerðu þeir eftir að
ráðist var á einn samstarfsmanna
þeirra, að því er talið er vegna
starfa viðkomandi. Vegabréfaá-
ritanir hófust á ný í gær. ■
■ EVRÓPA