Tíminn - 13.06.1973, Blaðsíða 13

12
TÍMINN
Miövikudagur 13. júni 1973
Miövikudagur 13. júni 1973
TÍMINN
,,VIÐ litum á það sem
sjálfsagt mál, að allir
menn séu jafnir”, var
skráð i sjálfstæðisyfir-
lýsingu Bandarikjanna
1776, en svo sem kunn-
ugt er hefur þessi stað-
reynd ekki verið öllum
jafn ljós i Bandarikjun-
um. Hvitir borgarar
voru álitnir eiga rétt á
meira jafnrétti en þeir
sem voru dekkri á hör-
und, og t.d. áttu eftir að
liða um hundrað ár frá
þvi að lýst var yfir sjálf-
stæði þangað til þræla-
hald var afnumið. Það
gerðist ekki fyrr en i lok
borgarastyrjaldarinnar
1865. Og enn var — og er
—• langt i land, að
blökkumenn hafi náð þvi
jafnrétti, sem þeim ber
samkvæmt stjórnar-
skránni og lögunum um
borgararéttindi frá 1964.
Nú á dögum eiga sömu ummæli
viö um aðstöðu blökkumanna i
Bandarikjunum nú á dögum eins
og um bandarisku þjóðina i heild
— mest einkennandi eru hinir
mörgu og óliku þættir.
Þessír þættir eru á ringulreið
og erfitt að koma auga á nokkurt
mynztur. A mörgum sviðum hafa
blökkumenn náð jafnrétti i raun,
en i mörgu tilliti verða þeir enn að
þola að litið sé á þá sem annars
flokks fólk ( á vinnumarkaði, hús-
næðismarkaði o.s.frv.).
A sama tima hefur kynþátta-
baráttan breytt um svipmót. Sið-
asta áratuginn eða lengur hafa
myndazt hreyfingar blökku-
manna, sem ekki aðeins snúast
gegn hvitum mönnum, m.a. meö
ofbeldi, heldur leggja einnig vis-
vitandi áherzlu á að svarti
kynþátturinn sé fremri þeim
hvita.
Monica Steward á götu f N York
V________________________________
J

ÞAÐ er einn þáttur þessa máls,
að vinsælasta vikublað blökku-
manna Ebony (ibenviður) er lent
Iklipu milli öfganna i þessari þró-
un.
1 Ebony hefur alltaf verið dáðst
að þeim negrum sem náð hafa
frama i heimi hvita fólksins: sem
iþróttamenn, i viðskiptum o.s.frv.
Og auglýsingar um efni, sem gera
húðina ljósari, slétta hrokkið hár
o.s.frv. hafa fyllt siður blaðsins.
Eins og er verða forráöamenn
blaðsins að reka þviþætta stefnu
annars vegar að þóknast þessum
nýju hreyfingum (m.a. með þvi
að tengja mál blökkumanna i
Bandarikjunum frelsisbaráttu
Afrikubúa) og hins vegar kemur
fram í blaðinu meðvituð og ómeö-
vituð aðdáun á þeim sem komast
áfram i heimi hvitrar forréttinda-
stéttar — og enn úir og grúir af
auglýsingum um bleikingar- og
hárlyf.
MARGIR hvitir, frjálslyndir
Bandarikjamenn gera sér ljósa
forsögu Black Power (Svart vald)
hreyfingarinnar og annarra
nýrra samtaka þeldökkra. Þær
eru viöbrögð við langvarandi
kúgun. Blökkumenn komu ekki til
Ameriku i ævintýraleit. Þeir
komu i þrælsfjötrum og hafa lifaö
langa og bitra baráttu fyrir jafn
rétti, strið fullt af auðmýkingu,
þrælkun og vonbrigðum. Nú vilja
þeir ekki láta staöar numiö við
vafasamt jafnrétti. Þeir nota
vaxandi frelsi til að hækka sig i
verði, auka gildi kynþáttar sins á
kostnað hinna hvitu kúgara.
En margir vona þó — bæði
hvitir og „litaöir” — að þessar
róttæku hreyfingar séu bara
stundarfyrirbrigöi, sem menn
þurfi að ganga i gegnum áður en
bandariskt þjóöfélag renni loks
saman i djúpstæðu samræmi án
kynþáttaeinangrunar' og um-
ræðna um yfirburði einstakra
kynþátta. Draumur um sæluriki?
FRANSKI blaðamaðurinn og
ljósmyndarinn Berengere d’Ara-
gon leitaði uppi nokkrar ungar
konur i New York, sem eru i sam-
tökunum Black Is Beautiful
(Svart er fallegt), en þær hafa
samskonar skoðanir og margt
annað ungt blökkufólk.
„Jafnvel þótt talað hafi verið
um „Black Is Beautiful” siðan
upp úr 1960, er það fyrst nú að
blökkumenn viðurkenna fyrir al-
vöru að ástæða er til að vera stolt-
ur yfir þvi að vera svartur á
hörund”, segir Monica Steward,
22 ára gömul flugfreyja frá New
York. „Maður er ekki aðeins
stoltur af að vera svartur, heldur
einnig vegna þess að svört kona
er fegurri en hvit kona.”
Monica Steward heldur áfram:
„Heimur okkar, þegar við
vorum börn, var sniðinn eftir
mælikvarða hvita fólksins. Þegar
ég var litil átti ég hvita brúðu með
blá augu, og þegar ég eignaðist
svarta brúðu, varö það hvit
brúöa, sem lituð haföi veriö svört.
Hún haföi hvita andlitsdrætti,”
þunnar varir mjótt nef og fl.
Þannig var blökkubarni sagt að
það væri ljótt. Það sem ólikt var
hinni hvitu fyrirmynd var talið
ljótt. Þá var ég glöð, að nefið á
mér og varirnar voru eilitið
þynnri en á flestum negrum. Ég
notaöi bleikingarkrem og öll
hugsanleg fegurðarlyf. Nú hef ég
aðra skoðun. Ég er ánægð með
mitt hrokkna hár og mér leiöist
að nefið og varirnar skuli ekki
vera þykkari og húðin ekki
dekkri. Ég vildi glöð vera svart-
asta kona i heimi og giftast svart-
asta manni heims.
Monica Steward telur að augu
hvita fólksins séu að opnast fyrir
sérkennum blökkumanna og þeir
noti það i tizku-, kvikmynda-,
leikhús- og sjónvarpsheiminum.
„Og þeir skulu fá að greiöa fyrir
þau. Við erum reiðubúin að selja
þau. Við munum alltaf eiga eitt-
hvað sérstakt, persónuleika, sem
ekki er til sölu og ekki er hægt að
kaupa.”
LEIKKONAN Sharon Crad-
dock, 23 ára, staðfesti aö þannig
kæmi henni einnig fyrir sjónir
áhugi hvita fólksins á kynþætti
hennar. Þarna væru nýir fjár-
hagslegir möguleikar. En hún
taldi ekki að um væri að ræða
djúptækan áhuga á hæfileikum
hennar sem leikkonu. Hún skildi
þetta fremur sem tizkufyrirbæri,
sem kynni að vera timabundið.
Það breytti ekki vantrú hennar á
hvita fólkinu.
Sharon Craddock taldi sig ekki
geta orðið ástfangna i hvitum
manni. „Það hefur aldrei
komið fyrir og verður aldrei
meðan ég held fullum sönsum.
Hann kæmi mér fyrir sjónir sem
maður frá öðrum hnetti.”
„Hvitir og svartir hafa ólika af-
stöðu til lifsins,” sagði Sharon
Craddock, „sem orsakast af hlut-
verkum þeirra i sögu Bandarikj-
anna. Blökkumenn komu hingað
ánauðugir þrælar, og þeir urðu að
þola allt af hálfu húsbænda sinna
hvort sem það var þeim ljúft eða
leitt Og enn eimir eftir af þessu.
Ef maður gerir kröfur til blökku-
konu, býst hann við að þær séu
uppfylltar. Fyrir aðeins nokkrum
dögum stóð ég á strætisvagnabið-
stöð á Manhattan og heyrði
hvitan mann spyrja „hvað ég
kostaði”. Honum fannst sjálfsgt
mál að ég væri til sölu. Það sama
hefur gerzt oft áður.
LINDA McCain 21 árs stúlka
var minnst sjálfri sér samkvæm
allra þeirra 30 kvenna, sem
franski blaðamaðurinn ræddi við.
Hún var að læra félagsráðgjöf og
vildi vinna með öllu fólki, hvaða
litarhátt sem það hefði, og henni
fannst eðlilegt að giftast hvitum
manni, ef fyrir kæmi að hún yrði
ástfangin af manni af þeim
kynþætti. En i einu var hún sam-
mála hinum konunum. Hún taldi
ekki að hin róttæka bandariska
kvenfrelsisbarátta væri blökku-
fólki mikilvæg. „Við eigum svo
mörg vandamál fyrir, að ekki er
ástæða til að skilja menn og konur
að.”
Monica Steward sagði þetta enn
skýrar:
„Blökkukonur þarfnast ekki
rauðsokka. Við þurfum að gefa
mönnum okkar það sjálfstraust,
sem aðrir hafa öldum saman
reynt að ræna þá. Við finnum ekki
til samkenndar með hvitum
rauösokkum, þótt þær kalli okkur
systur. Við tilheyrum svörtu
fólki, hvort sem það eru menn eða
konur, og ekki öðrum.”
Franski blaðamaðurinn leggur
ekki áherzlu á að gefa heildar
mynd af skoðunum negra i
Bandarikjunum nú á dögum.
Miklu fremur hið gagnstæöa.
Hann ræddi aðeins við ungar
sjálfstæðar konur og aðeins i New
York. „Jafnvel Bandarikjamenn
kynnast aldrei raunverulega lifi
blökkumanna,” sagði James
Baldwin eitt sinn. „Maöur þarf að
hafa búið lengi i sömu götu til að
fara aö fá einhverja hugmynd um
það.”
1 þessari grein hefur aðeins
verið gefin smáhugmynd um
flókna heildarmynd. (SJ þýddi).
Charlotte Hunter er gengilbeina, en vill veröa leikkona.
Monica Steward: „Nú er ég stolt af hrokknu hári mínu.’
THE BRITISH LION ON A DIET
In many a long and fierce fight
The British Lion has been a bit of all right
Most battles costing him no more than a tooth or two
Save the big and bloody one at Waterloo.
But now whenever they beat the war drums
He just yawns and shows them his worn guns.
The public grumbles and blushes with shame.
Is it really true that our lion is getting to be so tame?
Since when is he so war-worn? Trying to keep everything quiet
Doctor Heath puts him peremptorily on a diet.
No strong meat. Fish and nothing but coldwater fish
Is henceforth going to be his daily dish.
How am I to catch cod and plaice
When I mett the barbarous breed face to. face?
In the shallows, you son of bestial sin,
Where our shoals of fish have always been.
The toothless king whimpers: ,,It isn’t cricket.
Won’t the big bad Vikings give me að ticket? ”
If your roar doesn’t scare the scoundrels away
It’s through the nose you’ll make them pay.
The Arctic horde daren’t advance
Honi soit qui mal y pense.
But when our minds these matters digest. Isn’t it odd
That a beast of pray should have to eat coldblooded cod
Wouldn’t it be better to give him some solid dentures
After all his brave and glorious ventures?
Halldór Þorsteinsson
____________________________________________________________________J