Tíminn - 16.10.1973, Blaðsíða 12

12
TÍMINN
Þriöjudagur 16. október 1973.
Þab þarf að nýta eggjahvítuefnin i mykjunni betur en gert hefur veriO, segja visindamennirnir.
KÝRFÓÐUR UNNIÐ ÚR
MYKJU OG HÆNSNASKÍT
— nýstárlegar tilraunir í
Bandaríkjunum og Danmörku
Kýrmaginn er eggja-
hvituefnaverksmiðja
Framleitt hefur verið tvenns
konar fóður. I öðru er eggjahvitu-
magnið 8%, en i hinu 25-35%. Til
samanburðar má nefna, að
eggjahvitumagn i sojabauna-
mjöli er 44% og i fiskimjöli 70%.
Orsök þess að hægt er að vinna
næringarefni úr mykjunni er sú,
að kýrin meltir það sem hún étur
ekki nema að rösklega fjórum
fimmtu hlutum. Mikilvægast er
þó, að i meltingarfærum kýrinnar
meltist fæðan að mestu fyrir til-
stilli bakteria öfugt við það sem
gerist með mönnum og svinum
sem eiga það sammerkt aö i
meltingarfærum þeirra eru lif-
andi efnahvatir (enzym) að
verki. Bakteriurnar eru einfruma
eggjahvituefni og berast i hrönn-
um niður af kúnni með mykjunni,
en um leið myndast nýjar
bakteriur i meltingafærunum.
Kýrin framleiðir þannig ein-
fruma eggjahvituefni og þannig
fæst megnið af þvi eggjahvitu-
efni, sem er i þessari nýju tegund
fóðurs.
Bandariska nautgriparæktar-
fyrirtækið, sem vikið er að hér að
ofan gefur um 200 kúm i eigu þess
hið nýja fóöur. Af heildarfóðrinu
er um 15-20% unnið ur mykju og
talið er að það kosti ekki nema
tæplega þriðjung á við venjulegt
fóður.
Eftir að mykjan hefur verið
nýtt þrisvar til fjórum sinnum er
látið staðar numið, þvi að annars
fyllast meltingafæri kýrinnar
smám saman af ómeltanlegum
efnum.
lauslega þýtt HHJ.
Næringar- og vistfræðingar
bandariskir segja, að þó ekki væri
nýttur nema hluti þeirra 1,7
milljarða tonna af dýrasaur, sem
árlega gengur niður af skepnum i
Bandarikjunum, sé þar um að
ræða byltingu i landbúnaðinum.
Þrir fjórðu hlutar þess saurs eru
kúamykja.
Sem stendur skortir eggja-
hvituefni, og sumir spá þvi að
með þessu móti megi að minnsta
kosti draga úr þessum skorti. Þá
muni þetta leiða til breytingar á
kjötframleiðslu og verða til þess
að kjötverð lækki og ennfremur
koma i veg fyrir mengun, sem
fylgt hefur fjósum og öðrum
gripahúsum.
Mörg undanfarin ár hafa i
Bandarikjunum og viðar verið
gerðar athyglisverðar tilraunir
með nýjar fóðurtegundir handa
nautgripum. Hráefnið kann að
koma mönnum spánskt fyrir
sjónir. Það er nefnilega ætlunin
að fóðra kýrnar með fóöri, sem
unnið er úr mykju! Þetta er þegar
hafiö I Bandarikjunum og
visindamenn bandariska land-
búnaðarráðuneytisins telja, að
þótt ekki væri nýttur nema
þriðjungur allrar kúamykju þar i
landi, fengist samt svo mikill
forði eggjahvltuefna, aö jafngilti
allri sojabaunauppskerunni, en
úr sojabaunum eru unnar mikil-
vægar fóðurvörur.
Rannsóknir svipaðar hinum
bandarisku eru gerðar viðar sem
fyrr segir. Visindamenn danska
landbúnaðarháskólans hafa gert
tilraunir með að vinna foður úr
hænsnaskit. Hænsnaskiturinn var
valinn vegna þess að i flestum
dönskum hænsnabúum er haft
virnet undir hænunum, svo að
ekki fer hálmur eða önnur aö-
skotaefni saman við skitinn.
Framleiðsla á fóðri úr þessu
efni er þó vandasöm, þvi að gæta
verður hins itrasta hreinlætis og
fylgjast nákvæmlega með eggja-
hvituefnum og hitaeiningum i
fóörinu. Að öllum likindum
verður farið að selja fóður af
þessu tagi i Danmörku nú i haust
og visindamen telja að fóðurgildi
þess sé svipað og hafra. Hið nýja
fóöur er kallað Urimix.
t mörgum hænsnabúum er virnet undir hænsnunum. Þess vegna er hænsnaskiturinn alveg laus við öll
aðskotaefni.
Sérfræðingar bandariska
landbúnaðarráðuneytisins álita,
að þó ekki verði nýttur nema
þriðjungur allrar bandariskrar
mykju megi framleiða eggja-
hvituefni, sem jafngildi þeirri
eggjahvitu sem fæst úr allri soja-
baunauppskerunni þar i landi.
Mikill sparnaður
Lauslega áætlað er talið að
bændur sem noti þetta fóður spari
um það bil eitt hundrað krónur
danskar á hverja kú, eða um 1500
krónur islenzkar. Þá verður þessi
framleiðsla hænsnabúunum
drjúg tekjulind. Dönsku visinda-
mennirnir segja, að ekki sé hægt
að una þvi að láta stórfellt magn
eggjahvituefna fara forgörðum
með þvi að nýta ekki skitinn
betur, en gert hefur verið fram til
þessa.
Fóðrið er i formi köggla og
likist ekki skltnum á nokkurn
hátt, svo að engum ætti að bjóða
við þvi af þeim sökum.
Eitthvert stærsta nautgripa-
ræktarfyrirtæki Bandarikjanna
hóf fyrir skömmu að fóðra naut-
gripi I eigu þess að nokkru leyti
með fóðri er unnið er úr mykju.
Fyrirtækið sem hér á i hlut, á um
60 þús. nautgripi og er fyrsta
fyrirtækið, sem lætur fóðra gripi
sina með eggjahvituriku fóðri
unnu úr mykju. Undanfarin
fimmtán ár hefur þetta fyrirtæki
og önnur sem og háskólar ýmsir
rekið tilraunir á þessu sviði.
Eggjahvituefni sem
jafngilda allri soja-
baunauppskerunni