Tíminn - 06.02.1974, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
MiOvikudagur 6. febrúar 1974.
TAKMARKANIR Á VÍNVEIT-
INGUM OPINBERRA AÐILJA
S\. mánudag mælti Ingvar Gisla-
son fyrir frumvarpi því, er hann
flytur ásamt Heimi Hannessyni
um takmarkanir á vinveitingum
á vegum opinberra aðiia.
1 upphafi máls sins lagði
Ingvar áherzlu á eftirfarandi þrjú
atriði:
1. Helzta nýmæli þessa frum-
varps er það, að lagt yrði bann
við þvi, að riki og rlkisstofn-
anir, þ.m.t. rikisbankar, svo og
Alþingi, standi fyrir þeim sér-
stöku vinboðum, sem nefnd eru
cocktail-boð. — Höfuðnýmæli
frumvarpsins er þannig bann
við cocktail-boðum á vegum
hins opinbera.
2. Sú almenna stefna yrði mörk-
uð, að gæta skuli hófs i veiting-
um áfengra drykkja á vegum
rikisins og þeirra aðila, sem
frumvarpið setur á sama bekk
og rikið. Þessi almenna stefnu-
mörkun tekur til þess — cða
þýðir það — aö ef opinberir
gestgjáfar hafa vin um hönd i
veizlum, þá skuli vinveitingar
vera i hófi.
3. Það er ljóst af frumvarpinu, að
opinberum aðilum yrði heimilt
að veita vin i matarveizlum. En
það leiðir af þvi, sem ég sagði
áður, að ef og þegar hið
opinbera neytir þessarar heim-
ildar, þá ber að veita vin i hófi.
Fráleitt erað skilja þetta ákvæði
svo, — enda býst ég ekki við að
nokkur geri það — að hér sé
verið að skylda opinbera aðila
til þess að veita vin i matar-
veizlum. Frumvarpið felur
ekkert slikt i sér, enda fjarri
flutningsmönnum að leggja
slikt til.
í framhaldi af þessum orðum
vil ég svo endurtaka það, sem
segir i greinargerð fyrir frum-
varpinu, að frumvarpið hefur
þann tilgang að draga úr vin-
veitingum hins opinbera og
tryggja svo sem unnt er eins tak-
markaða neyzlu áfengis og tök
eru á, ef áfengi annars er um
hönd haft i opinberum veizlum.
í niðurlagi ræðu sinnar sagði
Ingvar m.a.:
Athuganir benda til þess, að
aukning meðaltalsdrykkjunnar i
landinu siðustu ár stafi að veru-
legu leyti af þvi, að fólk byrjar að
drekka miklu yngra en áður, og
að kvenfólk drekkur meira og al-
mennara en áður var. Það fer
ekki á milli mála, að skólarnir i
landinu eiga við mikið áfengis-
vandamál að etja. Drykkjutizka
er nú faraldur meðal skólaæsk-
unnar.
Þannig er ég ekki i neinum vafa
um það, að ástandið i áfengis-
málum þjóðarinnar er slæmtum
þessar mundir, og að það er nauð-
synlegt, að ráðandi menn i
landinu leiði hugann að áfengis-
bölinu, reyni að gera sér skyn-
samlega grein fyrir orsökum þess
og afleiðingum, og hvað verða
megi til þess að bæta þar nokkuð
úr.
Ég er að visu vantrúaður á
allar patentlausnir i þessu máli,
sem öðrum. Ég hef t.d. enga trú á
algeru aðflutningsbanni á áfengi
eða öðrum ámóta ráðstöfunum.
En ég held, að það sé nauðsynlegt
að hugleiða i fullri alvöru,
hvernig draga megi úr sölu og
veitingum áfengra drykkja og
leitast við að vara fólk við neyzlu
áfengis og innræta mönnum það,
sem varla er hægt að deila um, að
áfengi er hættulegt eiturlyf, sem
haft getur alvarleg áhrif á
likams- og geðheilsu manna.
Einnig mætti leiða mönnum fyrir
sjónir, að óhófsdrykkja, i hvaða
formi sem er, er iliþolandi
smekkleysi og menningar-
skortur, svo að ég visi til þess,
sem sagt er i greinargerð fyrir
þessu frumvarpi.
Það frumvarp, sem hér er til
umræðu, er fjarri þvi að vera
nokkur allsherjarlausn á
áfengisvandamálinu, enda er þvi
ekki ætlað að verða það. Þetta
frumvarp fjallar aðeins um
afmarkað efni og tiltölulega
þröngt svið.Frumvarpið hefur þó
þann tilgang að draga úr vin-
veitingum hins opinbera, og
skapa þannig fordæmifyrir aðra,
sem vissulega er mikils virði.
Við flutningsmenn teljum það
verulega bót, og einnig auðfram-
kvæmanlegt, að rikið afleggi
cocktail-boð. Þetta er tiltölulega
nýtt form gestamóttöku og hefur
varla unnið sér neina órofa hefð.
Ég sé ekki, að neinum geti verið
eftirsjá i cocktail-boðum. Það eru
til ótal leiðir til þess að veita
gestum góðan beina án þess að
hella i þá viskii og öðrum
vinblöndum. Það væri mikilsvert
fordæmi, ef rikið gengi á undan
og legði niður cocktail-boð, eins
og þetta frumvarp gerir ráð fyrir.
Ég er ekki i neinum vafa um það,
að þvi yrði viða fagnað i landinu,
ef sú yrði niðurstaðan, og gæti
auk þess haft viðtæk áhrif i þá átt
að draga úr vinveitingum
annarra aðila, s.s. sveitarstjórna
og fyrirtækja. Cocktail-boð eru
hreinar drykkjuveizlur. Þar er
tæpast annað veitt en áfengi.
Drykkjuskapur er þar aðal-
afþreyingin. Hér er um að ræða
tizkusið, sem við höfum apað eftir
öðrum. Með cocktail-boðum er
verið að efna til hópdrykkju, sem
lukkan ein ræður, hvar enda
muni. Það er ekkert, sem tryggir
það, að áfengis sé ekki neytt i
r
Ingvar Gislason
óhófi i slikum d'rykkjuveizlum. Að
dómi okkar flutningsmanna ætti
hið opinbera að ganga á undan
um að afleggja þennan sið.
Vilhjálmur Hjálmarsson sagði,
að tilgangur flutningsmanna
frumvarpsins væri vafalaust sá
að reyna að finna bragarbót á
þessum málum, en sgmt sem
áður finndist sér þetta harla litils
virði til að stuðla að þvi , að úr
drykkjuskapnum I landinu drægi.
Taldi hann ráðlegra að hætta
alveg við „sýnikennsluna” og
taka upp þann hátt, er Tryggvi
heitinn Þórhallsson og nokkrir
aðrir ráðherrar hefðu á þessum
málum haft, þ.e. að veita gestum
ekki áfengi. Minnti hann á frum-
varp er i þá átt gengi, er hann
ásamt fleiri væri flutningsmaður
að.
Tómstundir fólks hefðu stór-
aukizt á tslandi á seinni árum og
tómstundaþjóðfélagið skapaði
nýjan vanda, sem úr þyrfti að
leysa. Astandið i áfengismálum
þjóðarinnar væri mjög alvarlegt
og þróunin væri sú nú að nær hver
maður i landinu drykki og
unglingar á fermingarskeiði
virtust margir i þeim hópi.
Auk þeirra Ingvars og
Vilhjálms tóku þátt i þessum
umræðum Matthias Bjarnasonog
Karvel Pálmason.
RÆKJUSTRIÐ VIÐ
HÚNAFLÓANN
Strandamenn og Húnvetningar geta ekki
komið sér saman um skiptingu á 1700
lesta hémarksafla sem leyfður er í
Húnaflóa
Lúðvik Jósefsson svaraði á Al-
þingi i gær fyrirspurn frá Stein-
grimi Hermanissyni um rækju-
veiðarogrækju\|nnslu á Húaflóa.
Steingrimur sagði i framsögu fyr-
ir fyrirspurninni, að ibúar á
Húnaflóasvæðinu óttuðust að
rækjustofninum verði ofgert og
væri talið, að þær reglur, sem nú
giltu við hinar takmörkuðu veiðar
á rækju á Húnaflóa hefði i för með
sér bæði lakari nýtingu rækju-
stofnsins og rækjuaflans, sem á
land bærist, vegna gifurlegrar
keppni milli báta og vinnslu-
stöðva um það heildarmagn, sem
leyft væri að veiða, eða 1700 tonn.
Þetta væri einnig skoðun, sem
Hafrannsóknastofnunin hefði
kynnt I skýrslu um þessar veiðar.
Vinnslugeta þeirra
vinnslustöðva, sem nú væru
starfandi, væri á fimmta þúsund
tonn á ári, en heildarveiðin
takmörkuð við aðeins 1700 tonn.
Veiðin væri takmörkuð við
heildarveiðina eina, en ekki eins
og á öðrum svæðum t.d. I ísa-
fjarðardjúpi og I Arnarfirði við
hámarksafla á bát á viku. Það
sem væri þó fyrst og fremst tilefni
Klukkustreng-
ir í 20. sinn
LEIKRIT Jökuls Jakobsonar,
Klukkustrengir verður sýnt I 20
skipti n.k. fimmtudag. Aðsókn að
leiknum hefur verið mjög góð og
uppselt hefur verið á flestum
sýningum leiksins. Þetta er sem
kunnugt er I fyrsta skipti, sem
leikrit eftir Jökul er sýnt hjá
Þjóðleikhúsinu. Leikstjóri er
Brynja Benediktsdóttir.
fyrirspurnarinnar væru þær
fréttir, sem fram hefðu komið i
fjölmiðlum, að verið væri að
koma upp tveimur afkastamikl-
urn rækjuvinnsluvélum á
Blönduósi, þrátt fyrir þá
staðreynd, að vinnslugetan á
Húnaflóasvæðinu væri langt um
fram það, sem næmi leyfðum
heildarafla. Taldi Steingrimur að
hér yrði að gripa I taumana hags-
munum heildarinnar til verndar.
Lúðvik Jósefs-
son sagði, að
ráðuneytið teldi
sig ekki hafa
vald til að
stöðva bygg-
ingu vinnslu-
stöðva fyrir
rækju. Til þess
skorti allar
heimildir. Ekki hefði ráðuneytið
heldur heimild til að haga tak-
mörkunum á veiðum þannig, að
um skiptingu milli vinnslustöðva
væri að ræða. Takmarkanirnar
væru bundnar við veiðiskip, sem
leyfisbréf til veiða fengju.
Heimamenn yrðu að koma sér
saman um skynsamlega
skiptingu þessara veiða.
Steingrimur Hermannsson
sagði, að hann myndi beita sér
fyrir þvi með frumvarpsflutningi,
að heimilda yrði aflað i lögum til
að koma i veg fyrir að reistar
verði vinnslustöðvar á svæðum,
þar sem i gildi eru takmarkanir á
veiðum og fyrir hendi eru á
svæðinu vinnslustöðvar með
miklu meiri vinnslugetu en næmi
þeim hámarksafla er leyfilegt
væri að veiða.
Rdðherra skipar tveggja manna rannsóknarnefnd til að
Rannsaka ,mistök' við gerð
vöruhafnar á Akureyri
I svari Björns Jónssonar,
samgönguráðherra, á Alþingi
I gær, við fyrirspurn frá
Lárusi Jónssyni um það, hver
beri ábyrgð á þeim mistökum
við hönnun hafnarmannvirkja
á Akureyri, þ.e. gerð
svonefndar vöruhafnar sunn-
an við Oddeyrartanga á Akur-
eyri, kom fram að
samgönguráðuneytið hefur
skipað tveggja manna
dómnefnd til rannsóknar á
málinu. Nefndina skipa þeir
dr. Ragnar Ingimarsson,
prófessor, og Gústaf E. Páls-
son, fyrrv. borgar-
verkfræðingur.
- Björn Jónsson sagði, að þvi
væri slegið föstu i fyrirspurn
Lárusar, að um mistök hafi
verið að ræða við hönnun og
verkundirbúning þessa
mannvirkis. Nú eftirá hefði
það að hans leikmannsviti við
allsterk rök að styðjast og
kæmi þar sérstaklega til, að
þær boranir, sem gerðar hefðu
verið hefðu reynzt siðar ekki
gefa rétta mynd af
raunverulegum traustleika
þess jarðvegs, sem byggt var
á, en mannvirkið var samt
hannað eftir. Þá virðast og
reikningsskekkjur hafa orðið
við útreikninga, er hönnunina
vörðuðu. Hitt er svo meira
vafamál i minum huga, sagði
ráðherrann, og ekki sannað
svo óvéfengjanlegt sé, hvert
þessi mistök, sem nú hafa
komið I ljós, og valdið hafa
mjög verulegu tjóni beint og
óbeint, hafi a.m.k. að hluta til
eða að öltu mátt teljast fyrir-
sjáanleg eða ekki — eða hvort
Björn Jónsson
— samgönguráðherra
hér var þrátt fyrir allt staðið
svo að verki sem vænta mátti,
t.d. miðað við gildar venjur I
hliðstæðri mannvirkjagerð
hérlendis, og hvort — hvað
rannsóknir snerti og ályktanir
þeirra, sem stóðu að hönnun
inni á hverjum tima, gætu —
miðað við aðstæður — talizt
eðlilegar og i samræmi við þá
kunnáttu og hæfni sem til
hæfra embættismanna i
mannvirkja — gerð er rétt og
sanngjarnt að krefjast.
Kvaðst ráðherrann ekki
vilja né geta gerzt dómari um
þessi atriði að órannsökuðu
máli. Hefði hann þvi skipað
tvo óvilhalla menn og þekkta
fræðimenn I mannvirkjagerð
til að rannsaka þennan þátt
málsins.
Las ráðherrann skipunar-
bréf dagsett 4. febr. til þeirra
Ragnars Ingimarssonar og
Gústafs E. Pálssonar, þar sem
segir m:a., að ráðuneytið telji
„rétt að fá álitsgerð
hlutlausra sérfræðinga á þvi,
hvort hönnun og tæknilegur
undirbúningur umræddrar
hafnargerðar og aðrar
aðgerðir Hafnamálastofnunar
rikisins voru með venjulegum
hætti, rannsóknir eðlilegar,
miðað við venju i hliðstæðri
mannvirkjagerð hérlendis og
réttar ályktanir dregnar af
rannsóknum eða hvort staðið
var að undirbúningi af hálfu
Hafnamálastofnunar rikisins
með óvenjulegum og
ófullnægjandi hætti, og hvort
um var að ræða mistök, sem
voru fyrirsjáanleg.”
Ráðherrann taldi þessa
rannsókn nauðsynlega og eðli-
lega eftir það, sem á undan
væri gengið i þessu máli og
æskilegt að flýta henni. Hins
vgar tók hann fram, að hver
sem niðurstaða þeirrar
rannsóknar yrði gæti hún ekki
skorið úr þvi, hver
fébótaábyrgð kynni að bera af
orðnum skaða þótt hún
varðaði etv. mikilvægan þátt
þess máls.
Ráðherrann gerði grein
fyrir bréfi, sem honum hafði
borizt frá Háfnamálastofnun
riEisins i tilefni þessarar
fyrirspurnar. Er þar rakinn
gangur málsins frá sjónarhóli
stofnunarinnar.