Fréttablaðið - 03.12.2004, Síða 44

Í Fréttablaðinu 27. nóvember sl.
birtist fréttaskýring þar sem
fjallað er um málefni hins gengna
Sparisjóðs Hólahrepps og vitnað
til Magnúsar Brandssonar spari-
sjóðsstjóra í Ólafsfirði. Þrátt
fyrir smæð sína hafa málefni
Sparisjóðs Hólahrepps verið tölu-
vert í fjölmiðlum undanfarin ár.
Undirrituð hefur fylgst með mál-
efnum sparisjóðsins úr nokkurri
fjarlægð en af áhuga. Meðal ann-
ars var ég viðstödd aðalfund
sjóðsins sem haldinn var árið
2000 þar sem ákveðið var að auka
stofnfé sjóðsins og hefja banka-
rekstur á nútímalegri nótum en
verið hafði. Uppbyggilegur bjart-
sýnisandi sveif yfir fundinum og
ákváðu viðstaddir að hefja sókn
og nýir aðilar fjárfestu í auknum
stofnbréfum sjóðsins. Þar á meðal
undirrituð. Kaupfélag Skagfirð-
inga (KS) kom inn í reksturinn og
ráðinn var mjög hæfur spari-
sjóðsstjóri.
Skemmst er frá því að segja að
rekstur sjóðsins gekk vel og skil-
aði sjóðurinn arði en fyrst og
fremst vaxandi fjölda ánægðra
viðskiptavina. Til tíðinda fór svo
að draga á síðasta ári þegar
stjórnendur KS hófu að grafa
undan þáverandi meirihluta
stjórnar sjóðsins. Deilt var um
framkvæmd frekari stofnfjár-
aukningar, en tillaga um stofn-
fjáraukningu lá fyrir aðalfundi
2003. Sú tillaga var dregin til baka
að kröfu fulltrúa KS í stjórninni.
Nú hefur það hins vegar gerst
að á vafasömum stofnfjáreig-
endafundi 24. nóvember sl. var
samþykkt veruleg stofnfjáraukn-
ing að kröfu og á forsendum
stjórnenda KS. Atlögur og að-
ferðafræði einkenndust af sama
hroka og orð Magnúsar Brands-
sonar í garð eldri stofnfjáreig-
enda í grein Fréttablaðsins. Hug-
takið viðskiptasiðferði kemur upp
í hugann en það mun vafalaust
koma í ljós á næstunni hvort að-
gerðir núverandi meirihluta eru
löglegar. Mikil ókyrrð hefur verið
í kringum starf sjóðsins síðastlið-
in tvö ár og hefur hún stafað af
óvægnum yfirtökukröfum stjórn-
enda KS. Það hefur meðal annars
leitt til þess að nýir viðskiptavinir
hafa hikað við að færa viðskipti
sín til sjóðsins.
Steininn tók þó úr síðastliðið
sumar þegar sparisjóðsstjóranum
var sagt upp störfum og honum
lagt á hálsi að vera hliðhollur
eldri stofnfjáreigendum, þ.e. ekki
í liði KS-manna. Nú standa mál
þannig að stjórn sparisjóðsins er
skipuð að fjórum fimmtu hlutum
KS-mönnum og nýráðinn spari-
sjóðsstjóri er sérvalinn af stjórn-
endum KS. Þvert á það sem
Magnús Brandsson heldur fram í
grein sinni í Fréttablaðinu var
Sparisjóður Hólahrepps ekki á
leið í dauðann þó boðum KS hefði
ekki verið fylgt í blindni. Hins
vegar var verið að reyna að
byggja upp sjálfstæða fjármála-
stofnun sem virðist ekki hafa ver-
ið stjórnendum KS þóknanleg.
Undirrituð lýsir vanþóknun sinni
á hrokanum sem virðist einkenna
orð og gjörðir núverandi meiri-
hluta stjórnar hins gengna Spari-
sjóðs Hólahrepps. Hyggst ég því
beina fjármálaviðskiptum mínum
annað. ■
Fyrir því er löng hefð, að orðin
„trúlaus og trúleysingi“ séu not-
uð sem hnjóðsyrði. Slík orðnotk-
un er fyrst og fremst vitnisburð-
ur um þann sem talar. Hún lýsir
vanlíðan hans, og því er sorglegt
að mætur rithöfundur og meist-
ari íslensks máls skuli finna hjá
sér hvöt til að senda trúleysinu
og játendum þess tóninn fyrir
það eitt, að þeir þekki ekki þá
tegund af hugljómun, sem hlotn-
ast rétttrúuðum einum. Í Frétta-
blaðinu 24. nóv. sl. ritar Þráinn
Bertelsson einn af sínum snjöllu
pistlum, sem blaðið á vinsældir
og áhrif að þakka. Í þessum
pistli reiðir höfundurinn svo
hátt til höggs, að SAMTarar (þ.e.
félagar í Samtökum trúlausra)
„lesa“ hann sér til jafn mikillar
ánægju og aðra pistla þessa rit-
höfundar. Titillinn „Trúarof-
stækir trúleysingjar“ gefur
strax til kynna að höfundur ætli
sjálfur að lýsa og ráðast svo á
lífssýn þeirra sem telja sig trú-
lausa, en skaðsemi þeirra er
mikil!
Hefði ekki verið heiðarlegra
að nota þeirra eigin lýsingu á
lífssýninni? Eftir nokkur inn-
gangsorð stendur þetta.
„[ ... ]. Trúarafneitun er mjög
algeng hjá ungu fólki, sem virð-
ist í vaxandi mæli líta á ferm-
inguna sem kveðjustund við
kirkju og kvöldbænir og ákveð-
ur að ganga út í lífið á sínum eig-
in vegum, [ ... ] Þessir blessaðir
trúleysingjar feta svo sinn stíg
út í lífið og líta á sjálfa sig sem
æðsta vald í öllum málum og
trúa á dómgreind sína, skyn-
semi og kannski fyrst og fremst
á vísindin. Það er að segja þann
sannleika, sem vísindin hafa ný-
legast uppgötvað. Þessi rauna-
lega og sjálfhverfa tómhyggja
er hluti af skýringunni á því, af
hverju líf fólks snýst fyrst og
fremst um ofneyslu og ofát og
síðan yfirbót í formi megrunar-
kúra eða í formi strangra leik-
fimiæfinga. [ ... ] Burtséð frá því
hversu dapurleg tómhyggja nú-
tímans er, þá er trúarofstæki
trúleysingjanna ennþá dapur-
legra. Fjandskapur við kristna
trú sem brýst einkum fram í
hæðnisorðum og kaldhæðni er
reyndar meinlítill miðað við þá
illsku sem brýst fram í ofstæki
og fjandskap gagnvart framand-
legri trúarbrögðum, sem aftur
leiðir til útlendingahaturs, þjóð-
rembu og fasisma.“.
Ekki finnst höfundi þörf rök-
stuðnings við að fella slíkan
dóm, en vafalaust þekkir hann
rit hins djúpvitra skálds Steph-
ans G. Stephanssonar vel. Til
fróðleiks fyrir þá lesendur sem
ekki eru eins vel að sér og hann
nefni ég hér tvö kvæði skálds-
ins.
„Framþróun“ [1875]
Í æsku tók ég eins og barn
alheimskunnar trúna.
Með aldri varð ég efagjarn.
Engu trúi ég núna.
og „Vantrúin“ [1891] en þar er
efni ofanritaðrar vísu rætt í
kvæði með fimm erindum.
Sækjum nú boðskap Sigur-
bjarnar Einarssonar biskups
(Kirkjuritið, júní 1980). „[ ... ]
Aldrei og hvergi verður vor
óskáldlega tíð, vor andlega
gelda tíð, ámátlegri í öllu sínu
yfirlæti, en þegar hún í alsælu
einfeldninnar er að jórtra tugg-
urnar, sem nautfé síðustu aldar
og aldamótanna síðustu skyrptu
út úr sér, þegar það óð slefandi
yfir kirkjukenningar og biblíu-
bókstaf, hafandi skilning nauts-
ins á því djúpvísa táknmáli, sem
biblían talar, og dogmur kirkj-
unnar reyndar líka. Það er fá-
tæk tíð og vond tíð, að ég nú ekki
nefni, hvílík megurð það er og
sálarhor að geta ekki skilið
skáldamálið í þeirri helgu ritn-
ingu, sem hefur blásið betur að
glóðum allra lista en nokkur
önnur ritning, nokkurt annað
ritsafn, nokkur annar áhrifa-
valdur yfirleitt í gjörvallri sögu
mannanna.“.
Eðlilegt er að spyrja. Hvaða
lífsviðhorf í nútímaþjóðfélögum
skyldu helst vera kveikja eftir-
talinna fordóma.
1. Umburðarleysis gagnvart
lífsskoðunum annarra?
2. Haturs í garð framandlegs
fólks og siða þess?
3. Hroka vegna meintra
menningarlegra yfirburða?
Svari hver fyrir sig, en gagn-
legar vísbendingar finnast ef
vel er leitað.
Blekking og þekking
Fyrir hálfri öld ritaði hinn
merki vísindamaður Níels P.
Dungal bókina „Blekking og
þekking“, og glæddi þannig
meir en nokkur annar heilbrigða
skynsemi (og trúleysi!) í vitund
minnar kynslóðar. Skólarnir
gerðu þó sitt til að andæfa.
Þannig man ég að guðmenni
einu á Akureyri var árlega boð-
ið á sal Menntaskólans þar, og
erindi hans þangað var oftar en
ekki að ráðast á þróunarkenn-
inguna.
Þegar Dungals var minnst í
Ríkisútvarpinu fyrr á þessu ári
kom mér undarlega fyrir sjónir
að reynt var að hreinsa hann af
trúleysi með orðalaginu „frem-
ur efasemdamaður en trúleys-
ingi“ og það án nokkurs rök-
stuðnings! Þannig sá ríkisfjöl-
miðlar neikvæðri merkingu í
orðið „trúlaus“ með því að vé-
fengja að góðir menn verðskuldi
það. Svo lúmskt getur orðfæri
mætustu manna orðið.
Hérlendis eru jafnréttislög
brotin með því að yfirlýstum
trúleysingjum er neitað um öll
áhrif á ráðstöfun sóknargjalda
sinna, en meðlimir ríkiskirkj-
unnar og útvalinna trúarsafnaða
nota sóknargjöld sín í rekstur
eigin félagsstarfsemi.
Sóknargjöld eru lögð á okkur
öll, en þriggja manna nefnd val-
in af meirihluta af aðilum tengd-
um ríkiskirkjunni ráðstafar
þeim fyrir þá, sem ekki vilja
láta skrá sig í trúfélag. Jafnvel
trúarhetjunum í Fríkirkjunni of-
býður frekja ríkiskirkjunnar,
svo að ég vísi til nýlegra stól-
ræðna í þessari systurkirkju
hennar. Það er þetta misrétti
sem ég er ósáttur við, en hef
gefist upp á að kvarta yfir.
Hins vegar mega ritsnilling-
ar mín vegna hafa trúleysi mitt
(og annarra) að skotspæni eins
og þá lystir, jafnvel hrópa að
þarna sé kveikja að „útlendinga-
hatri, þjóðrembu og fasisma“.
Magna þeir ekki „trúarafneit-
unina“ þannig og leiða ungt fólk
inn á braut þeirrar „Framþróun-
ar“ sem Stephan G. Stephansson
lofsyngur?
Höfundur er SAMTari og fyrr-
verandi menntaskólakennari í
stærðfræði. ■
3. desember 2004 FÖSTUDAGUR32
Um „sættir“ og hroka
Trú(leysi?) og fylgiháski
Steininn tók þó úr
síðastliðið sumar
þegar sparisjóðsstjóranum
var sagt upp störfum og
honum lagt á hálsi að vera
hliðhollur eldri stofnfjáreig-
endum, þ.e. ekki í liði KS-
manna.
,,


 

 
  
 



 
 
 ! "# 



    
    

 
  



 
  
 !
 "!# $%%


&
' (
!#) $%%***+
 HALLA S. SIGURÐARDÓTTIR
SKRIFAR UM MÁLEFNI SPARISJÓÐS
HÓLAHREPPS
UMRÆÐAN
JÓN HAFSTEINN JÓNSSON
UMRÆÐAN
TRÚ OG TRÚLEYSI
FRÁ AÐALFUNDI SPARISJÓÐS HÓLAHREPPS Þórólfur Gíslason kaupfélagsstjóri, snýr
baki í myndavélina. Kristján Hjelm sparisjóðsstjóri til vinstri og Valgeir Bjarnason
stjórnarmaður í sparisjóðnum gegnt Þórólfi.
44-45 (32-33) Umræðan 2.12.2004 15.14 Page 2