Fréttablaðið - 09.01.2005, Blaðsíða 12

Árið 2004 skilaði fjárfestum
í hlutabréfum gríðarlegum
hagnaði. Úrvalsvísitalan
hækkaði um sextíu pró-
sent. Enginn hafði spáð
slíkum hækkunum og eng-
inn spáir því að annað eins
gerist nú í ár.
Árið 2004 var ævintýri líkast á ís-
lenska hlutabréfamarkaðnum.
Úrvalsvísitalan hækkaði um tæp
sextíu prósent á árinu og allt
fram á haust virtist fátt ætla að
koma í veg fyrir að vísitalan tvö-
faldaðist að gildi.
Í byrjun október snérist þró-
unin hins vegar við og á aðeins
þremur vikum lækkaði Úrvals-
vísitalan um tæp tuttugu prósent
en á síðustu tveimur mánuðum
ársins réttu hlutabréfin aðeins úr
kútnum og virðist sem ákveðið
jafnvægi hafi komist á stemning-
una á markaðnum.
Tvær hækkunarhrinur
Hækkanirnar árið 2004 komu í
tveimur hrinum. Í upphafi árs
urðu miklar hækkanir sem með-
al annars tengdust uppskiptingu
á eignum gamla Eimskipafélags-
ins. Hækkanir voru litlar frá
mars og fram undir mitt ár. Þá
hófst hins vegar mikil hækkun-
arhrina sem tengdist útrás fyrir-
tækja, átökum um eignarhald í
fyrirtækjum og mikilli bjartsýni
um þróun efnahagsmála.
Á fjórum mánuðum hækkaði
Úrvalsvísitalan um næstum
fimmtíu prósent og þegar Úrvals-
vísitalan var við það að rjúfa
fjögur þúsund stiga múrinn tóku
við dagar mikillar taugaveiklunar
í Kauphöllinni. Hlutabréf hrundu
í verði á nokkrum dögum.
Stressdagar í Kauphöll
Taugaveiklunin á markaðnum
varð svo mikil að suma dagana
lækkaði vísitalan um meira en
fimm prósent áður en skyndileg-
ar hækkanir afstýrðu hruni á síð-
ustu mínútunum áður en markað-
ir lokuðu. Þann 2. nóvember
námu sveiflur innan dagsins rúm-
lega sjö prósent af markaðsverð-
mæti fyrirtækjanna í Úrvalsvísi-
tölunni og fór vísitalan niður í
3.087 stig innan dagsins.
Verðbréfamiðlarar og fjárfest-
ar um land allt rifjuðu upp fyrir
sér myndir af örvæntingarfullu
fólki í upphafi heimskreppunnar
á þriðja áratugi síðustu aldar og
menn hringdu hver í annan og
spurðu hvort einhver vissi „hvað
væri eiginlega að gerast“. Það
sem var að gerast var sennilega
að fjárfestar voru orðnir ánægðir
með ávöxtun sína og ákváðu að
leysa út hagnaðinn.
Mjög hefur dregið úr sveiflum
á markaði síðan og má gera ráð
fyrir að blóðþrýstingur fjárfesta
hafi einnig orðið stöðugri.
Skiptar skoðanir um horfurnar
Skömmu fyrir fall hlutabréfa í
október höfðu raddir efasemdar-
manna orðið háværari og grein-
ingardeildir bankanna sögðu að
sífellt fleiri einkenni verðbólu
væru í verð íslenskra hltuabréfa.
Þetta kann að hafa haft einhver
áhrif á fjárfesta en þessu til við-
bótar nýttu mörg fyrirtæki sér
hátt hlutabréfaverð til að styrkja
sjóði sína með að bjóða út nýtt
hlutafé. Þessi hlutabréfaútboð
hafa ákveðin ruðningsáhrif í för
með sér. Þeir sem ætla að taka
þátt í þeim eiga ekki endilega
næga innistæðu á tékkheftinu
sínu og þurfa því að selja hluta-
bréf í öðrum fyrirtækjum til að
eiga fyrir nýju hlutafé.
Fleiri útboð líkleg
Það er talið eitt af merkjum um
hátt hlutabréfaverð þegar stjórn-
endur fyrirtækja vilja ná í fjár-
magn með því að bjóða út nýtt
hlutafé og svo virðist sem þær að-
stæður séu enn uppi því nokkur
stór hlutafjárútboð eru yfirvof-
andi auk einkavæðingar Símans.
Þá gæti flugrekstrarfélagið
Avion haft í hyggju að bjóða út
nýtt hlutafé samhliða boðaðri
skráningu í Kauphöll Íslands.
Þessi áform ættu að öðru jöfnu að
halda aftur af hækkunum á hluta-
bréfamarkaði enda er það mat
flestra sérfræðinga að hækkun á
hlutabréfum verði miklum mun
minni nú í ár heldur en á síðasta
ári.
Íslandsbanki bjartsýnn
Greiningardeild Íslandsbanka
kynnti skýrslu sína um horfur á
hlutabréfamarkaði á föstudaginn
og samkvæmt mati sérfræðinga
deildarinar má búast við að
hækkun Úrvalsvísitölunnar á
þessu ári verði um fimmtán pró-
sent.
Þegar Úrvalsvísitalan fór
sem hæst í októberbyrjun létu
hagfræðingarnir Ágúst Einars-
son og Gylfi Magnússon hafa
eftir sér að lækkunin sem slík
væri ekki fréttnæm heldur hinar
gríðarlegu hækkanir sem átt
hafa sér stað á síðustu árum.
Fræðimenn telja þróunina á
hlutabréfamarkaði ekki vera í
tengslum við raunveruleikann
og samkvæmt hefðbundnum
mælikvörðum eru íslensk hluta-
bréf ennþá í dýrari katninum.
Fræðimenn benda á að það sé
ekki eðlilegt ef verðmæti hluta-
bréfa hækkar langt umfram aðr-
ar efnahagsstærðir í samfélag-
inu. Slík hækkun hafi aldrei ver-
ið varanleg.
Útrásin er málið
Sérfræðingar á markaði eru hins
vegar ekki sammála fræðimönn-
unum að öllu leyti og benda á að
raunverulegur árangur sé á bak
við hækkunina á verðmæti is-
lenskra fyrirtækja. Þar er helst
nefnd til sögunnar útrás ís-
lenskra fyrirtækja sem hefur
aldrei verið meiri en nú. Íslensk
fyrirtæki á borð við stóru bank-
ana, Actavis, Bakkavör og Össur
starfa á alþjóðlegum markaði
sem gefur mikinn möguleika á
áframhaldandi vexti. Ef sá vöxt-
ur lukkast er eðlilegt að verð-
mæti hlutabréfa í þessum fyrir-
tækjum hækki verulega í verði.
Útrásin er því forsenda þess
að hlutabréfaverð geti hækkað
langt umfram vöxt íslenska efna-
hagslífsins. Ef íslensk fyrirtæki
stækka markaðssvæði sín stór-
lega á hverju ári þýðir það ein-
faldlega að stærð og vöxtur ís-
lenska efnahagslífsins eru þeim
enginn fjötur um fót.
Hættur á markaði
Í afkomuspá sinni tiltekur
greiningardeild Íslandsbanka
nokkra þætti sem hafa munu
áhrif á hlutabréfaverð bæði í
lengd og bráð. Eins og á síðasta
ári verður útrás íslenskra fyrir-
tækja einn helsti áhrifaþáttur-
inn. Sérstaklega verður litið til
þess hvort fyrirtæki sem sett
hafa sér markmið um vöxt er-
lendis nái þeim. Bakkavör mun
á næstu mánuðum gera atlögu
að yfirtöku á breska matvæla-
fyrirtækinu Geest og er útlit
fyrir að þær fyrirætlanir gangi
eftir. Landsbankinn leitar enn
að heppilegum tækifærum er-
lendis og Burðarás hefur styrkt
stöðu sína í Carnegie bankanum
auk þess sem líklegt er að önnur
fyrirtæki tengd Björgólfi Thor
Björgólfssyni láti til sín taka í
erlendum fjárfestingum. Að hve
miklu leyti íslensk fyrirtæki
taka þátt í þeim verkefnum er
þó óvíst þótt áframhaldandi
aukning umsvifa Björgólfs
skapi vafalaust töluverð tæki-
færi fyrir þau félög sem tengj-
ast honum hér á landi.
Íslandsbanki nefnir einnig að
útlit er fyrir áframhaldandi sókn
fyrirtækja í fé frá fjárfestum í
gegnum hlutafjárútboð og að
sterkt gengi íslensku krónunnar,
og hætta á snöggri gengislækkun
í kjölfarið, hafi áhrif bæði á
framlegð fyrirtækja og stemn-
inguna á markaðnum.
Stóru félögin áfram í sviðsljósinu
Smæð íslenska markaðarins ger-
ir það að verkum að stærstu fé-
lögin á markaði hafa mjög veru-
leg áhrif á þróun Úrvalsvísitöl-
unnar. Stóru bankarnir þrír eru
allir taldir standa fremur sterkir
um þessar mundir þótt minni
hagnaður af viðskiptum með
hlutabréf hafi töluverð áhrif á af-
komu Íslandsbanka og sérstak-
lega Landsbankans.
Þeir hafa hins vegar allir
styrkt tekjugrunni sína bæði
með fjárfestingum erlendis og
með því að taka þátt í stórum
fjárfestingarverkefnum erlend-
is. Slíkum verkefnum fylgja
háar þóknunartekjur og ef ís-
lensk fyrirtæki halda áfram
uppteknum hætti á árinu þá
mun hagur bankanna halda
áfram að vænkast.
12 9. janúar 2005 SUNNUDAGUR
9 3
Nafnávöxtun frá 01.12.2004 - 31.12.2004 á ársgrundvelli
vidskipti@frettabladid.is nánar á visir.is
Miklar væntingar eru þegar bundnar í hlutabréfaverð. Það þýðir að svigrúm til mistaka
er ekki mikið. Ef hin stóru verkefni gefa lítið af sér, eða ef langan tíma tekur að hemja
þann rekstur sem íslensk fyrirtæki hafa tekið yfir, getur það orðið mjög kostnaðarsamt
bæði fyrir íslensku fyrirtækin og íslenska fjárfesta.
4.000
3.500
3.000
2.500
2.000
Ja
n
.
Fe
b
.
M
ar
s
A
p
rí
l
M
aí
Jú
n
í
Jú
lí
Á
gú
st
Se
p
t.
O
kt
.
N
ó
v.
D
es
.
Óvíst hvort ævintýrið haldi áfram
FARIÐ YFIR STÖÐUNA Á fundi greiningardeildar Íslandsbanka á föstudag kom fram að bankinn telur ekki að íslensk félög séu almennt
of dýr. Íslandsbanki telur að Úrvalsvísitalan hækki um 15 prósent í ár.
ÞRÓUN ÚRVALSVÍSI-
TÖLUNNAR 2004
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/G
VA