Fréttablaðið - 18.01.2005, Blaðsíða 14

14 18. janúar 2005 ÞRIÐJUDAGUR
ALÞJÓÐAMÁL Íslendingar hafa tekið
upp stjórnmálasamband við á
fimmta tug ríkja síðasta hálfa
annað árið. Þetta er liður í fram-
boðsvinnu ríkisstjórnarinnar
vegna kosninga í öryggisráð Sam-
einuðu þjóðanna sem haldnar
verða eftir rúm þrjú ár. Möguleik-
ar Íslendinga á sæti í ráðinu eru
taldir góðir en ekkert er þó öruggt
í þessum efnum.
Langur aðdragandi
Þótt Ísland hafi átt aðild að Sam-
einuðu þjóðunum nánast frá upp-
hafi höfum við aldrei setið í valda-
mestu stofnun þess, öryggisráð-
inu. Haustið 1998 ákváðu hins
vegar íslensk stjórnvöld að rétt
væri að stefna að því að fá þar
sæti á árunum 2009-2010 og var
ákvörðunin tilkynnt á allsherjar-
þingi samtakanna fimm árum síð-
ar.
Fimmtán ríki sitja í öryggis-
ráðinu, þar af eiga fimm þar
fastafulltrúa en allsherjarþing
Sameinuðu þjóðanna kýs hin ríkin
tíu. Samkvæmt stofnsáttmála
samtakanna skal litið til þess
hvernig ríkin sem í framboði eru
hafa stuðlað að varðveislu heims-
friðar og öryggis og unnið að
markmiðum bandalagsins að öðru
leyti. Ekki síður er reynt að
tryggja að í ráðinu sitji þjóðir úr
sem flestum heimshlutum. Tvo
þriðju hluta atkvæða þarf til að ná
kjöri í öryggisráðið en kosning-
arnar fara fram árið 2008.
35 milljónir króna í baráttuna
Hjálmar W. Hannesson sendi-
herra er fastafulltrúi Íslands í
höfuðstöðvum Sameinuðu þjóð-
anna í New York, en fastanefndin
þar ber hitann og þungann af
framboði okkar til öryggisráðsins
ásamt alþjóðaskrifstofu utanríkis-
ráðuneytisins. Að sögn Hjálmars
sinna nær allir starfsmenn nefnd-
arinnar framboðsmálunum og
hann gerir ráð fyrir að þegar nær
dregur þurfi að bæta við starfs-
fólki vegna þessa, bæði í New
York og í Reykjavík. Utanríkis-
þjónustan fær 35 milljóna króna
fjárveitingu á þessu ári sem verja
á til að styrkja stöðu Íslands í bar-
áttunni.
Kosningabaráttan fer einkum
fram með þeim hætti að íslenskir
embættismenn reyna að sann-
færa erlenda kollega sína um að
rétt sé að greiða Íslandi atkvæði
sitt. Liður í baráttunni er að
stjórnmálasambandi hefur verið
komið á við fleiri ríki. Hjálmar
segir að frá því að hann kom til
starfa í New York fyrir hálfu öðru
ári hafi Ísland tekið upp samband
við ríflega fjörutíu ríki þannig að
nú eru aðeins um tuttugu lönd
sem við höfum ekkert stjórnmála-
legt samneyti við. „Samhengið er
ekki alveg beint við framboðið að
öðru leyti en því að við stöndum
betur að vígi að hafa stjórnmála-
Zhao Ziyang, fyrrverandi leiðtogi
Kommúnistaflokksins í Kína, lést í gær,
85 ára að aldri. Zhao var um skeið á
meðal valdamestu manna í þessu fjöl-
mennasta ríki veraldar en féll í ónáð
árið 1989 eftir atburðina á Torgi hins
himneska friðar.
Krókótt leið til valda
Zhao fæddist árið 1919 í landbúnaðar-
héraðinu Henan. Ungur að árum gekk
hann til liðs við kommúnista og innan
þeirra raða reis hann fljótt til nokkurra
metorða. Hann þótti nokkuð harð-
drægur á yngri árum, til dæmis stýrði
hann pólitískum hreinsunum á andófs-
mönnum á sjötta áratugnum. Í menn-
ingarbyltingunni svonefndu fékk Zhao
hins vegar að kenna á eigin meðulum
þegar hann féll í ónáð hjá Maó. Zhou
Enlai tók hann hins vegar í sátt og
gerði hann að héraðsstjóra í Sichuan
en þar ríkti mikil örbirgð. Á skömmum
tíma kom hann á róttækum umbótum
í héraðinu og velsæld þar snarjókst.
Eftir það var leiðin á toppinn greið.
Deng Xiaoping gerði Zhao að forsætis-
ráðherra árið 1980 og síðar varð hann
aðalritari Kommúnistaflokksins.
Grét með námsmönnunum
Á valdatíma sínum beitti Zhao sér fyrir
efnahagsumbótum líkt og hann hafði
áður gert sem héraðsstjóri. Undir hans
stjórn jókst framleiðni kínversks iðnað-
ar umtalsvert og utanríkisviðskipti
margfölduðust, ekki síst við Vestur-
lönd. Telja margir hagfræðingar hann
hafa lagt grunninn að því hagvaxtar-
skeiði sem ríkt hefur í Kína undanfarin
ár.
Umbótavilji hans varð Zhao hins vegar
að falli því þegar námsmenn mót-
mæltu á Torgi hins himneska friðar
vorið 1989 sýndi hann kröfum þeirra
meiri skilning en félagar hans í Komm-
únistaflokknum þoldu. Hann var því al-
gjörlega mótfallinn að hervaldi yrði
beitt gegn friðsömum mótmælendun-
um og degi áður en herlög voru sett í
Peking mætti Zhao á torgið og ræddi
grátandi við andófsmenn. Eftir þetta
sást hann aldrei opinberlega heldur
var hnepptur í stofufangelsi allt til
dauðadags.
Lítið er vitað um einkahagi Zhaos.
Hann var sagður stunda líkamsrækt af
krafti og elska barnabörn sín. Hann var
tvíkvæntur og eignaðist fjóra syni og
eina dóttur.
Féll tvisvar í ónáð hjá kínverskum valdhöfum
HVER VAR? ZHAO ZIYANG
SVARTFUGLSDAUÐI
SPURT & SVARAÐ
Allt bendir til að svartfugl, bæði langvía
og stuttnefja, sé að drepast úr hor við
strendur Íslands. Þetta er fjórða árið í
röð sem svartfugl drepst vegna hung-
urs. Náttúrufræðistofnun hefur nú beð-
ið fuglaáhugamenn að láta vita ef þeir
verða varir við dauðan eða deyjandi
svartfugl. Ólafur K Nielssen, fuglafræð-
ingur hjá Náttúrufræðistofnun, segir að
þetta gerist öðru hverju en svartfugls-
stofninn sé mjög stór og nái að jafna
sig á milli.
Gerist þetta oft?
„Við höfum skriflegar heimildir um
svona atburði aftur til 1327 þegar segir
frá því í Flateyjarannál. Þessi hrina sem
nú stendur yfir byrjaði veturinn 2001-
2002. Þar á undan var það 1991. Þetta
eru mjög stórir stofnar, sem ná að
jafna sig á milli. Á hverju ári drepast
hundruð þúsunda fugla. Væntanlega
eru meiri afföll þetta árið.“
Hvernig vitið þið að þetta er hungur?
„Fyrsta veturinn, 2001-2002, fórum við
á vettvang fyrir norðan og söfnuðum
deyjandi og dauðum fuglum. Þeir voru
krufðir og niðurstaðan var að þetta væri
hungur sem væri að drepa fuglana.“
Er skortur á æti?
„Bæði langvían og stuttnefjan lifa út á
sjó. Við gerum okkar athuganir þegar
þeir koma á land. Hvað er að gerast út
á sjó vitum við ekki. Fuglarnir sýndu það
bara að það var eitthvað að. Við spurð-
um Hafrannsóknastofnun á sínum tíma
sem gat ekki bent á neitt. Það getur ver-
ið að ekki sé heppilegt æti fyrir þá, eða
að ætið sé of djúpt fyrir fuglana að ná í.
Þeir geta þó kafað á 100 metra dýpi.“
Hvað étur svartfugl? „
Aðalfæða þeirra er loðna, síld og
krabbadýr sem lifa á svifinu í sjónum.“
ÓLAFUR K NIELSSEN
Heimildir um
slíkt frá 1327
Ekkert fast í hendi
þótt útlitið sé gott
Vinna við framboð Íslands til öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna er í fullum gangi og gengur vel.
Tekið hefur verið upp stjórnmálasamband við fjölda ríkja til að bæta möguleika Íslendinga í
kjörinu sem verður árið 2008.
HJÁLMAR W. HANNESSON
„Ef við hefðum þá ímynd innan Sameinuðu þjóðanna að við værum ósjálfstæð og ekki með eigin utanríkisstefnu þá yrði róðurinn
aldeilis þungur.“
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/S
TE
FÁ
N