Tíminn - 25.05.1975, Blaðsíða 3

Sunnudagur'25*. maf 1975
Í'ÍMINN
3
Ættarmót niðja Katrínar
Brynjólfsdóttur og Sæ-
mundar Guðbrandssonar
ó Lækjarbotnum d Landi
NUna eru ættarmót eða niðja-
mót vinsæl meðal fólksins i land-
inu. Hittist þá oft fólk og hópar,
sem aldrei sæjust annars. Tengja
slik mót fólkið við byggðir lands-
ins og skapa tengsl, sem nútima
þjóöfélag hefur sundrað. Vinnu-
staðurinn, skólinn, hagsmuna-
hópur eða gata i borg eru algeng-
ustu atriði i myndun félagslegra
tengsla i nútima þjóðfélagi.
Skyldleiki, sem áður hafði svo
mikið að segja i þeim efnum, er
nú svo til horfinn, nema innan
nánustu fjölskyldu. Er þvi
skemmtileg nýbreytni, að frænd-
semi sé i heiðri höfð, og tengir það
nútiðina fortiðinni, bæði innan
hópsins og eins með tilliti til rikj-
andi hefðar i sögu þjóðarinnar.
Nú fyrir skömmu hittist hópur
fólks i Fóstbræðraheimilinu og
voru það niðjar Katrfnar
Brynjólfsdóttur og Sæmundar
Guðbrandssonar á Lækjarbotn-
um á Landi.Áður hafði þessi hóp-
ur hitzt i sumar og gefið i þvi til-
efni Skarðkirkju i Landsveit raf-
magnshitun, en áður hafði kirkj-
an verið hituð með gasofnum.
Núna lá fyrir fjölritað niðjatal,
um 120 bls., sem Sverrir Sæ-
mundsson hafði safnað. Með-
fylgjandi myndir eru frá þessum
mannfagnaði i Fóstbræðraheim-
ilinu.
Af Sæmundi og Katrinu
Þann 14. júli 1840 voru gefin
saman i hjónaband i Keldna-
kirkju Sæmundur Guðbrandsson
frá Lækjarbotnum og Katrin
Brynjólfsdóttir frá Þingskálum.
Sæmundur var fæddur 17. ág.
1815 á Lækjarbotnum, sá niundi i
röð 13 barna hjónanna þar, Guð-
brands Sæmundssonar og Elinar
Sigurðardóttur. Frá þeim er
komin „Lækjarbotnaætt”. Þessi
börn þeirra náöu fullorðinsaldri:
1. Guðbrandur bóndi i Steinstóft,
Holtsmúla og vfðar, f. 1802 , 2.
Sigurður bóndi i Moldartungu og
Skammbeinsstöðum, f.. 1806, 3.
JónbóndiiHaga i Holtum, Elin, f.
1808 átti Halldór Magnússon
bónda i Arbæjarhjáleigu, 5. Mar-
grétf. 1810átti Jón Jónsson bónda
iHátúnum áLandi. 6. Sæmundur,
bóndi á Lækjarbotnum, 7. Arn-
björn (Ampi) bóndi i Króktúni á
Landi, f. 1816.
Um Lækjarbotnaætt segir Jón
Guðmundsson á Ægisiðu svo i
Ættatölum sinum: „Svo margir
Guðbrandar, sem hér eru taldir
yfir á 35 bls., voru allir fremur
grannvaxnir, ljósleitir, en sæmi-
lega háir og þvi i engu falli ó-
mannlegir ásýndum. Ég get
þessa, ef sjá mætti, hve lengi
svona ættgengi getur haldist aug-
ljóslega þrátt fyrir blöndunina, en
blöndunin hefur mikið á þessu
timabili snúist inn í sig, i sömu
ættina. Allir hafa eitthvað af sin-
um.”
Katrin Brynjólfsdóttir var fædd
10. júni 1817 á Þingskálum, yngst
5 barna hjónanna þar, Brynjólfs
Jónssonar og Sigriðar Bárðar-
dóttur. Frá þeim hjónum er kom-
in „Þingskálaætt”. Börn þeirra
voru: 1. Guðrún, f. 1812, fyrri
kona Sigurðar Guðbrandssonar á
Skammbeinsstööum, sjá hér
áöur, Anna f. 1813 d. s. ár,
Brynjólfur bóndi i Bolholti, f.
1814, Bárður bóndi i Efra Seli á
Landi, f. 1815, 5. Katrin á Lækjar-
botnum.
Sæmundur og Katrin tóku við
búi á Lækjarbotnum þegar árið
1840 og bjuggu þar til 1887, er Jó-
hann sonur þeirra hóf þar búskap.
Eitt ár, 1857—58 búa þau þó á
Þingskálum eftir lát Brynjólfs,
föður Katrinar, þó munu þau lika
hafa haft bú á Lækjarbotnum
þetta ár, þvi þar eru þá til heimil-
is: Guðrún Jónsdóttir, ráðskona,
Brynjólfur, Guðbrandur og Jó-
hann, synir þeirra og Einar Jóns-
son, vinnumaður. Fyrstu tvö bú-
skaparár þeirra hjóna eru heim-
ilismenn 7 á Lækjarbotnum, en
slöar oftast 9—12, flestir 1853, 14.
Alla tið komust þau vel af, að þvi
er séð verður. Þó fóru þau ekki
varhluta af harðindum, frekar en
aðrir. Sæmundur tiundar 20h
lausafjár áriö 1879, 17 l/2h árið
1880, lOh áriö 1881, 9h árið 1883, 9h
árið 1884 og 14 l/2h árið 1885. Um
„fellisvoriö” 1882 segir Jón Þor-
steinsson i Holtsmúla I grein I
„Skyggni” II bls. 94: ,,....Sæm-
undur Guðbrandsson, bjó þá á
Lækjarbotnum, og hafði margan
fénað, en ekki er mér kunnugt,
hvað hann missti mikið, en hann
sótti hey suöur að Bjólu til
Amunda (Filippussonar) og
bjargaði það vist talsverðu af
skepnum hjá honum.”
Arið 1885 er bústofn Sæmundar
þessi: 3 kvigur, 40 ær, 20 lambgot-
ur, 12 sauðir, 40 gemlingar, 7
tamin hross.
Sæmundur var um nokkra hrið
hreppstjóri I Landmannahreppi.
A þeim árum var Stóruvallalæk
veitt i Vindásós og stjórnaði
Sæmundur verkinu. Mun þetta
framtak Landmanna ein fyrsta
tilraun til að hefta sandfok á Is-
landi — og tókst vel. (Sjá „Goða-
stein” 1967, 2. h. bls. 35—38 Jón
Árnason: Þegar Stóruvallalækur
var skorinn fram).
Lækjarbotnar voru stólsjörð og
keypti Brynjólfur á Þingskálum
jörðina eftir 1841. Við lát hans,
féll jöröin I hlut Sigriðar, ekkju
hans,sem aðrar fasteignir þeirra
hjóna, nema Kot á Rangárvöll-
um. Við fráfall Sigriðar, varð
jörðin svo eign Katrinar á
Lækjarbotnum.
t ættatölum Jóns á Ægisiðu er
þessi lýsing á þeim hjónum
(Sæmundur var), „merkur mað-
ur vel að efnum og vezti, þó frem-
ur grannvaxinn og lotinn viö ald-
ur, sem virðist loöa við marga
ættmenn hans. Kona hans var
Katrin Brynjólfsdóttir, geröar og
rausnarkona, ljósmóðir, hún
haföi tekið á móti fullum 700
börnum, þá var hið elzta 67 ára en
hið yngsta á lsta ári, getiö þar á
heimilinu, þvi Katrin var um það
karlæg hún deyði”.
Sæmundur dó á Lækjarbotnum
13. júli 1891, en Katrin dó á
Lækjarbotnum 25. marz 1905
Um börn þeirra, sem urðu 16,
visast til niðjatalsins.
Frá vinstri: Óskar Sæmundsson Óðinn B. Jakopsson, Guðni Krist-
insson og Helga Tryggvadóttir.
„Nefndin”, sem sá um undirbún inginn. Frá vinstri: Runólfur
Sæmundsson, Kári Þórðarson og Sæmundur Jónsson.
Verzlun — íbúðarhúsnæði
á Djúpavogi
Húsnæðið, sem er um 100 ferm, er notað sem verzlun og
ibúðarhúsnæði. Verzlunin er um 35 ferm. Ailar frekari
upplýsingar eru veittar á skrifstofunni. Slmi 2-6200.
Sumarbústaðalönd óskast
helzt I nágrenni Reykjavikur. Vegna mikillar eftirspurnar
á sumarbústaðaiöndum óskum við eftir löndum á sölu-
skrá.
Fasteignasalan Morgunblaðshúsinu
Simi 2-6200.
KARNABÆR
Laugavegi 66 * Simi 2-8 1-55
FULLAR BUÐIR
af nýjum
sumarfatnaði