Atuagagdliutit - 23.04.1959, Blaðsíða 2

atuartartut agdlagait
tamanitdlo
tigulågkat
KanoK OKåsaugut?
radiop Kalåtdlit-nunånitup autdla-
kåtitarissartagai nuånareKalugit tu-
samårtarsimavåka, årKigssuneKarsi-
maneratdlo tamavtinut nåmaginarta-
Kalune. uvangale. kisima taima isuma-
Kartaraluamersunga siutivnut tusar-
naringisåka erssersilåsavåka.
1. „silagssaK“ taineKarångat maig-
tusinåunginavko. isumaKartitaravku-
me sordlo silarssuaK uvdlut tamaisa
silarssuarmik avdlamik nutåmik taor-
sertarsimåsassoK, „sila avdlångortar-
nane“, „silagssarme“ kalåtdlit OKar-
tarnerånut isumaKartitsissarnerånut-
dlo nalerKutungingmat. isumaKarpu-
nga OKausertåK nutåliomerinaussoK,
OKalugtamivtinutdlo nalericugane. si-
larssuarme atausiuvoK tåunaujuardlu-
nilo. téunaujuåsavdlunilo. tåunaujua-
raluardlunile uvdlut tamangajaisa av-
dlångorarpoK anordlilersardlune Kat-
sortardlune erssigungnaertardlune er-
ssertardlune il. il. patsisautinenarpoK
OKauseK nailisarumavdlugo. OKarå-
ngavtale: „silap KanoK inigsså“, ima-
lunit: „silap pissusigsså“ sivitsorsau-
titut issigisinåungikaluarparput. ta-
månalo isumaKartitsissamivtinut na-
lerKutuvoK. nalungilaralo inugpagssu-
arnit „silagssaK11 KuiasutigineKardlu-
nilo KungujulaorutaussartoK.
uggatoK-una „silagssaK" atomérut-
dle.
2. silap pissusia atuarneKartitdlugo
OKausiujualersoK: „apivdlune", åmåsit
tåssa tusamaringisara. silap KanoK i-
nera taigorniardlugo „sila apissaraoK".
„nivtailaK" taineK ajomamerame? tå-
ssame sila apititdlugo sule takungi-
navko — kisiåne nuna! silame nivtai-
léinartarpoK unigfigssaKånginame.
nunale apissarpoK, nivtailaK téssunga
unigtarame. Kanorme sialuk?
nutåliorniåinardlune-una OKalug-
tauserput avdlångortitemiarneKaler-
nersoK? taimaerKunångikaluaKaoK!
3. oKauserput „någga“p tåmaliving-
nera kisima imaKa emumagilerpara,
tåssame atornérutilerpoK, oKalugtar-
nikut pinarane nugterissutdlunit „någ-
ga“gssaugunavigsut „nåmik“mik taor-
sertalermatigik. „någga“mut „nåmik"
taorsiutdlugo atomeKartalermat ag-
sorssuaK paitsortarpunga. sordlo ape-
rigångavta: „autdlåsavit?" akissutau-
ssartoK: „nåmik". „kujåmukåsavit?"
„nåmik." il. il. erKungitdluinarpoK!
„nårne" „nåmik“lunit akissutigalugo
soKångitsumut, peKångitsumut ator-
tarmat. någgale piuménginermut, per-
Kussinginermut taimailiunginermut-
dlunit ator tarmat. sordlo: autdlåsavit?
akissutigssaK piumångikune: någga.
„kujåmukåsavit?" akiss.: taimailiuså-
ngikune — någga. il il.
„nåmik" atomeKalencånguatsiarpoK
Kavdlunånut kalåtdlisut nalussunut
simerniarnikut. pingårtumik tusåssar-
péka Kavdlunåt sulissartut „nåmik"
ilaisa „nåmik" — tåssagoK någgårtut.
ikingutaussutdlo påserKunermit tamå-
ko ilårdlugit „nåmik" atule'riånguaråt
kigaitsumik amerdliartordlutik, kisa
„någga“tsiånguaK ånailerparput. oKau-
serinérutilerporme. agdlåtdlume utor-
Kait ilaorKutilerput, pingårtumigdlo
mérKane inusugtunilo „någga" ator-
nérutilivigpoK. aitsåtdliuna atuarfigti-
gut tåmamavérsiniagagssaK! kalåtdlit
OKausiat aulajangersimarpalugtoK
„någga" ånaissariaKångilarput!
4. „Upernavik". oKåinardlanga: uva-
nga atorneK saperpara. upemaneK a-
jorama, kisiåne asiardlunga uperni-
ssarama. „Upernivik" taigutigiuåsava-
ra. åmalo atuagkane „Upernavik" nå-
magtorångavko taima atuajuitsuvara,
atuartardlugule: „Upernivik". Kanor-
me iliusaugut?
Sarfat iseriåniput tuperssuaKarfit
ardlagdlit, tåssagoK „natåmivit", na-
tårnaviunatik. åma K’aKup suvdlua-
ta ilånipoK „Ukiagssivik", ukiagssavi-
unane. åma ilissiveKarpugut, ilissaviu-
ngitsumik. kisiåne ilissanut ilissivik.
åma „angmagssivit" ardlagdlit taku-
ssarpåka angmagssavik -ungitsut. Ki-
marérsimassarmatigingme angmagssa-
vingmik takuneK ajorpunga.
utorKait ilåt oKalualårpoK: upernå-
kungoK K’aKungme Nagtoralinguane
tikeriatdlarai IngnåkulåkungoK nipit-
sissut, oKångilaK: nipitsassut. fimame
taima oKåsagune ingassagpatdlåsa-
KaoK. tåssa nunagssitdlune uningave-
Kardlune nipisanik panertulissoK. tå-
ssa uningavit piliniarfit taima taissar-
pait: Upernivik, natårnivik, ukiagssi-
vik, ilissivit, nipitsivit, angmagssivit
Kimatulivit, il. il. åssigingåramik.
tåukuinaulit!
Apolio Tobiassen, KangeK.
KingmeKarumassumut åmalo
agdlarKigkusugpatdlångikaluardlu-
nga aperineKartåinarama isumaga er-
ssersitdluarsinauneriga agdlarKilårpu-
nga.
Kangale Kimugtut soKutigisimagav-
kit alapernåisimavåka. nalungilarse
sujugdlermik pilerigisimagaluarika.
månale aulajangerdlunga Nup kanger-
dluane KimugtoKarumassunut aker-
dliuvunga. sujugdlermik agdlagkavne
pissutika oKautigeréravkit måna na-
nginagit ajornaKutaussut nalunaeruti-
gilåsavåka.
ukioK 1921-me majip 18-iéne mini-
steriamit perKussutigineKarpoK Ki-
mugtut pigineKartut kujåmut Sisimiut
pigissait Kångisångikait, tamatumalo
sujornagut kujasingnerussume Kimug-
tOKarsimångingmat soruname orutdlu-
tigineKångilaK. tåssa imåipoK: ami-
gautigineKéngitdlat.
åipagssånik: Kimugtut Nup kommu-
neanut erKutisagéine kommunep inue
akuerssiserKårtariaKarput, taimatutdlo
soruname nålagkersuissut akuerssisi-
tariaKardlutik. nalungilara Kimugto-
KalerumassoK kommunalbestyrelsemut
KinuteKarérsimagaluartoK, ministeria-
mitdle itigartineKardluinarsimavdlu-
ne, månalo ajornartoK påserérsimaga-
luardlugo uterisiutiginalerdlugo.
uvangalo isumaga imåipoK: aulisar-
tut ukiune måkunane iluanårdluåsag-
pata kigsautigissariaKarparput auli-
sartup amussarissartagai tamarmik,
sårugdllnåungitsut sordlo Kaleragdlit,
tunitsivigssaKartariaKartut. tamåkulo
tamarmik Kimugtut atornagit pujortu-
léreanit ukioK kaujatdlagdlugo piniar-
neKarsinåuput. piniarneKardlualerpa-
tame KanoK amerdlatigissunik Nup
kangerdlua KaleraleKartoK takuneKar-
sinaulisagaluarpoK, aulisartutdlo ta-
måkorniartut iluanårdlualisagaluarput
Kimugsertångikaluarunigdlunit.
Peter Kristensenilo ima OKarfigiu-
mavara: sårdlissårtumik misilinialera-
ma tusåmasinarmik iliunginama, sår-
dlissårtOK atugara Iiulissane Kalera-
lingniat atortagåt ésserpiå atorsima-
gavko. nalungitdluagkavit Marius Si-
vertsenip sanåva ilitsersumik ilavdlu-
go pigssarsiarisimagavko imavtinilo
OKåtåréravko aitsåt Kangersunerme a-
torsimavdlugo. månåkume téussuma
åsserpiånik sanasinaussukasiuvunga.
påsisavatdlo pipalåginardlunga OKåtå-
risimångitsunga. åmalo OKalualauti-
nginangma Kimugsernermik sikukut-
dlo aulisarnermik Kujåinarpunga. ta-V'poK angajorKåt kiserdluinarmik pi-
makunmga atuisimassut pikorigsut o-*
Kalualårtitardlugit månåkut Kårsit-i
dlauteréravkit. E!
Andrearsilo OKarfiglnarumavara: a-t
jornartitaorérsut igdlersorfigssaKar-i
dluångitsutdlo norKåissutiginagit ajor-«
nånginerusinaussut tapertauvdluarsi-i
naussutdlo peKatigigdluta norKåissuti-i
gissariaKaravtigik isumaliutigivdluar-»
Kårdlugit.
Kalistiåt Balititdlo mianerssorKUva-i
ra: agdlangnialerångavit ingagtåussi-i
navérsårtarniarit, agdlagkåme sagdlu-i
nik ilagdlit atuardlugit nuåninging-»
mata. nalungilarput atuagagssiusav-«
dlune mianerssornartoKarpoK, atua-»
gagssiéme inugpagssuarnit atuarne-i
Kartarmata. taimane misiligavta ivdliij
ilagingilavkit. ningitsissarnivne amu-a
artarnivnilo ikiungiiarma, oKumersat-«
dlo Kavsit atorivka naluvdluinarpatiti
ningitagkamame ilåinik singigssamig-«
diunit agdlunaussauteKångilatit.
inuvdluaritse, nalungisarse,
Josef Josefsen, „Sana“.
OKalugpalålårpunga.
agdlagaKalåmiarpunga inuneK er-
Kaimasatdlo pivdlugit. månamutdlo
inugama. mérauvdlunga iliarssungo-
rama, tauvalo perulerama kommunet
ikiordlunga Kåinamik tunivånga. ilini--
artitsissigalo sule ajungilaK. tåussuma
ilisimavå KanoK Kåinamut ajortigi-
ssunga, ilame ukioK nåvigdlugo KajaK
ilikånginavko. tauvale kingoma ilika-
lårpara. ilame ilåne anore ingmångu-
aK anordlilårtOK mamitarKajålerånga-
ma, Kåinatna kinguatigut kapussigå-
nganga unigtaraunga. taimåitordle ta-
matuma nalåne mamitarama naluva-
ra. piåralunérdlunga ikautigalugo ki-
ngussarpunga. måna 48-nik ukioKaler-
punga. atautsimik sianitdliordlunga
kingunikuvunga.
tauva piniarniameK ilikaravko, pui-
ssit piniåsavdlugit Kimanat! nunakuv-
nikatdlarama puissit nisatdlo tamaisa
ilångalårtarpåka. ilame ukiume sila-
gigtitdlugo tingmissat saniorKuavdlu-
git puisse kisime piniagaussarpoK. ilå-
ne sila imardlo nuåningivigsut atorta-
rika taisinauvåka. tåssame någdliug-
kuma aitsåt pigssarsisagama. åsitdle
tamåssa puisse nalunarsivoK!
1951 Nungmut nugkama aussame å-
tåt nisatdlo ilångatdlagtårpåka, aju-
ngikumalo sule åmalo puissiniåsav-
dlunga. pujortulérKat åma puissit pi-
ssarissarpait.
Nungmilerama ukiup Kåumataine
sule Kåinamik takungilanga. ukioK-å-
sit Kajartordlunga natserama tuping-
naK.
piniartoKativnut OKalugpalårilårni-
arpara. januarip 20-åne piniartut au-
lisartutdlo festeKaralugtuit ukiut ku-
lingortorsiordlugit, uvdlåkut iterama
silagik, avdla erKåingilara, sordlume
uvdlume puissimik takusagaluartunga.
sunauvfalume puissisavdlunga. unale
angigune, natseK mikingårame — kisi-
åne mamangåra'me! taimane aulisartut
piniartutdlo uvdlorsiornerat puiunait-
sok! tåssalo åsit atorungnarångavko
Kajartortualerpunga, kingomalo pui-
ssimik takunanga.
KajaK erKartulåravko ingminut ner-
somiångilanga, åmame nåmåinarama.
Kåinap tåmariartornera imaKa kisi-
ma nåmagingikaluarpara. kisiåne Ka-
jaKartuse, nuåneKaoK pigalugo ator-
dlugulo. imaKa angatdlatit nuånerner-
ssåtut issigineKarpoK. agssumukardlu-
ne unigkåine, kisiåne kingumukardlu-
ne. taimåitumik utorKait ilait Kajar-
tumassut tusåssarpåka talikasing-
mingnik åniartut. ilumut ugperåka,
månåkut uvanga åma tuvikasika uli-
aerutortalermata — åmame uliagsså-
nik niorKutigssaKånginame.
inuvdluaritse!
B. Petersen.
pasinerdluineK — påsinerdlui-
nermitdlo ajoKutaunerussoK
Atuagagdliutine (nr. 7) „Tumap" Li-
degaardip nr. 1-me ilångutå akisima-
vå. nalunéngitsumik Tumap Lide-
gaardip ilångusså påsinerdluinarsima-
vå, ima agdlagkame: „angajorKåt ki-
serdluinarmik pissussugssatut issigine-
Kåsagpata ilagtngne Kutdlersarissavta
ilånit tupigusugdluinarsinauvunga."
kisiåne Lidegaard isumaKångisåinar-
ssussugssatut issigineKåsassut. isumå-
le imåipoK: mérKat perorsarneKarnig-
ssåta tungånut angajorKåt angnerpå-
mik akissugssåussuseKartut. tamatu-
muna Lidegaard isumaKatigivdluinar-
para: mérKat perorsarneKarnigssåt a-
ngajorKaussugut angnerpåmik aki-
ssugssåussuseKarfigårput, mérKatdlo
iUniartineKamigssåt iliniartitsissut
angnerpåmik akissugssåussuseKarfi-
gåt. kisiåne Lidegaard OKarame anga-
jorKåt mérKat perorsarneKarnigssåt
angnerpåmik akissugssåussuseKarfigi-
gåt, soruname isumaKångilaK iliniar-
titsissut akissugssåussuseKångitdlui-
nartut, imalunit angajorKåt kiserdlui-
narmik pissussugssatut issigineKåsa-
ssut."
Lidegaardip ilångussane Kavdlunå-
tornerane ersserKigdluinartumik taku-
tipå angajorKåt kiserdluinaisa pissu-
tiniångikine, ima agdlagkame: ersser-
Kigsarumavara tamavta angisumik a-
kissugssåussuseKartugut, pissortaussu-
gutaoK. kisiåne pissortaussut akissug-
ssaussutuåungitdlat." a j oraluartumik
OKautsit tåuko kalåtdlisomerane ilå-
ngutingitsorsimåput, tamånalo imaKa
„Tumap" påsinerdluineranut pissutao-
KatausimavoK.
kisiåne „Tumap" påsinerdluineranit
agdlauserissai uko ajoKutaunerungår-
put: „isumaKarKajånarsivoK akissug-
ssåussutsimik tunineKartut ilåta Ki-
marratigdliniameranik imalunit Kut-
dlersarissanut KUjanarniarneranik."
issornartorsiuissauseK taimåitoK (i-
nup KanoK-iliornerinik isumainigdlu-
nit pinane inugtånik Kamunalo pissu-
tigissainik issornartorsiuissoK) ajoKu-
taussaKaoK. taimatume issornartorsi-
orneKartoK igdlersoriarfigssaKartari-
ngilaK, kialunit Kamuna erKarsautine
ugpemarsarsinåungingmagit.
Tumap ugpemarsarsinåungitdlui-
narpå Lidegaard Kutdlersarissanut ku-
janarniartoK. Tumalo ersserKivigsu-
mik oKångikaluarpoK Kujanamiartu-
nerardlugo. kisiåne ima OKarame: „i-
sumaKarKajånarsivoK Kutdlersarissa-
nut Kujanamiarnermik", atuaissut i-
sumåinut pasigdliut pasissaulersitsi-
niut tåuna ikupå.
issornartorsiuineK taimåitoK tåssau-
vok akissugssåungitsutut issornartor-
siuineK.
H. Balle.
naligigsitaunigssarput anguju-
magaluaKårput.
ukiune måkunane erKartorneKaler-
poK naligigsitauneK. kalåtdlime åma
uvagut tamåna piumagaluaKårput a-
ngujumavdlugulo. kisiåne sunalunit a-
nguniagaK nangminérdlune suleKa-
tauvfigingikåine anguneK ajomartar-
poK. taimatutaordlo åma naligigsitau-
nigssarput nangminérdluta suleKa-
tauvfigingikuvtigo angunaviångilar-
put.
kisiånile nutåmik åndgssussivigine-
Karnerup kingomatigut kalåtdlit Kav-
dlunånut naligigsitaulersimavugut, tå-
ssa Kalåtdlit-nunåt nunasiaujungnaer-
dlune Danmarkip ilåtut nautsorssune-
Kalersimangmat, nauk ilåtigut åssigi-
ngissuteKaraluartunik. sordlo måku-
nuna: inatsiseKamikut. akigssarsiati-
gut, kisalo imaKa åma igdloKamiar-
nerup tungåtigut. kisiåne imaKa ar-
dlalialungnik åssigingissuteKaraluar-
dluta åssigilernaviånginavtame tai-
måitoK inuiångorsimavugut atautsit,
Kavdlunåjuguvta kalåliuguvtalo ta-
mavta åssigingmik ingmivtinut issigi-
ssariaKalersimavdluta. tåssalo tamåna
nangminérdluta suleKatauvfiginiagag-
ssarput. soruname suleKatauvfiginia-
gagssarput. soruname imaKa ilåtigut
OKautsivut patsisauvdlutik isumaKati-
ginginerit akornavtine pingortarsi-
naugaluarput påseKatigingnikutdle år-
KinameKarsinaussut.
iliniarfigeKatigigtariaKarpugut. tå-
ssa kalåliuguvta Kavdlunåjuguvtalu-
nit akulerigdluta sulineK iliniartaria-
Karparput, sulissartunerup tungåinari-
ngisåtigut kisiånile peKatigigfit tungai-
sigut, avdlatigutdlo sujumukarniarner-
mut avKutausinaussutigut. imaKame
akulerigdluta suleKatigingnikut ilåne
uvagut Kavdlunånit iliniagaKarsinau-
vugut, taimatutaordlo Kavdlunåt u-
vavtinit iliniagaKarsinauvdlutik.
nalungilarale sunalunit anguniagaK
peKatigigfitdlunit akulerigdlune aut-
(nup. 19-ime nangisaon)
2