Atuagagdliutit - 10.05.1962, Blaðsíða 20

piniartoK ilisimassortaK
JOSEF SØRENSEN
erKumlsångitsoråra angut Kulåne
taineKartoK atuagagssiatigut tusagag-
ssiarilåsavdlugo angalassarnerpag-
ssuarmigut sineriarujugssuaK avu-
ngarssuaK, Kavungalo Kap Farvel
uiardlugo Tunup ilå agdlåt angatdla-
vigissarsimangmagit taimalo ilisari-
ssarpagssuaKalersimavdlune erxai-
mavdluartuartugkaminik.
Josef Sørensen inungorsimavox niu-
vertoruseKarfingme Arsungme 20. nov.
1882. tåssa ajungikaluarune 80-ilissug-
ssångoraluarpoK. inunerssualo sivisu-
lugsinarsimångeKissoK nuånersordlo i-
luaKutausimaKissordlo torKulnarneK i-
leranartusorinarpoK.
piniartoK
„Jåserfe" xanganisaugame taimani-
sut piniartugssatut perorsarnexarsi-
mavoK nangialemine tikitdlugo xåi-
nåkut pigssarsiordluartusimavdlune.
nangialerame imax pigssarsiorfitorxe
ungagivdluinaramiuk angisumik u-
miaussartårsimavox kingornalo umiat-
siénguamik åma pisårdlune. måssalo
gigterssuarmit ukiorpagssuarne angat-
dlardlutexaraluardlune — pigssarsior-
figiniartuarsimavå, kisalo angalassu-
nut ilisimassortaussarnerpagssuarmi-
gut angatdlavigiuardlugo.
piniartugame såkugigsårdluartuvox
autdlaisit ardlarit pitsagssuit ximåsi-
naunagit, sumut ungasimut xanig-
kaluartumutdlunit.
xagssutit exalugsiutit, miterniutit
nipisagsiutitdlo pigiuarpai. silalo a-
ngalanarsilemiariartox atordlualer-
sardlugit aussaunerane, ilame puer-
xortlnera ilångutdlugo. piniutine xag-
ssutit iluaxutigivdluartuvai exaluit pi-
sinaunerugatdlarame uninganerugat-
dlaramilo nunaxarfingmine pissariv-
dluartardlugit perxumausiarivdluar-
tardlugitdlo. nipisånialerfingame xag-
ssutit amitsuararssuit oxitsuararssuit-
dlo ningusut nivingautitertarpai ussa-
tarivdluartardlugitdlo. xagssutitdlo
tåukorpiait miternutaox iluaxutigissa-
xai. napitsisivdlune avxutåne aulisar-
tuartarpox kilorpagssuitdlo nalinge
amussardlugit — åmame ningitaga-
xartuarame.
ilåne autdlariartortox issigalugo na-
ngamisimanartaraluarpox taima anga-
larxartigissox uningåinarune ajungi-
nerusangatinardlune. uninganex-una
exigivdluinarå — „perxingnameruti-
taravko angalarussårtuardlunga“, o-
xartarpox.
tikikune agssane erninardluinax su-
liagssanut sanalugagssanut sanågssa-
nutdlunit tugtitarpai, sénaterpagssua-
xarame sånarivdluinardlunilo.
xavdlunårpagssuaxarfik uj aragsior-
figssuax Ivigtut xaniténguaminingmat
imissuterpagssuarnik sanalugagssanik
suliagssaxarfigiuartarpå ilisimanexar-
dluinarame sånarissutsimigut. xajau-
ssarpagssuit, xåinat såkue piniagkat
sanaortortarpai. Ivigtunilo inuit sulia-
mingnik ulåputigssaxartuaramik
nangminerissamingnut pivfigssailexi-
ssartut, imissutigivdluartagaisa ilagait
autdlaisit xissugtait. suna autdlait xi-
ssugtaiarsimagpat, autdlaitdlunit nu-
tåx iluarinångitsumik — pexingavat-
dlårtumik — xissugtaxarsimagpat, ki-
siåne-una Juserfimut. inerpagitdlo
xivdlersarsimavdlugitdlo, agdlapalår-
ninguinut agdlåt kussanardluinartu-
mik suliarisimavdlugit, kingorågai
narrunarsissarput. oxartarpugut: „sor-
dlume nunalisitarssuit".
nalunaexutårxat iluarsagaisa ilagiv-
dluartarpait. agssane exaraluaxissut
avdlatut ajulerångame agdlisitsiut i-
ssiliutdlugo tamåkuarxat saviup ka-
jungerisså tigutsiliutdlugo inigssitite-
riarångamigit, nalunaexutårax umar-
sinaussarpox. ilånime oxartarpox:
„agssagssuåkåsit exarnermit sutdler-
dlungnaxaut". suliaile perxigsårutauv-
dluinartaramik inertarput narrugiv-
figssaxaratik.
sananermut iliniarfexångilax. xa-
ngale kalåtdlit ingmingnut isumav-
dlutigalutik inunerat pigiliussivfigiv-
dluarsimavdlugo ingminut sungiusar-
simavox sanassumik tainexarsinauler-
dlune. taimåikame angatdlaringneru-
gatdlarame nunaxarfingmisaox sanåg-
ssanut atordluartartuvox, sordlo: ig-
dluliornexartitdlugo.
inuvox sulinermik ikingutigdlit ilåt
— taimåitumigdlo pigssaxartuartox.
taimåitorpatdlagdlunilo imaiginar-
niartunik exissussigajugtuvox — er-
xortumigdlume!
ajoxit ilait påtagsinaussångingmata,
oxalugfingme påtagtussarsimavortaox,
tugsiaxåtårtugssat sungiusartardlugit,
ilagitdlo nålagiarneråne påtagtussar-
dlune. tåssalo-åsit ingminut iliniarti-
simavdlune påtagsinaussueruteriar-
mat. agissarigdluinarpordlo katimaor-
tune ximagsimaortitsivdluartardlune.
inuvox tupingnartox!
kommunerådexalerxårmat ilaussor-
taussarsimavox, taimalo sulinigsså a-
torfigssaxartitåussusianut ilagssauv-
dluarsimavox.
inugsiarnerdluinartuvox, nunaxati-
minut takornartanutdlo pingårtumik
iluasårussivdluartuvdlune, kalålexati-
minut xavdlunånutdlo. taimåitumik
ikinguterpagssuaxarpox kalåtdlinik
xavdlunårpagssuarnigdlo.
igdlua sigssiugkamit avxutåinarmi-
pox, taimåikamilo xånginarnexaruma-
nex ajorpox ilagsissox nuånårtox na-
jordlugo erxigsinartox.
ilisimassortaK
taimatut atorfigssaxartitaussarnera
angalassorpagssuamit, xanga xåinåkut
angalassarnerinit paortarnerinitdlo,
kingornalo Ivigtune orssugiagsiorfing-
me angatdlatinut angalassarnerinit u-
ngavariartuinarsimassunit tungave-
xarpox. silagssorigsorssugame misig-
ssordluartuvdlunilo angatdlåtagkami-
nit tatiginexariartuinardlune ilisima-
ssortavigssuartut pingitsornexarsinau-
jungnaersimavox, agdlåt ilåne nuna-
minut tungmatdlatsiaxåtåginalersar-
dlune, uvdlåp tungå tikikune uvalikut
avdlanit avxusåmexarsinaussarame.
méssalo nisuminit angatdlardlugka-
luaxalune autdlariartoraraox nuånår-
dlune, „angatdlåmut-åsit ikeriaruma
inusugsivisaxaunga“, oxararaox.
Ivigtormiut handelimilo angatdlatit.
nålagauvfiuvdlo angalatitai ilisimatut
angatdlåtuartarpai, sordlo: aulisagka-
nik misigssuissut (magister Hansen)
ujaragsiortutdlo, tamarmigdlo piuma-
xalugo ilagiumassaråt. taima iliorner-
migut kalålexatine pigssarigsårneru-
leriartortiniardlugit inussutigssarsiutit
pitsångorsagauneråne sulexataussoru-
jugssuvox, sineriagssuarmilo ilisari-
ssarpagssuaxalersimavdlune pitsau-
ssumik erxartortartuagkaminik. tåu-
kulo toxunera tusaruniko xulamångi-
lax inuk ilisarilersimassartik nuåner-
sumik erxaiumåråt.
xavdlunånut angalaxautaussarnera
sulinerinåkut ilisimassortaunerinékut-
dlo suniutexångilax, amale arsung-
miuvdlune xavdlunåt oxausé påsiv-
dluardlugitdlo atungåtsiarsinaoxiga-
migit oxalugtitut ilåne suliagssaxar-
tarsimavox pingårtumik nunaxarférå-
nguanut pinermingne.
suliaisa lilåt ximaleraluagara tait-
siardlara: ilåne-åsit xavdlunåt ilånit
piniarfiginexarsimavox xåxarssuax
Kungnåx ujarxamik åssilerxuvdlugo.
inerpålume-åsit xéxarssup kussanå-
ssusia erssersitdluardlugo.
suliax sunalunit xujåssutigissarpå,
sulinex ikingutigå nuånårutigalugulo.
taimåitumik ilåne xaxutigut ajornar-
tungajagtaraluardlune akigssap tu-
ngågut, pigssailexivfexéngitdluinartu-
vox utorxarssuångornerminut.
måna sulinerssuarminit xasuerså-
lerpox aprilip 15-iåne toxusimavdlune
ikinguterput ajungitsox erxåinigfigåra
amerikamiup Benjamin Franklinip a-
jorssartangårdlune sulinerssuarmigut
iluagtitdluarsimassup misigissaminit
tungavexardlune oxausinik — ilåne
taigdliorujugdlunga versinut tigu-
niarsimassavnik ukuninga:
„ajorssarneruvdle ilåne mato
kasugtorumårpå isisassutut,
isisångilardle nikatdloratit
unlnaratitdlo sulinaruvit.
inutitdluta peKatåusavugut
toKutserdluta sulissugssauvugut
ilerfuvme erKigsinarnerane
Kasusaerumårpugut nåmagtumik“!
Abel Kristiansen, Nuk
»SØBY« motorer
Semi-diesel fra
6—150 hk
Benzinmotorer fra
6—12 hk
Luftkølede benzin-
motorer fra 2—4 hk
motorit benzinatortut
silåinarmik
nigdlarsautigdlit
Moderne
FISKESTÅLKUTTERE
indtil 200 tons
SØBY MOTORFABRIK
& STAALSKIBSVÆRFT
A. C. Jørgensen
Tlf. 123 — Søby Ærø
TØRGÆR
TIIi BAGNING
FREMSTILLET MED SÆRLIGT HEN-
BLIK PÅ ANVENDELSE PÅ STEDER.
HVOR FRISK GÆR IKKE KAN FÅES.
AKTIESELSKABET
DAN ISO O
8.KRISTIANIAGADE, KØBENHAVN
agdlagtok
HERMAN MELVILLE
(nangitaK)
New Bedfordime pisussutit tamar-
mik arfernik ugtutexartitaussarput,
atåtatdlunit panitik katilerångata ar-
fernik tunissutisiagssaxartitarpait er-
ngutatigdlo katilerångata årdluar-
ssungnik tunissardlugit. oxautigine-
xartarpox New Bedfordime katitar-
nex silarssuarme nagdlernigssakå-
ngitsox. katitoxarångångox igdlut ta-
marmik kigutiligssup xarasåta orssua-
nik akisoxissumik ikumatitsissarput.
igdloxarfiup arnartai rosatutdle
augpitdlerugtorsimassutut kussanarti-
giput. rusatdle aussåinarme sivkersi-
massarput kisiåne igdloxarfiup uma
arnartai tåutorigtuåinarput sordlume
xilait arfinex-åipåne fmaxa sexina-
rigssuax, tåssame oxausiussartut ma-
ligdlugit New Bedfordip arnartai ku-
ssanåssutsimikut tipigissutsimikutdlo
avdlanik nagdlersimanexångitdlat tai-
mågdlåt Salemimiut arnartainit. umi-
artortume oxartarput Salemime ar-
nautimik tivkat km-it ardlagdlit nai-
masinauvdlugo.
kapitalit 7-at
OKalugfik
New Bedfordime åma arfangnianut
oxalugfinguaxarpox, arfangniartar-
tutdlo ikigtunguit kisimik autdlamia-
lernermingne oxalugfinguamut orni-
gutingitsorsinaussarput, uvangalume
taimaisiungitsorumångexaunga.
igdloxarfingme angalaorérdlunga u-
terama uningalertuinardlunga aner-
xigpunga alåkariartusavdlugo. tama-
tuma migssåne sila avdlångorsima-
vox, tåssa uvdlaunerussox sexinarig-
kaluariardlune måna imaliliordlune
nivtailerpox pujortorssuångordlunilo.
tulujugssuavnut imutdluariardlunga
anivunga agssumutdlo autdlardlunga.
oxalugfinguamut iserama inugpåluit
tamane taimåne igsåsimåput umiartor-
tut nulissardlutik arnatorxatdlunit
xularnångitsumik umiartortunik aju-
nårsimassunigdle uvexarsimagaluar-
tut. igsiassut nipatånguaxångitdlat
silamilo anorip xiarssulersarnera ki-
sime nipisiagssauvox. oxalugfingme
igsiassut nipatånguaxångitdlat sordlu-
me aliasutitik isumakulutitigdlo av-
dlanut tusarxunagitdlo malugerxuna-
git. palase sule tåkusimångilax ilagit-
dlo ornigusimassut igsiåput oxalug-
tarfiuvdlo avataine igdlugtut agdlag-
taiifiiussat marmoriussut -xernertunik
sinarssugdlit nåkutdlugit. agdlagtar-
fiussat tåuko ilait pingasut oxauser-
tait issuåsavåka — nauk oxarsinåu-
ngikaluardlunga ilumut erxortumik
issuarnerdlugit:
una erxåissutigssauvox
JOHN TALBOT-imut
18-Inarnik ukioxardlune umiat-
siåp sujuanit arferimit igeriussau-
simassox Patagoniap sineriåta a-
vatåne.
den 1. november 1836-me.
uha erxåissutigssauvox
Robert Long, Willis Ellery, Nat-
han Coleman, Walter Canny, Seth
Macy åma Samuel Gleigimut. u-
miarssup Elisap umiatsiartaisa i-
låta inugtai. umiatsiax tåuna Ma-
neragssuarme Off-shore Ground-
ime arfhrmut åtatarititdlutik aju-
nårtut.
den 31. december 1839-me
erxåissutigssax una umiarssuar-
mioxatainit ivertinexarpox erxåi-
ssutigs'satut.
una erxåissutigssauvox
umiarssup nålagånut Ezekiel Har-
dy-mut umiarssuarme sujuanit-
dlune kigutiligssuarmit toxune-
xartox Japanip avatåne,
erxåissutigssax tåuna uvigdlarne-
ranit nivingartitausimavoK.
erxåissutigssat atuarérdlugitdlo ma-
to ungasigpatdlårnago ingipunga. tu-
nungmut xiviarama tupåtdlautigi-
ssavnik takuvara sunauvfauna Quee-
queq åma isersimassox tununguav-
nutdlo inigssisimavdlune. agsut pi-
ngårtorsiorpalugpox kinånitdlo nalu-
nångilax issigissane tupigalugitdlo
ugperinagitdlo pisangåssutigigai. inup
nujuartap kiserdluinarme uvanga ki-
unera maluginguatsiarpå. tåuname ki-
sime atuarsinåungitsuvox taimåitu-
migdlo igkane agdlagartat isersima-
ssutdlo avdlat nåkutexissait issigingit-
sutut itdlugit. soruname nalugaluar-
para isersimassut måko erxåissutig-
■ssatut agdlagartane pinexartunut xa-
nitausimanersut ilagissaunersutdlunit,
takunerdle ajornångilax pingårtumik
arnat kinaisigut xiviåinardlugit alia-
såtexartut agdlagartatdlo agdlangne-
risa akornånilusox aternik erssingit-
sunik issigissaxartutut itdlutik issigi-
ssut, aternik nangmingnex måna ki-
serdliornermingnik aliasutexamer-
mingnigdlo kingunexarsimassunik.
ilame taimåipox. toxusimassut nu-
name ivigkatdlo xorsussut atåne ili-
nexarsimagaluarpata tauva oxarsi-
nåusagaluarpuse: uvanipox asassara
xasuersårdlunilo. avdlauvordle imåne
toxusimagåine avdlamigdlo ximatanut
takutitagssaxarane agdlagtarfiusså-
nguax imaxångitsox atermik inåsima-
galuarnermigdlo taimågdlåt nalunae-
rutigingnigtox. agdlagartat uko Ele-
phantasip xårusuanisagunik månilu-
nit oxalugfingup iluanisagunik xima-
taussunut åssigigput.
toxussut inussut nautsorssornexar-
fiåne ilångunexarnex ajorput. suna
pissutaunerpox ussatexarmat toxusi-
massut oxalugtuarnex ajortut nauk
oxalugtuagssarpagssuit torxortarissa-
raluarait. imaxa oxautigissariaxångi-
lardlunit axagumut autdlartugssauv-
dlunga agdlagartat tamåko misigssu-
atåravkit xanox misigissusexartunga,
atuardlugit angutit uvavtutdle anga-
lavdlutik xanox misigissaxartarsima-
ssut. taimåipox Ismael, ivdlitaox tai-
matut misigissaxarsinauvutit. taimåi-
kaluartorme xanox pivdlunga piner-
pox kingumut ximasårxilerpunga, ila-
me naggatågut isumaxalivigpunga ar-
fangnianut ilaunigssara iluagtitsinig-
ssamik angisumik kingunexarsinau-
ssox, tåssame arfermik umiarssuarput
sexumitåusagpat xilangmut billetsig-
ssara isumakulutigissariaxåsångilara.
ilumut arfangniarnex toxumik ilaxar-
tarpox — påsinerme ajornaxaox må-
na inoxartarmat inoxatimingnik påt-
sivårutititsissunik inunermut någ-
ssåungitsumut inatsinerssuarmik. ki-
siåne xanox itarpa? — uvanga isuma-
xavigpunga aperxut inunermik toxu-
migdlo kukuvigdluta isumaxarfigissa-
rigput. isumaxarpunga anersåmut tu-
ngassutigut itinerussumik isumalior-
niartitdluta siuterox åssigivatdlårta-
rigput imap xåta atinguanit sexinex
issigalugo isumaxartox imax xulimi-
nitox silåinaussox såtuarånguax. uva-
nga isumaxarpunga timiga tåssaugi-
nartox uvanga ajunginerussortama
pua. taimåitumik timiga piginariå-
nguarsiuk piumaguvse, tigoriarsiuk.
taimåitumik Nantucket pivdlugo hur-
rå! arferup umiarssuara aserorteriå-
nguardliuk timiga ilångutdlugo, tar-
nigame Zeusivdlunit aserortersinåu-
ngilå.
(nangisaoK)
20