Atuagagdliutit - 11.12.1985, Qupperneq 37

NR. 50 1985
ATUAGAGDLIUTIT/GRØNLANDSPOSTEN
37
GRØN LANDSPOSTEN
Isumaliutersuut- Kronik
TV pingaaqaaq
P.M.P. Tusagassiuutitigut politikkikkut anguniagaasut tu-
ngaasigut apeqqutaaliuinnartoq tassa kalaallit inooqatigiit pisa-
riaqartitsinerat tusagassiornikkut periarfissanik tamalaanik ilaa-
tigut isumannaallisaasunik inuit qinigaannik naalakkersuisoqar-
nerup ingerlanissaanik innuttaasullu iluaquteqarnissaannik ani-
ngaasarsiornikkut, inooqatigiinnikkut kulturikkullu pisinnaati-
taaffimminnik, tamannami aamma inooqatigiinni innuttaanerup
ilagimmagu.«
Taamatut allassimasoqarpoq tusagassiutit pillugit angunia-
gaasunik atuagaaqqiami, nunatsinni radiukkut TV-kullu aalla-
kaatitsisarneq pillugu isumaliutissiissummi.
Paasiuminaalluinnarpoq isumaliutissiissut taamatut oqaaser-
talerneqarsimasoq maanna pissutaasinnaammat sinerissami
TV-kut peqatigiiffiit ataannarnissaminnik naalaaserlulerneran-
nik.
TV asuleernerinnaanngilaq, aammali qaammarsaanertaqar-
poq — soorlu isumaliutissiissummi allassimasoq — sakkuuvorlu
qinikkanik naalakkersuisoqarnermi pingaaruteqarluinnartoq.
Taamaammat naleqqutinngilluinnarpoq siorasaarutigineqar-
mat aallakaatitat unitsinneqarnissaat januarip naggataanit. TV-
imi maani tusagassiuinermi pingaaqaaq pinngitsoorneqarsin-
naanani.
Taamaammat maanna TV pillugu isumaqatigiinngissuteqaler-
nermi pineqartuttassalu KNR-TV, namminersornerusut aamma
TV-utileqatigiit — ilungersortumik kaammattortariaqarput ki-
ngumut isumaqatigiinnialeqqullugit. Tusakkavullu malillugit
malunnarluinnarpoq KNR-TV aamma namminersornerusut ta-
manit siunnersortariaqarnerusut.
Taakkumi TV-qarneq tamaat tiguniarunarpaat, maannamut
arlaliullugu ingerlanneqarsimasoq kiserngaatilerniarlugu. Ima-
luunniit paaserpiarsimanngilaat TV-utileqatigiit kalerrisaarutaat
isumaliutissiissummi aamma atuarneqarsinnaasoq. Neriuutigiu-
manngilarpullu kisermaassiumanersuaq nunatsinni pisortat piu-
masarigaat.
Kisiannili piareersimavugut isumakkeerfiginnissalluta
paasinerluinerit iluarsineqarniariarpata. Taamaaliortoqar-
sinnaavorlu oqaloqatigiinnikkutajornartorsiutinillu iluarsini-
aanikkut. Iluarsiisoqartariaqarporlu kikkunnut tamanut
aamma isiginnaartartunut naammaginartumik.
piu-
I
Lokal-TV —
en livsnerve
P.M.P. »Et væsentligt udgangspunkt for de mediepolitiske mål-
sætninger er det grønlandske samfunds behov for et netværk af
medier, der dels sikrer, at folkestyret kan fungere, dels medvirker til,
at borgerne kan udnytte de økonomiske, sociale og kulturelle rettig-
heder, som også er et led i individets liv i samfundet.«
Dette er et ordret citat fra det afsnit, der hedder »Principielle me-
diepolitiske målsætninger« i Betænkning vedrørende Radio- og TV-
spredning i Grønland.
At en betænkning, hvori sådanne formuleringer findes, skulle
give stødet til, at landets lokale TV-foreninger nu frygter for deres
eksistent, er et mysterium for viderekomne.
TV er ikke tant og fjas. I hvert fald ikke kun. Det er også folkeop-
lysning og — ganske som det står i betænkningen — et instrument,
der er vigtigt for folkestyrets funktion.
Derfor er det helt urimeligt nu at opleve trusler om sort skærm ef-
ter 31. januar. Uanset om disse trusler kan realiseres eller ej.
Lokalt, regionalt og lands-TV er nemlig tre lige vigtige livsnerver
i mediesystemet her i landet, og vi kan ikke undvære nogen af dem.
Derfor må vort råd i den nuværende konfliktsituation mellem
KN R-TV/hjemmestyret på den ene side og fælles TV-foreningen på
den anden side være en indtrængende appel om atter at finde til for-
handlingsbordet. Og efter det, som vi har fået oplyst i sagen, ser det
stærkt ud til, at det er KNR-TV og hjemmestyret, der trænger hår-
dest til rådet.
Som vi ser situationen i øjeblikket, kan der være to årsager til den
holdning, som KNR-TV/hjemmestyret lægger for dagen.
Enten ønsker de virkeligt at rage hele TV-mediet til sig og altså gø-
re en hidtidig mangfoldighed til en monopolgeschæft. Eller også har
de ikke forstået ret mange af de signaler, der er kommet fra de lokale
TV-foreninger, og som for øvrigt også i store træk kan læses i me-
diebetænkningen.
Vi ønsker ikke at tro, at det er monopol-liderlighed, der præger
det officielle Grønlands holdning.
Derimod er vi parate til at tilgive så godt som enhver misfor- ■
ståelse, så snart der vises vilje til at få den bragt ud af verden. I
Det gør man ved at snakke ud om tingene og finde frem til en H
løsning. En løsning, som KNR, hjemmestyret, fælles TV-
foreningen og frem for alt medieforbrugerne kan være tjent .
med.
Kalaallit Nunaanni ilinniar-
titaaneq sumut killippa?
Isumaliutersuummi matumani kommunet isornartorsiorneqarput sulisumik kalaallit
ilinniaqqittarnissaannut periarfissaqartitsinngippallaarneragaallutik.
»Naassaanngitsumik assistentiuneq, nunalisitanut assigiinngitsunut kiffalukaaneq,
kalaallip isaanik isigalugu qajalukaaneq...«
Allattoq: Knud Møller, I lulissat
Ullutsinni inuutissarsiutitigut ilin-
niartitaaneq oqallisaaruttulerpoq.
Kingumullu qiviassagaanni — uki-
ut 20-25 missiliorlugit — takune-
qarsinnaavoq aatsaat iluamik pi-
moorussamik nalinginnaasumik i-
nuutissarsiutitigut ilinniartitsineq
aallunneqarlualersimasoq, ullu-
mikkut EFG-mik taaguuteqartin-
neqarluni. Ukiut qaangiussortut i-
ngerlanerini inuusuttorpassuit ilin-
niarnerminnik naammassinnittar-
simapput. Maanna siaruarsimap-
put suliffeqarfinnut tamalaanut.
Taamatut siumukarneq kalaalli-
nut inuiannut ulluinnarni inuuniar-
nermi sunniuteqalersimavoq, ni-
korfaffinnit assigiinngitsuniit qi-
merlooraanni inooqatigiinnut assi-
giinngitsorpassuarnik sunniuteqar-
simalluni.
Qimerluuinerup inernera oqi-
maaqatigiissaassagaanni, nuanner-
sut naammaannartullu naligiissin-
niassagaanni, taakkua »konto-t ar-
laat« immerneqarnerusimanersoq
inuup qimerluuisup nammineq na-
lilerumaarpaa.
Allakkap qulequtaa tikeriartigu:
Ilinniartitaaneq sumut killippa?
Uanga isumaga anissagukku
uunga killissimavoq: Kalaallit Nu-
naanni ilinniartitsisoqarsinnaaler-
simavoq EFG-mi ilinniarneq iner-
lugu.
Kisianni ilinniaqqinnissamut pe-
riarfissat sumiippat? — Atlantikor-
suup illua’tungaani. Ila ungasilual-
lakkaluassusia! Kisiannili tassa
imarpissuaq ikaaqqaarlugu ilinni-
aqqinneq pisariaqarpoq, tamanna-
lu pisariitsuussanngilaq ilaqutaqa-
lersimagaanni aammalu akilersu-
gassaqalersimagaanni, soorlu illo-
qalersimalluni il. il. Taava ilinniaq-
qerusukkaluaraanniluunniit siulia-
ni taaneqartut qimaannarnissaat
kimulluunniit ilinniaqqerusukka-
luartumut qilersuisimasutut ittuas-
sapput.
Kommunet qanoq iliuuseqarpat?
Piviusut tikeriartigit. Maanna uki-
ut qulit qaangiussimapput Kalaallit
Nunaanni kommunet namminer-
sornerulersimammata. Ukiut qulit
qaangiunneranni kommunet suli-
suminnut ilinniartitseqqinnissamut
(efteruddannelse) periarfissanik
tunniussaqarsimappat? — Naa-
mingajak! Ajoq! Aaligooq kalaal-
lit aallartitat taarseriartuaassa-
gaat...
Danmarkimi kommunet periar-
fissagissaaqaat — kommunal høj-
skole Grenå-miittoq periarfissari-
gamikku. Imaappoq sulisut ator-
fimminni qaffariartussagunik pe-
riarfissagissaarput, imaluunniit i-
neriartornermut malinnaasinnaap-
put.
Uagulli kalaallit naak periarfis-
sarput? Immaqa aajuna »naas-
saanngitsumik assistentiuneq« —
nunalisitanut assigiinngitsunut kif-
falukaaneq, kalaallip isaanik isiga-
lugu »qajalukaaneq« — una pi-
suulluni: EFG-mi ilinniarneq ine-
raanni taava sumut?
Taava apeqqut imaattoq malit-
siinnarlugu apeqqutigisariaqar-
poq: Qaqugumitaava ilinniaqqin-
nissamut periarfissat ammaanne-
qarnerulissappat?
Kalaallit Nunaanni kommunet a-
kisussaaffigivaat sulisumik ilinni-
arteqqinnissaat periarfissinniassal-
lugu atuagarsornikkut, ullutsinni
pissutsinut naleqquttumik kommu-
net allaffiini sulisut ukiuni arlalinni
sulisimasut pikkorissartittassallu-
git pisariaqarnera naapertorlugu —
illoqarfiinit aallartinngikkaluarlu-
git, ilinniartitsisumik tikisitsiinnar-
lutik. Tamannami aamma akikin-
nerussaaq inuppassuarnik aallartit-
sinerminngarnit, pingaartumik il-
loqarfiit isorliunerusut eqqarsaati-
galugit.
Ima oqartoqarnissaa ilimage-
reerpara: »Ila ilinniartitsisaraluar-
pugut«. Kisianni oqassaanga: Asi-
leriuarsinnarassigik sullunaqaat.
Uagut sulisut atuakkanut portune-
rusunut qaqiniss^rput amigaati-
gaarput, sulimi seqineq nuinngilar-
put! Taamaallaat ullulernerup
qinngorneri aappilliutilaalersut isi-
givavut...
Kommunalpolitikerit qinnui-
gaassi, namminersornerulernissin-
ni ukiut qulinngoreerassigit sulisu-
silu qiviarussigit suliuna taama tiki-
sitat amerlatigimmata, suna pisuu-
nersoq eqqarsaatigeriarsiuk. O-
qaatsikkalu oqimaalutarsigit, im-
maqa taava ilumoornerarsinnaa-
vassinga!
Tassami qineqqusaallarassi qi-
neqqusaaruterpassuasi ilinniarti-
taanerup pitsanngorsagaanissaa-
nut tunngasut suli manna tikillugu
sukkut timitalerniarnerisi takussu-
tissinnginnassiuk. Taamaassappat
ila tasitsiusaarnarsimassaqaaq.
Imaannginnerpa: »Nuannaartori-
leratsigu qineqqusaaratta!«
Niuernermik Ilinniarfik
Taavalu ilinniartitaanermut naa-
lakkersuisoq aamma isumaliutis-
saanik tunisariaqarpoq:
Nalunngereerparput Nuummi
Qaqortumilu niuernermut ilinniar-
feqartoq taakkunanilu tiguneqar-
sinnaasut immikkut ilinniaqqinne-
rit, soorlu merkonomitut ilinnia-
gassat assigiinngitsut. Tassa nuum-
miunut qaqortormiunullu periar-
fissat pitsassuit. Uagulli sineriam-
miut naak periarfissarput?
Soorunami nalunngikkaluarpar-
put allakkatigut kursusiutigisin-
naallugit — kisianni aamma illit na-
lugunanngilat tamakku allakkati-
gut pikkorissarnerit katederip saani
issianerminngarnit pissarsiakin-
narnerusarmata.
Piumassuserinngisatsinnik mat-
tusimaneqartutut innerput avaan-
ngunaqaaq. Ila nuummiut qaqor-
tormiullu usornaraluaqaat sineri-
ammiuusunit uagutsinninngarnit
periarfissarissaarneroqigamik.
Ilungersortumik qinnuigiuma-
vakkit Niuernermik Ilinniarfiup
Avannaani immikkoortortassaa-
nik pilersitsiniarneqarsimappat
asuliinnaanngitsoq nukingisaaruti-
gilaaqqullugu imaluunniit kursusit
assigiinngitsut illoqarfikkuutaartu-
mik pilersinniaqqullugit, Kalaallit
Nunaanni ilinniartitaaneq aggulus-
simasunik periarfissalik taamaalil-
luni tussapippallaarunnaaqqullugu
— aammami Kalaallit Nunaata
EFG-iiginnarsimasup namminer-
sortut suliassaat tigussagunigit ta-
manna artupajaartussaassavaa.
»Silarput unigani ingerlagami...«
Uani isumaliutersuummi niuerner-
mut allaffimmilu ilinniartitaanermi
ingerlariaqqiffissanik maqaasisa-
qarneq eqqartutsiarpara, kisiannili
ilanngunneqanngillat suliffiit assi-
giinngitsorpassuit assassorluni suli-
anut tunngassuteqartut. Nalunngi-
laralu aamma tamakkuninnga suli-
aqartut pikkorissarusukkaluarlu-
tik uatsitulli atuarfinnik amigaate-
qartut.
Maanna ukiut 30 sinnitsiarlugit
qaangiussimalerput naalagaaffe-
qatigiinnermut iseratta. Inuutissar-
siutinik EFG-qarneq angusimavar-
put kisiannili ilinniaqqinnissamut
periarfissat ullutsinnut naleqquttut
amigaatigalugit. Aatsaat qaasiutit
(asaluusat) aaqqiukkaluttuarnerat-
tut ilinnguatsiarput ullulaalernerup
siuninnguatigut. Ullup qaamarnga-
nut kaasimaarluta isissanngikkutta
pisariaqalerpoq ilinniaqqinnissa-
mut periarffssatta pitsanngorsa-
gaanissaat, ineriartornerup katas-
sanngippatigut.
Allakkiap imaanut naleqqutissa-
gunarpoq taallatsialassuit ilaat ima
oqaasertalik issuassagukku: »Silar-
put unigani ingerlagami malersor-
lugu pinianngitsuni nukillaarutaa-
lerumaarpoq...«
Neriulluinnarpunga una allak-
kiaq naalakkersuinermik suliaqar-
tut arlaannik qisuariartitsiumaar-
toq. Tapersiiumasut qaa ilissilu al-
lattarniaritsi. Kiisami tassa piffis-
sanngorpoq. Qinikkat kiinarsillu-
git takusariaqalerpavut.
SANAARTORNERMITAARSIGASSARSISARFIK
ÆrmW GRØNLANDS KREDITFORENING
Advokat Henrik Hey
Skibshavnsvej 32
Box 419
3900 Nuuk
Telefon 2 12 52
Vi skaffer penge til huse.