Atuagagdliutit - 11.12.1985, Qupperneq 58

58
ATUAGAGDLIUTIT/GRØNLANDSPOSTEN
NR. 50 1985
Atuagagdliutit aaqqissuisoqqaavat
siumut isigisuusimavoq
Siunnersuutigisimavaa ataatsimiitsitaliortoqassasoq suliarinnittussamik misissuisussamillu, nunap inuiisa
meerartai ilinniartinneqarsinnaanersut ajoqersuisussatut niuertussatullu.
All: Alfred Toft
Soorlu allaaserisami ersarissumik
takuneqarsinnaasoq, Atuagagdliu-
tit aaqqissuisoqqaavat Rasmus
Berthelsen, ajoqiuneq, Atuagag-
dliutinillu aaqqissuisuusoq aallaq-
qaataaniit 1874 tikillugu, siullit ila-
gisimavaat, Kalaallit namminersor-
nerulernissaannik kissaatigisaqar-
tut, ullutsinnilu nersortariaqartuu-
voq, Namminersornerulernitta aal-
lartisimalernerani.
Rasmus Bertheisen-imit paasis-
sutissat inuttaanit namminermit
pissarsiarisimavagut, inuunermi
oqaluttuarisartaa nammineerluni
allassimagamiuk.
»Kikik«-mik taaguusernera
Inooqqaarama kiinara isikkorlussi-
maqimmat, ataatama »Kikik«-mik
taaguusersimavaanga, — Ulioq
mannalu tikillugu nunaqqatinnik
taamak taagorneqarpunga...«
Assingali takugaanni, taa-
maanngilluinnarpoq — tassami
utoqqaanerani assinga takugaanni
— pinnersuullunilu angut ataqqi-
narpaseqaaq.
Immaqami oqaasitoqarsuaq una
ilumoorsimassaaq, inuk kusanar-
tumik eqqarsartartoq pinnersumik
isikkoqalertarpoq. Kikik-mi allanit
inunnit eqqarsarnerusarlunilu
aamma amerlanerniit silatuneru-
voq.
»Oqaluttuunneqarsimavunga
nukappiaraagallarama nipaatsuul-
lungalu eqqarsarpasittuusunga,
naak angajora pillingajaanerutigi-
soq, aammami ataatannik taanna
qujagisaanerugami, naalanngissi-
magaangamilu naveersinnginneru-
sarluni uanninngaaniit, ataatagami
kalaallinut allanut naleqqiullugu
sukangasuugami.
Arfinilinnik ukioqarlunga ABC-
taarpunga... juullillu qaangiuti-
laarnerani naagakku Catechismu-
sertaarlunga...
Taamanikkut kaattoqarneq a-
jorpoq, naak massakkut nunarput
tamakkerlugu tusarsaasoq kaatto-
qaqisoq...
Ukiup affaa qaangiummat anga-
joqqaarsiannut pivunga (qulinik
ukioqarluni) inuuneralu allanngor-
luinnarpoq, palasip (Wandall-ip)
toqqarmanga iliniartoriniarlunga
kisitsinermut allannermullu, ukior-
lu taanna naalagarsuarniit ilinniar-
nissannut kaammattuutissannik
aningaasanik tunisippunga 50
Rdlr.-nik amerlassuseqartunik;
Aningaasarsiakkalu makku-
nunnga atorpakka: Affai qallunaa-
minernut, affaalu atisarsissutigalu-
gillu kalaaliminersissutigaakka...
Hans Wandall-ip taartigivaa pa-
lasi Steenberg-i taassumalu kisitsi-
nermut allannermut qallunaatoor-
nermullu ilinniartorilerpaanga.
Taannalu angut ukioq ataaseq
affarlu ilinniarfigereeriga, Nuum-
miit inspektøri Holbøil-i suliami-
nut atatillugu angalaarluni tikip-
poq, Nuummullu utilerami ilaaga-
lunga uterluni;
Taassumalu Choralnuutinik ilin-
niartippaanga...«
Amagerimi almue-atuarfianut
Inspektørip Rasmus-i qallunaat nu-
naannut aallartippaa, namminerlu
ima oqaluttuarpoq:
»Inuuffiga qimallugu aallarpu-
nga 6. juli 1843-mi, 16-nik ukioqa-
lernissannut ullut sisamaannan-
ngortut: llaquttat ikinngutillu qi-
mannissai artornaraluarpoq, ilinni-
arusussutsimali, nunannut uteru-
ma atorluarsinnaasannik tupaller-
sarpaannga...
Københavnimut tikikkama qal-
lunaat oqaasii takornartarival-
laanngilakka; umiarsuarmi ingerla-
nitsinni qallunaat oqaasii ima ilik-
karsimatigaakka, imminut ikior-
sersinnaallunga sutigulluunniit.«
llloqarfissuami almuep atuarfia-
nut Amagerimiittumut atualersin-
neqarpoq, ukiorlu ataaseq affarlu
qaangiuppat Skårup seminariamut
Fynimiittumut atualertussanngor-
titaavoq, ukiorli kingulleq suli
naanngitsoq, KGH nutaamik aqut-
sisortaarpoq:
»Direktør Graah... direktøriu-
gunnaarpoq, taarserneqarlunilu
Justitsråd Schwendsen-iugalua-
mik, ingerlaannartumillu aaliangii-
soqarpoq, nukappiaqqat kalaallit,
qallunaat nunaannukartinneqarsi-
masut qallunaat nunaanni semina-
riartitaassanngitsut, akisuvallaa-
qimmat (Kalaaliaqqamut ataatsi-
mut ukiumut 200 Rdlr. Amagerimi-
lu iliniartitsisumut Andersen-imut
180 Rdlr.-niullutik): — Sunaana
taamak ajortigisoq...«
Rasmus direktør Schwendsen-
imut ornigukkaluarpoq, peqqune-
qarporlu Nuummut utissasoq semi-
nariartaamilu atualissasoq.
Angerlarnini iluarinngeqaa
»Ukiut pingasut affarlu qallunaat
nunaanneereerlunga iluarivallaar-
nagu 1847-mi nunatsinnut uterpu-
nga, Nuup seminariaanut soraa-
rummeeriartorlunga, ukiorlu ataa-
seq qaangiuttoq tassani soraarum-
meerutinik allagartartaarpunga,
ajunnginnerpaanik naliliiffigine-
qarsimallunga, ukiullu marluk
qaangiuttut tassani ikiortitut ilinni-
artitsisuulerpunga.«
Ajuallassimagaluaqaluni Ras-
mus-ip inuunermini angorusutani
taamaatinngisaannarpaa:
»Ukioq taanna uterama neqe-
roorfigitikkaluarpunga Inspektør
Holbøll-imit Kangaatsiani assisten-
titut atorfineqqullunga akivarali
»Nai«, sianiinneqarlungalu oqarfi-
gaanga, uangali akivara: Taamaas-
sinnaavoq« — Ilinniartitsisunngo-
rusuppungali ilinniartitsisunngus-
sallunealu, neriuutigalu tassani
ataasiinnaavoq: Tassa naalakkap
qutsinnermiittup ikiuinera....
Ajoqersuisut niuertussallu
Qallunaat ajoqersuiartortitaat Ege-
de-kulli nalaanni ilinniarsimasuin-
narnut atorfiusarpoq, taakkualu
eqqarsaatigisinnaanngilaalluunniit
kalaallit allatut ajoqiinnaanngitsu-
tut atussallugit — Niuertussallu ka-
laalertaqarnissartik aamma kissaa-
tigisimanngilaat. Kisianni Rasmus
Berthelsenip kissaatigisimavaa, nu-
nap inuiisa meerartai ilinniartinne-
qassasut atorfiit taakkua tigusin-
naanngorlugit allapporlu:
»Iliuusissaq siulleq tassa ataatsi-
miitsitaliortoqassasoq nunatsinni
qallunaalluunniit nunaanni, ilu-
moorullugit maannakkorpiaq suli-
arinnittussamik kalaallit nunaanni
tunngasuusut.
Ataatsimiitsitaliatut siullertut it-
tuunngitsunik, taakkua atorfinit-
sittarmatigit inuit kalaallit nunaan-
nit ilisimasaqanngitsut, ujartortari-
aqarpulli inuit soqutiginnillutillu
kajumiginnittut, puigunngilluin-
narlugit nunap inuii, qallunaatut
oqalussinnaasut...
Tassanilu ataatsimiitsitaliami
misissuiffigineqartariaqarput nu-'
nap inuiisa meerartai ilinniartinne-
qarsinnaanersut ajoqersuisutut ni-
uertutulluunniit?«
«..Nunap inuiisa qitornai ajo-
qersuisutut ilinniartinneqarsin-
naappaat? Taamaasiortoqarsin-
naannginnami? Kalaaleq naalak-
kap pinngortinnikuuvaa inuuttut
europamiusulli... »Pisariaqartip-
paali ilinniartitaaneq qaammarsar-
neqarnerlu...«
Assersuutigissavara, Kalaaleq
ajoqersuisutut suliani akisussaaffi-
gisanilu qallunaatut palasitulli suli-
arisinnaagai...
llaqutara ajoqersuisunngortitaa-
simavoq akissarsiatut, tamannalu
pisimavoq, Profetioqqusersoq tas-
sa Habakuk assortoramiuk .... qal-
lunaap palasip sapigaa...
GRØNLANDSPOSTEN
UKIUIMI 1S5-NI
PILLUARITSI
TimKKE WEB Bi 125 ÅR
Grønlands Idræts-Forbund
Kalåtdlit-nunånc timcrssonatigit kåtuvfiat
Kalaallit Nunaanni
Arsartartut Kattuffiat
/T\
Postbox 84 3900 Godthåb
H J Rinksvcj B-721. tlf 2 IS 50
TelcRi amadi rsso GIFORBUND
Mcdlrm af Dansk Idræts-Forbund
GRØNLANDS BOLDSPIDUNION
Bar 151.3900 Nuuk . Grønland
S GRØNLANDS SKIFORBUND
HGDLSM Af cmuUAMOS IDUTS-rOKBUAD OG DAASA SAiroABUAD
POSTBOX 84
TI Lf ION 21610
DK >900 Nuufc/GOOTHAB
GRØNLANO
GRØNLANDS BADMINTON FORBUND
Postbox 3oo
'3911 oisimiut
GRØNLANDS 1A£ KWON-DO FORBUND
POST BOX 434 • 3900 GODTHÅB • GREENLAND
GRØNLANDS HÅNDBOLD FORBUND
BOX 335 . 3900 GODTHÅB . GRØNLAND
telegramadresse: héndboldforbund
Timersortartut 14.921 sinnerlugit
Kalaallit Nui^nKl Volleybol^erfjg-tut Kattuffiat GRØNLANDS
'Postb
CNN IS UNION
U
Thomas Isbosethsen
GIF formand
VPå vegne af 14.921 medlemmer
r I