Atuagagdliutit - 26.08.1987, Blaðsíða 10

10
NR. 35 1987
ATUAGAGDLIUTIT/GRØNLANDSPOSTEN
AG-OQALUNNEQ
Greenpeace-kkummi
marloqiusaapput
Greenpeace — suleqatigiiffiillu pinngortitamik illersuisuunerar-
tartut allat — pissaanilissuanngornikuupput inuutissarsiortunik,
naalagaafimmi qullersaasunik naalakkersuisuusunillu annilaa-
ngatitserujussuarsinnaasut. Tamanna uagut nammineq maluge-
reernikuuarput. Aammalu Norge, Island Savalimmiullu misigi-
titaasareernikuupput, Greenpeace isumalluutinik uumassuseqar-
tunik illersuiumallerluni saassussigaangat.
Maannalu Kalaallit Nunaanni naalakkersuisut Kalaallit Nu-
naata Ammeriviani Qaqortumiittumi siulersuisut inassimavai nor-
gemiumik niuertorsuarmik puisillu amiimik nioqquteqartuusu-
mik Chr. Rieber-imik isumaqatiginnissutertik taamaateqqullugu.
Tamatumunnga tunulequtaavoq annilaanngatigineqarmat kalaal-
lit piniartutut inuutissarsiornerat Greenpeace-mit saassutarine-
qalerumaartoq, Rieber-imik suleqateqarneq ingerlatiinnarneqas-
sappat.
Greenpeacep suna pillugu Rieber iluarinnginneraa ilisimane-
qanngilaq, naluneqanngilarli taanna — silarsuarmi puisit ameer-
niarfiit pisoqaanersaralugulu annersaat — Greenpeace sutut qin-
ngarnarluinnartutut isigisarigaa.
Pisimasulli soqutiginaqutaasa ilagaat, Greenpeace qanoq ili-
uuseqarnissaminik sioorasaaruteqamisaaginnalersorlu Kalaallit
Nunaanni naalakkersui sut taakkua piumasaat malilluinnarlugu
iliulersarmata. Tamanna nunatsinni piniarnermikinuutissarsiu-
teqartut tungaanniit isigalugu iluarinanngitsorujussuugunarlunilu
akuersaaruminaalluinnartuugunarpoq.
Greenpeacep qanoq iliuuseqarsinnaaneranut annilaanganeq as-
sersuunneqarsinnaavoq nunani tamani sakkortusaarniartartut an-
nilaangatitsinerannut: Sukkut saassussiumaarnersut ilisimane-
qanngilaq, qularineqanngilarli saassussiumaartut. Tamatumallu
kinguneraa allatut ilioriusissaarunnikkut Chr. Rieber-imik sule-
qateqarunnaarneq. Taamaaliornikkummi namminersornerullutik
oqartussat taamaatippaat kalaallit puisittaasa amiisa nioqqutigi-
neqartarnerat eqqarsaatigalugu isumaqatiginnissutaasarsimasut
manna tikillugu pitsaanerpaartaralugulu iluanaarnarnerpaarta-
risimasaat. Greenpeacep qanoq iliuuseqarsinnaaneranik anni-
laanngatiginninneq pissutigiinnarlugu.
Greenpeacep isummertarnera eqqarsaatigissagaanni — oqar-
tarmatami kalaallit piniartutut inuutissarsiornerat ajorinngitsik
— taava oqartariaqarpoq taakkua tupinnaannartumik marloqi-
usamik pissuseqartuusut.
Greenpeace qanga Oqarnikuuvoq kalaallit iluanaarniutiginagu
puisinniartarnerat ippigiffissaqartinngikkitsik. Isumalli allan-
ngorluinnartutut ilisarpoq puisit amii silarsuarmut nioqqutigine-
qaleraangata.
Taamatut isummertarneq marloqiusaalluinnartumik pissusi-
lersorneruvoq, Greenpeace-mmi aamma nalunngilluinnarlugu ka-
laallit ammit pissutigiinnarlugit puisinniartanngitsut. Piniartoqar-
finnimi puisit neqaat pissutiginerpaallugit puisinniartoqartarpoq.
Kalaallit Nunaata Ammeriviata Chr. Rieber-imut isumaqati-
ginnissumminik taamaatitsinera Greenpeacep manna tikillugu Ka-
laallit Nunaannik ajoqusiinerisa annerpaartaraat. Tamannalu
anguaat qanoq iliuuseqanngikkaluarlutik, sioorasaarerpalaartu-
mik pissusilersuinnarlutik. Greenpeace taama pissaaneqartigigami
silattuumisariaqaraluarpoq mannalu eqqaamasariaqaraluarlugu:
Ileqqorissaarneq pitsaasuuvoq, imaanngilarli marloqiusamik pis-
suseqarneq marloriaammik ileqqorissaarnerusoq.
ILLIT isummat AG-imi oqallinnermut ilanngutassiariuk
— naatsukullanngorlugu nukingiullugulu. Aaqqissuiso-
qarfimmi naliliisinnaariisuppugut, suut tamaasanaqissin-
naajumallugit. Kinaassutsit isertuussinnaaviat, oqallin-
nermulli aaqqissuisorisatta atit sumilu najugaqarnerit na-
lunngittariaqarpaa.
GTO-mi suliassanik aqutseriaaseq
Siunnersortissanik qinersisoqartarpoq Nuummi
Kate Hansenip soraarummeerutis-
satut allaaserisamini oqaluttuaraa
»GTO-p Namminersornerullutik
Oqartussanit tiguneqarneranut ata-
tillugu kalaalinngorsaaneq tupaal-
lannartoq«. Soraarummeerutissa-
tullu atlaaserisap immikkoortui
marluk AG-ip ilannguppai qule-
qutserlugit »GTO-p suliassaataa-
nik aqutsineq Københavnimut
nuunneqarsimavoq«.
Soraarummeerutissatut allaase-
risap pileriartuaarneranut attumas-
suteqartugut arlaliugaluarluta Kate
Hansenimut erseqqissumik naam-
mattumillu erseqqissarsimagu-
nanngilarput suliassanik aqutsineq
qanoq isumaqartinneripput, tama-
tumamilu suna pineqartarnersoq.
Kate Hansenillumi aliaaserisami
suliassanik aqutsineq sorpiaaner-
soq paatsuugassaajunnaarlugu er-
seqqissanngilaa. Taamaattumillu
ajornartorsiutiginngivillugu inuit
Nunatsinni illoqarfinni atuaqqiffiu-
suni arlalinni ileqquulersimagunar-
poq atuartut illoqarfinni allaneer-
suunerusut atuarunnaarnermik na-
laani ullaassakkut aqqusinermi pisa-
riaqanngitsumik nipiliortarnerat, il-
loqarfimmiunit tamanit iluarine-
qanngeqisoq.
Tamanna pissuseq kusanaatsoq
eqqarsaatigilerlugu apererusunnar-
poq: Suminngaaneersoruna? Inuiaat
allat pissusilersuutaannit ilaarsine-
rinnaava? Taamaassimappat sooq
uagut inuiaat kalaallit akueriinnassa-
vaput pissuseq taamak kusanaatsigi-
soq silaatsuliornerutigisorlu? Ima-
luunniit kalaallit namminneq pilersi-
taraat? Taamaassimappat sooq ua-
Inuiaat kalaallit maannamut killif-
fipput takorlooraanni imaalersima-
voq, pissutsit kalaallinut inuiannut
atuutsissallutik naleqqutinngitsut
pissusilersuutigineqaleraangat pissu-
sissavittut isigilerlugit pigiliutiinnar-
neqartarlutik.
Sooq uagut kalaallit nammineer-
luta pissutsit ajunnginnerusut, inui-
annullu kalaallinut atussallugit na-
leqqunnerusut nassaariniarlugillu pi-
lersinnianngilavut? Sunaana utaqqi-
gipput inuiattut aaqqissugaanerput
nutartissallugu?
Namminersornerulerneq eqqun-
neqarmat nunatsinnut, namminerlu
qinikkatsinnik naalakkersuisoqaler-
luta paasisimalerparput nunatsinni
naalakkersuinikkut qinikkatta akor-
nanni qanoq pisoqalersoq. Anneru-
jumaneq, imminullu angisuutinneq
— malunnarsiartorpoq, ilami ta-
kuuk naalakkersuisut siulittaasuat
GTO-miittut allaniittullu assigiin-
ngitsunik oqaaseqartissinnaasarsi-
mavai.
Suliassat nutaat ikinnerusut
Ajornartorsiummi, Kate Hansenip
saqqummiussaani, pingaarnerpaaq
tassa, illussanik titartaasartut inge-
niørillu siunnersuisoqarfii Nuum-
miittut ukiup affaata kingulliup i-
ngerlanerani suliassakilleriarsi-
mammata siornatigumut naleqqi-
ullugu. Tamatumunnga pissutaal-
luinnartoq tassaavoq piffissap
taassumap ingerlanerani suliassat
saqqummersut nutaat ikileriarsi-
manerat.
Inatsisartunut qinersisoqartus-
sanngornerata kingunerisaanik su-
liassat nutaat pilersaarusiorneqar-
nerat sanaartugassallu nutaat aal-
lartiortorneqarnerat kinguaattoor-
fiusimapput. Ilassutissatulli inatsi-
sissap qanittukkut akuersissutigi-
neqarnerata kingunerisaanik suli-
gut kalaaleqataasugut nipangiutiin-
nassavarput inuiaqataasunit tamanit
kusagineqanngitsoq, pisariaqartin-
neqanngitsorlu?
Tamakku pissutsit nunatsinni a-
tuutissallutik naleqqutinngitsut pil-
lugit kimut, kikkunnut saaffiginnis-
saagut? Paasisinneqartariaqalerpu-
gut suleqatigiittariaqalerlutalu qinik-
kat utaqqiinnarnagit. Demokrati
atorluarniartariaqalerparput.
Naggataatigullu: Uagut meeraa-
gallaratta soraarummeertarpugut
ilinniartitsisutsinnit oqaaqqissaarne-
qarluta, atuarfiullu saani erinarsor-
tinneqartarluta, soorlu upernaarsiu-
tinik aasarsiutinilluunniit, eqqissil-
luta nuannaarlutalu.
qinersinissaq sioqqullugu qanoq ili-
orpa? »Talerpimmut saamimmullu
isimmissaassaanga« aamma, »Inuit
Ataqatigiinnik uppititaaqqinnian-
ngilanga«. Qinersinerli inermat qa-
noq pisoqarpa? Atassutip siulittaa-
suata naalakkersuisuni siulittaasuu-
ginnarnissaminik oqarfigiinnavik-
kaani pakkutaarpaa ersaatigullu ku-
nissorlugu. Sunaaffali Siumumi siu-
lersuisuuneqataasa paasilerlugu sor-
suutitik piareersariarlugit misigaat
Nuummut katersuutereerlutik, taak-
kulu kunissuuttut avissaartillugit.
Inuit Ataqatigiinnut saappoq: »Uku
naalakkersuisoqarfiit tigusukkuluu-
niarsigit, uagut sinneri tigussava-
gut«.
Ilami takuuk, pissutsit nunatsinni
aamma naalakkersuinerup tungaati-
gut kusanaakkaluassusii. Isimmissa-
rumasami isimi illua qamilaaraalu
pakkullugulu. Soorlu meeraq pin-
nguartoq.
assat ilaat aallartinneqarsinnaasi-
mapput.
Naalagaaffiup Namminersorne-
rullutillu Oqartussat suliassat ilaat
annertuut, taamalu annertuumik
aningaasartuutaasussat, siulliutas-
sanngortissimavaat, ilaatigut nap-
parsimmaveqarnermut inuutissar-
siornermullu tunngasut, taamalu
aningaasaliissutaasimasut ataatsi-
mut isigigaanni suliassattaaq nu-
taat ikilisimapput.
Tamakkua tamarmik suliassanik
aqutsinermut attuumassuteqan-
ngillat.
Suliassanik aqutsineq naatsorsuu-
tinik allattuinermut tunngavoq
Suliassanik aqutsineq naatsorsuuti-
nik allattuinermut attuumassute-
qarpoq, tassuuna ataavartumik
malinnaaffigisinnaasaratsigit suli-
assap aningaartaanut tunngasut
piffissamillu atuinermut tunnga-
sut, taamalu arlaatigut equngaso-
qalernera taakku aqqutigalugit er-
ngerluta paasisinnaasarlutigu.
Suliassanik taamatut aqutsineq
GTO-p Danmarkimi immikkoorto-
qarfiani imaluunniit illoqarfiit
GTO-qarfiini ingerlanneqartuar-
tarsimavoq. Suliassanillu aqutsine-
rup ilaa mikinerusoq GTO-p siun-
nersuinermut immikkoortortaasa
tigummisarsimavaat, tassa sulias-
sanut namminneq ingerlataminnut
tunngasortaa.
Kate Hansen ilumoorpoq allak-
kami suliassanik aqutsinerup ilaa
taanna suliassanik aqutsivimmut
Københavnimiittumut ilaatigullu
GTO-qarfinniittumut nuunneqar-
simasoq. Tamannali illussanik ti-
tartaasartut ingeniørillu siunner-
suisoqatigiiffiisa Kalaallit Nunaan-
niittut suliassinneqartarnerannut
attuumassuteqanngilaq.
Qanittumik suleqatigiinneq
Kate Hansenip paasisimanngilaa
tamatumunnga peqatigitillugu al-
lannguummik allamik annertuu-
mik pisoqarsimasoq.
»Aqutsineq« sanaartugassat pi-
lersaarusiallu ingerlanneqartarne-
rannut tunngasoq, maanna GTO-p
pisortaqarfianut Nuummiittumut
nuunneqarsimavoq, siornatigut ta-
marluinnarmi Københavnimi i-
ngerlanneqartarsimagaluarluni.
Sanaartugassanut missingersuu-
siornermi pilersaarusiassanullu si-
unnersuusiornermi pineqartarput
sanaartugassat annertussusissaat,
sumi inissinneqarnissaat, qanoq
iluseqarnissaat, atortut suut ator-
neqarnissaat, pilersaarusiorneqar-
nissaat, sananeqarnissaat il.il. ta-
makkulu aalajangersarneqartarput
Namminersornerullutik Oqartus-
sat sanatitsisuisa GTO-llu suleqati-
giinnerisigut. Sanaartornermut pi-
lersaarutit tamakkua illussanik ti-
tartaasartut ingeniørillu siunner-
suisoqarfiinut tunniuttarpagut su-
liassaannik imiitigalugit. Siunner-
suisoqarfiup sorliup taamaattumik
suliassinneqarnissamut piukkun-
narnerpaanera ilanngullugu sa-
naartugassamut pilersaasiornermi
aalajangiunneqareertarpoq.
Periaaseq pissusissamisoortu-
mik taamatut allanngortinneqarsi-
mavoq, GTO tassaalersimammat
namminersornerullutik oqartussat
suliffeqarfiutaat. Taamaaliornik-
kut qanittumik suleqatigiissilersi-
mavagut Namminersornerullutik
Oqartussani sanatitsisuusut, GTO-
p pisortaqarfia aammalu illussanik
titartaasartut ingeniørillu siunner-
suisoqarfii sanaartugassap piviu-
sunngortinneqarnissaanut pingaa-
ruteqarluinnartuummata: Missin-
gersuusiorneq, tunngavissiuineq
pilersaarusiornerlu.
Gunnar P. Rosendahl.
Atuartut soraa-
rummeertarnerat
Søren Møller, Maniitsoq
Aimerimiimneq immi-
nullu angisuutinneq
Søren Møller, Maniitsoq