Atuagagdliutit - 16.01.1997, Page 7

Nr. 4-1997
7

GRØNLANDSPOSTEN
Amat sanngiitsutut nukittuut
Aalborgimi Kalaallit Illuat ukiuni tallimani arnat kalaallit Jyllandip avan-
naanut uniinnarsimasut sullitarai - maannalu angutit tullinnguunneqarput
AALBORG(KK) - »Amaap-
put sanngiitsutut nukittuujup-
put.«
Kalaallit arnat Jyllandip
avannaanut uniinnarsimasut
pillugit Aalborgimi Kalaallit
Illuanni kulturimut paasisitsi-
niaanermullu suleqataasup
Helene Lyberth Barksmann-
ip oqaatigai.
Amat tamakkul ilagaat 36-
nik ukiuli Kamelia Bianco
Tasiilameersoq, pingasun-
ngomermi 5. juli 1995 toqu-
taasimasoq Aalborgimi nas-
saarineqartoq.
Tallimanngomermi 17. janu-
ar nalunaaqutaq 21.30 KNR-ip
aallakaatissavaa »Amaq Grodt-
håb-ermiu« Kamelia Bianco
pillugu aallakaatitaq, Skjoldun-
gen-imit Aalborg-ip kujataani
nunaqarfimmut Godthåb-imut
nuunnissaata tungaanut pisima-
sut.
Kamelia Bianco-li arnat
50-iussagunartut Jyllandip
avannaanut uniinnarsimasut
atugarliortut ilagiinnarpaat.
Aatsaat toqutaasoqarmat
amat tamakku atugaat eqqu-
maniarfigineqalerput, ukiunili
tallimani Aalborgimi Kalaal-
lit Illuat tamakku ilorraap tu-
ngaanut aallartinniarlugit su-
liniuteqarsimaqaaq.
Maannakkorpiaq Kalaallit
Illuat suliniummi 27. januari-
mi aallartittussamik suleqatis-
sanik atorfinitsitsiortorpoq.
Ukiut siuliini arnaannaat sul-
linneqartaraluartut rnaanna
aamma kalaallit angutit sul-
linniameqalerput.
Ujartuilluni sulineq
Helene Lyberth Barksmann
ukiut tallimat matuma sioma
kalaallit amat Jyllandip avan-
naaniittut sullitarilerpai.
Amat ingerlanerlioqisut, ta-
matigorluinnangaja illoqarfi-
up imemiartarfiini peqqamiif-
fiusuni naamattuugassaasut,
taakkunani kalaaleqatiminnik
oqaloqatigisinnaasaminnik
naapitsisinnaagamik.
Helene Lyberth Barksmann
imerniartarfiliartarpoq, pi-
ngaartumik Østrebromut, ka-
laallit omittagaat omillugit, i-
laatigut »Lise Fedtebrød«,
»Fjordkroen« aamma »Ka-
nalcafeen«.
Suliffik omiginarpasikka-
luarpoq, amaili tamakku aq-
qusaartarpaat nakkaanname-
rit takorluukkallu piviusun-
ngunngisaannartut, mittataa-
neq persuttagaanerlu, imera-
juttunngomeq kinguaassiuuti-
tigullu atomerlunneqamerit.
AG: - lmemiartarfinni kik-
kut naapittarpigit?
Helene Lyberth Barksmann:
- Kalaallit amat atugarliortut
arlallit, ilorraap tungaanut i-
ngerlalemissaminnut ikiorta-
riallit.
- Amat oqaluttuaat assigii-
ginnangajapput. Nunatsinni
qallunaamut katissimapput,
sulisartuunerusartut. Danmar-
kimut ilagaat, inooqatigiinne-
rat Nunatsinni ingerlalluar-
sinnaagaluartoq Danmarkimi
ingerlanerliulerpoq.
- Amat 90 procentii nuna-
qarfimmiuupput avinngarusi-
masuneerlutillu. Tamarmik
atugarliortuupput, meeraaner-
Aalborgimi Østerbro peqqarniiffiuvoq. Imemiartarfimmi kalaaleqatit napinniameqartarput,
aammali errigunneq persuttaanerlu ilaasarput.
Østerbro i Aalborg er et brask kvarter. På værtshusene mødes grønlændere for at få en snak
med landsmænd, men druk og vold er også på menukortet.
minni peroriartornerminnilu
paaqqutarinerlutaallutik, ator-
nerlugaallutik angajoqqaavilu
imerajuttuullutik. Atuarfimmi
ingerlanerliortuupput, ilinni-
arsimasuunatillu. Amerlanerit
qallunaatut oqqarlupput. Ta-
manna nunatsinni nunaqar-
fimmi tupinnarunanngilaq,
Danmarkimili illoqarfissu-
armi inuuniassagaanni naam-
manngilluinnarpoq.
AG: - Sooq Danmarkimut
nuuttarpat?
Helene Lyberth Barksmann:
- Qimaanermik taaneqarsin-
naavoq, pitsaanerusumik i-
nuulemissamik takorluuineq.
Nunaqarfimmit qallunaat a-
komannut pigaangamik sak-
kortuumik aalatemeqartaiput.
Qallunaatut sanngiipput, sa-
kiilu qallunaat ernermik nuli-
artaavanut immaqa nuanna-
rinnippallaarnatik. Mattunneq
kiserliornerlu tullinnguuttar-
put, susinnaanani nukillalaar-
nermik misigineq, nunaqar-
fimmi illoqarfissuarmiluun-
niit najugaqaraluarunik.
- Amat Jyllandip avannaa-
niittut amerlasuut Aalborgili-
artarput, »Lise Fedtebrød«,
»Fjordkroen« aamma »Ka-
nalcafeen«-imi kalaaleqati-
minnik oqaloqatissaminnik
naapitsisinnaagamik. Aal-
borgimi Østerbromi imemi-
artarfiit tamakkut peqqamiif-
fioqaat, kalaallillu amat san-
ngiitsutut eqqoruminartutullu
inuiaqatigiit akornanni nak-
kanganerpaatut inissittarlutik.
Piginnaanerpassuit
Aalborgimi Kalaallit Illuat
ukiuni tallimani amat tamak-
ku ilorraap tungaanut saatin-
niarlugit sulissutigisimavai,
ukiullu ingerlanerini 30-t mis-
saat illumi suliniutini peqa-
taasarsimapput.
Amat 20-t qeqqannit 40-t
qeqqannut ukioqarput, arlalil-
lu qitornaqarlutik. Amerla-
nerit uitik Danmarkimut noo-
qatigisatik qimassimavaat,
maannalu kisimiillutik ima-
luunniit angutit taarserarlugit
najugaqarput. Inuuneq sak-
kortooq.
- Amat tamakku piginnaan-
eqaraluaqaat atunngisaannak-
kaminnik, Helene Lyberth
Barksmann oqarpoq. Nuan-
naartarput, ataqatigiittarput
suleri arsinnaassuseqarlutillu.
Kalaallisut piginnaasat
soorlu assassorneq allattari-
arsomeq, erinarsomeq nipi-
lersornerlu, peqqinnissaq ti-
migissarnerlu ilinniakkanut
ilaapput, aammalu qarasaa-
siamik atuisinnaaneq ilaatin-
neqarluni.
Arnat arlallit imerniartar-
finni persuttameqarnikuupput
pinngitsaalisaallutillu amerif-
figisaasarsimallutik, taam-
maattumik imminnut illersor-
sinnaanermik ilinniarsimap-
pul. Pisut ajomakusooraluil-
luunniit akiorsinnaanerinik
misigineq tarnikkut iluaqu-
taavoq.
Siornatigut arnat qallunaa-
tut ilinniartikkuminaapput.
Dansk Flygtningehjælp, alla-
miunik qallunaatut ilinniartit-
sisartut saaffigineqamerigalui
iluatsinngitsoorpoq, kalaallin-
ngooq amat qallunaani innut-
taaqataapput. Maannalu amt-
imi malittarisassat nutaat ilu-
aqutsiullugit amat qallunaatut
pitsaasumik ilinniartinneqar-
sinnaanngorput.
Kalaallit Illuata aamma ar-
nat ikiuutitortut ikiugarivai,
Aalborg Kommunimi inunnik
isumaginnittoqarfimmut saaf-
figinnittamerini.
Siornatigut siunnersuisoq
kalaalerlu oqaatsit ajornar-
torsiutaaneri pillugit immin-
nut paatsoorujuttarput. Maan-
na siunnersuisartut kalaallit
amat immikkut inissisimane-
rat maluginiarpaat, taamaattu-
mik Kalaallit Illuat siunner-
suisarpoq, amat ikiomeqar-
nissaminnut pisariaqartitaat
angusinnaaniassammassuk.
Amat ilaat Kalaallit Illuata
suliniutaa iluaqutsiullugu su-
liffittaarsimapput, allat Aal-
borgimi initaarlutik. Tamak-
ku tamarmik imminut tatigi-
lemissamut nukittorsaataap-
put.
Nunatsinnut utemeq
- Arnat taama inissisimasut
amerlanersaannut pitsaane-
russagaluarpoq Nunatsinnut
utertuugunik, Helene Lyberth
Barksmann oqarpoq. Ilinniar-
simanani qallunaatullu oqa-
luppiarsinnaanani Aalborgimi
suliffissaqarpallaanngilaq, ca-
feteriat aamma Bilka eqqaas-
sanngikkaanni.
- Amat ilaat ukiorpassuami
Danmarkimi najugaqarni-
kuupput, siunissartillu nalor-
saatigeqaat. Allat sivikitsuin-
narmik maaniipput, tamakku-
nunngalu pitsaanerussagalu-
arpoq angerlaraluarunik.
Ajorarluartumilli Nunatsinni
i nissaaleqisoqarluni 1 u sulif-
fissaaleqisoqarpoq, taamaat-
tunrik uterinissa ajornaku-
soorsinnaalluni.
llaanneeriarlunili iluatsit-
tarpoq. Nuannaajallannartar-
poq, pingaartumik eqqarsaati-
gigaanni arnat ilaat Østerbro-
mi peqqarniiffiusumut uteq-
qittarnerat.
Angutilli
Ukiut siulliit tallimat Kalaallit
Illuata suliniutaa kalaallinut
arnanuinnaq tunngatinneqar-
poq, aammali Aalborgimi a-
ngutinik kalaallinik atugarli-
ortoqarpoq.
- Angutit tamakku arnanut
naleqqiullugit toqqorsimaner-
ullutik inuupput, qularnan-
ngitsunrik aporfissanut qunu-
gamik, Helene Lyberth
Barksmann oqarpoq. Angu-
timmi kalaallit piniartorsuan-
ngortussatut perorsagaapput,
taamaattumillu illoqarfissu-
armi nakkaannertik arnanut
naleqqiullugu sakkortuner-
mik misigisarpaat. Naatsoor-
suutigineqanngillammi.
Suliniummi nutaami Aal-
borgimi Kalaallit Illuanni
qaammatip ingerlanerani aal-
lartittussami angutit amallu
tamaasa aallunneqassapput.
Illup arnat pissarsiarillua-
reerpai, ilaallu kommunimi
inunnik siunnersuisartunut
innersuunneqartarput. lllut-
taaq kalaallit angutit saaffigi-
salerpai, ilaatigut ataasin-
ngomerit tamaasa kalaalimi-
nemik nereqatigiittamikkut.
Nereqatigiinneq 10 krone-
qarpoq, aningaasaateqanngit-
sulli aamma nereqataasin-
naapput. Nereqatigiittarneq
Kalaallit Illuata tatigineqassu-
tigilerpaa, neriuutigineqar-
porlu kalaallit angutit 1997-
imi suliniummi ilaarusuk-
kumaartut.
Suliniummi angutit arnallu
12-15-it peqataatinneqassap-
put, tamakkuli saniatigut ka-
laallit angutit amallu 25-30-t
Aalborgimiipput atugarlioqa-
lutik. Tamakkuttaaq Kalaallit
Illuata pissarsiariniarpai.
Sananeqaatit
misissoqqeqquaat
Aalborg-imi politiit
eqqartuussivimmut saaffiginnittut
NUUK (KK) - Kamelia Bian-
cop 36-nik ukiullup Tasiila-
meersup toqutaanerata paasi-
niarneqarneranut atatillugu
Aalborg-imi politiit angut eq-
qartuussivimmut sassartin-
niaipaat. piumasaqaatigalugu
timip sananeqaataanik misis-
sugassamik pin-ngitsaaliis-
sumrnik tigusinis-saq.
Eqqartuussivimmut sas-
sartitsinissaq januarip naaler-
nerani pissasoq aalajangiun-
neqarsimavoq, kisiannili
manna tikillugu kinguartin-
neqarallarsimalluni.
- Kamelia Biancop Østre
Anlæg-imi Aalborg-imiittu-
mi pingasunngomermi 5. juli
ullaakkut arfineq-marluk
qeqqala missaani toqutaaffi-
gisaata eqqaani qanittumi a-
ngut issimavoq, Aalborg-imi
chefkriminalinspektør Pre-
ben Juel Hansen AG-mut o-
qarpoq.
Toqutsiffimmi inummit
pisumik nassaartoqarsima-
voq, taamaattumik politiit
kissaatigaat angutip inuttut
sananeqaataanik (DNA) mi-
sissugassamik tigusisoqassa-
soq. Taamaaliomissamulli a-
ngut piumanngilluinnarsima-
voq, taamaattumik politiit
sakkortuumik piumasarilersi-
mavaat eqqartuussivik aqqu-
tigalugu - pisariaqarpallu
pinngitsaaliissuminik - angut
aaverneqassasoq, taamaalil-
luni angutip inuttut sanane-
qaataanik misissuisoqarsin-
naaqqullugu.
- Toqutsinermik paasiniaa-
nerup ingerlaqqinnissaanut
paasisat eqqortut eqqunngit-
sulluunniit sunniuteqarsin-
naapput, Preben Juel Hansen
oqarpoq. Misissuineq eqqor-
tumik inemeqassappat toqul-
sisimanerup paasiniameqar-
nerata ukiup aappaa avillugu
sivisussuseqartup paasine-
qmnissaa qanilleriassavarput.
Misissuineq eqqortuunngip-
pat nukiit atomialissavavut
paa-siniaanerup allamut sa-
ngutinneqarnissaanut.
Toqutsiffimmi inummit
pisoq nassaarineqartoq suu-
nersoq Aalborg-imi politiit
oqaatigiumanngilaat. Politiil-
li isumaqanngillat Østre An-
læg-imi Kamelia Bianco kin-
guaassiuutitigut atornerlun-
neqarsimasoq.
Misissugassat 79-it
Inuup sananeqaataanik (DNA)
misissuineq paasiuminarsarlu-
gu oqaatigissagaanni tassaa-
voq inuup sananeqaataasa i-
paannik.
Danmark-imi pinerluttuler-
inemii inuup sananeqaataanik
misissuisameq 1990-imi ator-
neqalerpoq. Højestereti nali-
liisimavoq inuit assigiinngit-
sut mailuk sananeqataasa as-
sigiisinnaanerat naleqartoq
ataatsimiit 100.000-imut.
Ukiup aappaata affaata
matuma sioma toqutsinerup
ki-ngoma Aalborg-imi poli-
tiit inuit sananeqaataat 79-it
misissugassat tigusiffigisi-
mavaat, angutinit qallunaanit
kalaallinillu pisut. Taakkulu
tamarmik assigiissutigaat
Kamelia Bianco assigalugu
Østerbro-mi Aalborg-imiittu-
nri inuupiloorfiusumi imemi-
artarfinni naapeqatigiiltameq.
Misissugassat marluk Ka-
laallit Nunaanni tiguneqar-
put, oktober 1995-imi aam-
ma februar 1996-imi. Taama-
tut marlunnik pisoqamerani
angutit marluk atsiorlutik
akuersisimapput inuup sana-
neqaataanik misissugassamik
tigusinissamut, angutillu
marluk toqutsisimasutut pin-
ngitsuutinneqarput. Inuup sa-
naneqaataata misissorneqar-
tup pinngitsuutimmagit.
Aalborg-imi politiit angu-
tit tallimat toqutsisimasutut
pisuutippaat - qallunaat pi-
ngasut kalaallillu marluk -
kisiannili pisuutinneqartut
tallimat tamarmik pisuutin-
neqamerat tunuartinneqarsi-
mavoq.
Angutinit tallimaasunit si-
samat inuttut sananeqaataat
misissomeqarsimapput, talli-
maallu inuup sananeqaataa-
nik Aalborg-imi imemiartar-
fmniittartunik misissuisameq
suli aallartinngitsoq suliamut
ilaatinneqarunnaarsimalluni.
Angutilli tallimaat taanna
inuup sananeqaataanik politii-
nit misissuiffigineqartussatut
kissaatigineqanngilaq. angulli
allarluinnaq pineqarluni.
Qularutigineqanngilaq
1996-imi Kalaallit Nunaanni
toqutsisamemi inuup sanane-
qaataanik nrisissugassanik
piumasaqamermik kingune-
qarsimanngillat. toqutsinerit
tamarmik qangatut paasiniaa-
sameq malillugu paasineqar-
simammata. Kisiannili poli-
tiit tunuarsimaarfiginianngi-
laat Kalaallit Nunaanni per-
suttaanermi, pinngitaaliiner-
mi toqutsinermilu inuup sa-
naneqaataanik misissugassa-
nik pisariaqartinneqartunik
tigusinissaq.
- Sakkortuumik pinerluu-
teqarsimanermik paasiniaa-
nenni inuup sananeqaataanik
misissugassanik tigusinissaq
Kalaallit Nunaanni politiit
isumaqarfigaat kukkussute-
qanngitsumik iliuuseqamis-
satut, pinerluffiusumi inum-
mit pisumik nassaartoqarsi-
mappat, politimester Ole Gaard
AG-mut oqarprxj. Pisuni aala-
jangersimasuni Kalaallit Nu-
naani inuup sananeqaataanik
misissugassanik tigusisarsi-
mavugut, kisiannili tamanna
1996-imi pisariaqarsiman-
ngilaq.
- Ileqqorissaarnissaq pillu-
gu oqaliinneq nalunngilarput,
kisiannili Kalaallit Nunaanni
sakkortuumik pinerluuteqar-
simanerit paasineqarnissaat
pingaaruteqarneruvoq nalu-
naarsuiffimmik nutaamik pi-
lersitsinissamik ersissuteqar-
nemiit. Ole Gaard oqarpoq.
- Danmark-imi pinerluute-
qarsimanerup tunngavia ma-
lillugu eqqartuussiviit eq-
qartuussinemiikkut pisuutin-
neqartut parnaarussaatittar-
paat. Kalaallit Nunaanni pi-
nerluuteqarsimasup tunnga-
via malillugu eqqartuussiffi-
usartumi eqqartuunneqartoq
inuit akornanni inooqqiler-
sussatut pineqaatissinneqar-
tarpoq, tamannalu Kalaallit
Nunaanni pinerluuteqarsi-
inasunut inatsimmi tunngavi-
uvoq.
- Taamaattumik Kalaallit
Nunaanni sakkortuumik pi-
nerluuteqarsimanemp paasi-
niameqamerani inuup sana-
neqaataanik misissugassanik
tigusisamerup atomeqamera
akomutissaqartinngilara, Ole
Gaard oqarpoq.