Atuagagdliutit - 30.12.1999, Qupperneq 12

12 • TORSDAG 30. DECEMBER 1999
ATUAGAGDLIUTIT
Ane Lise Einar-ilu 1986-imi Nuummi rigsombudsmandimut katipput.
Ane Lise og Einar blev viet af rigsombudsmanden i Nuuk i 1986.
tarput. Kalaaliinnarnillu su-
lisoqalerusuttoqaraluartoq,
tamatuma saniatigut atorfis-
salinnik ilinniagaqarnissaq
kaammattuutigineqanngim-
mat tamatumani akerleriit-
toqarpoq.
- Suliatut maannakkutut
annertussuseqaannassappata
iluaqutissat annertuut pisaria-
qarput. Assersuutigalugu na-
lunaarusiassamik katiterisar-
neq imaanaanngitsuuvoq. Er-
sarissuusussaavoq, unioqqu-
tinneqarpat pineqaatissiiso-
qarsinnaassalluni. Suliarlu
taanna nunami 55.000-inik
inoqartumi 5 millioninik inu-
littulli pisariutigisarpoq. Taa-
maammat nunami inukitsumi
allaffeqarfik procentinngor-
lugu annertunerujusartussaa-
voq. Piginnaasalinnik pisari-
aqartitsiviujuartussaammat.
- Maannarpiaq qujanartu-
mik ilorraap tungaanut saa-
titsitsinnaasunik pilersaaruti-
nik naammasseriikkanik pe-
qarpoq. Naalakkersuisut qiti-
usumik allaffeqarllk naliler-
sortillugu aallartissimavaat,
siunnersuutillu ilaanni ka-
laallit ingerlatsinermik ilin-
niartitaanissaannik pilersitsi-
nissaq pineqarpoq.
Suliassat
nutaartaqartuarput
Einar Lemche Kalaallit Nu-
naannut ministeriaqarfimmi
aamma Namminersornerul-
lutik Oqartussani sulinermini
aalisarneq pillugu suliassa-
nik amerlaqisunik tigusaqar-
tarsimavoq.
- Taamaammat suliakka
nuannariuaannarsimavakka.
Nutaanik takkuttoqartuar-
mat.
- Malunniuteqarnerusunik
taasaqassaguma suliama
siulliit ilagaat »kapisillit pil-
lugit suliaq«. Taassuma iner-
neranik atlantikup avannaani
nunat allat pernaataasumik
aalisagartassinneqarput - Ka-
laallit Nunaata eqqaani
kapisilittasiisoqarpoq. Ki-
ngusinnerusukkut FN-imi i-
martanut pisinnaatitaaffiit
pillugit ataatsimeersuarnermi
200 sømilinut killeqarfilii-
nissamut isumaqatiginninni-
arnernut ilaavunga, tassanilu
Danmark, Savalimmiut Ka-
laallillu Nunaat imminnut
akerleriinnik kissaateqarput.
Kalaallilli Nunaat ajugaavoq.
Pingaartumik nunat ineriar-
tortut piumasaqarnerat ilua-
qutigalugu.
- Aammalu soorunami EF-
imut ilaasortanngorneq ani-
nerlu tamaat, oqitsuinnaann-
gitsoq ilaaffigaara. Tassani
ilaatigut franskit inatsisartui
aninissamut akerliupput, ta-
manna sillimanissamut poli-
tikkimut tunngaveqartillugu.
Akerlianik franskit qinikka-
tut ataatsimiittartut kissaa-
teqarnermut tapersiipput,
aatsaalli suliaq inatsisartuni
marloriarluni ■ ataatsimiittar-
lunilu pingasoriarluni sulia-
rineqarami naammassivoq.
- EF-imit anineq paasinar-
poq. Namminersorneruler-
nissaq ilusilersorneqalerut-
tortoq Kalaallit Nunaanni
aalisarnikkul politikki EF-
imit aalajangiiffigineqartar-
poq, tamannalu aninermut
Nunatsinni takomariaqamermut ataatsimiititaliaq siulleq Kalaallit Nunaannut
ministeriaqarfiup ataani pilersinneqarpoq. Tassani Einar Lemche aamma Peter Morell
Hansen allattaapput, uanilu Einar ataatsimiititaliami ilaasortanut Qeqertarsuup Tunuani
angalaqataavoq. Einar Lemche-p paasisinnaanngilaa takomariaqamermut kaaviiaartitat
uuttuutigineqartarmata, pissarsiat imaluunniit inuiaqatigiinnut iluaqutissat,
soorlu sulijfissat pineqaratik.
Grønlands første turistudvalg blev oprettet i Grønlandsministeriets regi. Her var Einar
Lemche og Peter Morell Hansen sekretærer, og billedet viser Einar under en rejse til
Diskobugten med udvalget. I øvrigt undrer Einar Lemche sig i dag over, at man i
turistsammenhæng bruger omsætningen som måltal og ikke fortjenesten eller de
samfundsmæssige gevinster i form af bl. a. beskæftigelse.
peqqutaanerpaasimagunar-
poq. Pingaarnerlut inuussu-
tissarsiutigisap al lanit aala-
jangiiffigineqartarnissaa piu-
maneqanngimmat.
- Aninemp kingorna nam-
minneq maleruagassiortus-
sanngorpugut. Nalunaarutit
nakkutilliisussallu. Peqqu-
serlunnerimmi pinngitsoor-
tinneqassappata maleruagas-
sat nakkutilliisoqartariaqar-
put - pingaartumik sakkor-
tuut ingerlatiinnarneqartullu.
Tamanna pingaaruteqarpoq.
Taamaattoqanngippat ataat-
simut aalisakkatigut pisuus-
sutigut nungoriaannaagatsi-
git-
EU nunarpullu
Ukiup nutaap aallartinnerani
Kalaallit Nunaat EU-mut
aalisakkat pillugit isumaqati-
ginninniartussaavoq. Kingu-
sinnerpaamik junip aallaq-
qaataani atorfillit isumaqati-
ginninniarnerat naammassi-
simasussaapput, politikkik-
kut akueriniarneqarnissaanut
piffissangaatsiaq atugassa-
ammat - pingaartumik EU-p
tungaanit. Tassanimi ani-
ngaasat millionilippassuit pi-
neqarput.
Maanna isumaqatigiissu-
taasoq malillugu EU Kalaal-
lit Nunaannut ukiumut 280
millioner koruunit missaan-
nik akiliisarpoq, aalisakkanik
120.000 tonsinik pisaqarsin-
naatitaaniarluni. Pisassat i-
laat amooqqarluarneqartar-
put. Isumaqatigiissulli nunat
EU-mut ilaasortat kisimik i-
luaqutiginngilaat. EU-p pi-
sassami ilai Savalimmiunut,
Island-imut Norge-mullu
isumaqatiginninniutigeqqit-
tarpai.
- Maanna isumaqatigiissu-
taasup ingerlaqqinnissaa
naalakkersuisunit anguniar-
neqarneruvoq. Allannguut-
eqalaarporli. Ilaatigut aalisa-
gaqassuseq allanngorsima-
voq, aalisakkallu akii qaffas-
simallutik.
- Nunat EU-mut ilaasor-
taasut aalisakkat pillugit i-
sumaqatiginninniartarnerit
assigiinngitsunit isiginiartar-
paat. Kalaallit Nunaat OLT-
mut ilaasortaavoq, taamaam-
mallu isumaqartoqarluni pit-
saasumik iliorfigisariaqartu-
gut. Allat Kalaallit Nunaata
sillimanissamut politikkikkut
inissisimanera isiginiartar-
paal. Aammalu soorunami
nunat ilaasa aalisarnermut
tunngasorpiatigut soqutigisa-
raaligut, piffissamullu unga-
sissumut aaqqiisoqarnissaa
piumanerusarlugu. Asser-
suutigalugu saarulliit uteri-
artoqqilersutut isikkoqarput.
Aammalu Kalaallit Nunaat
EU-p atlantikumi avannar-
lermi aalisarnermut polilik-
keqarnerani ilaavoq, maan-
namut pisassami ilaanik tuni-
seqqissinnaasarami.
- Kisianni aamma pissutsi-
nik killormut nutsuisoqar-
poq. EU aningaasaatikinne-
rulersimavoq. EU-p kangi-
mut annertusiinera akeqarsi-
mavoq, aammalu maanna-
mut missingersuutaasut ila-
neqarnavianngillat. Kiisalu
aamma EU-p nunanut ilaa-
sorlarinngisaminut aalisak-
kat pillugit isumaqatigiissuti-
ni tamaasa misissuleruttor-
pai. Suna pissarsiarineqassa-
nersoq apeqqutigineqartar-
poq, taamaammalælu tamak-
kiisumik isigalugu aningaa-
sat pissarsiarineqarsinnaasut
qangaanut naleqqiullugu u-
nammilliutaanerulerlutik, Ei-
nar Lemche oqarpoq, neriup-
porlu EU-mut aalisakkat pil-
lugit isumaqatigiissut ukiuni
tullemi arfinilinni ingerlaq-
qissinnaassasoq. Aningaa.-
sarsissutaasussaavoq, taa-
maammallu Kalaallit Nunaa-
ta aalisakkat pillugit isuma-
qatigiissutaani pingaarnersa-
alluni.
Ilinniarnertuut
angerlarsimaffiat
Einar Lemche sulinermini
saassussisartutut inissisima-
rusunnerusaraluarluni, nam-
mineq inuunerminut tunnga-
sut saqqummiukkusuppal-
laanngilai. 60-iliilluni inuuis-
siorami aalisarneq pillugu
ataatsimiinnermut peqataa-
jartorluni aallarsimavoq,
Lemche-llu Inuit aqqutigalu-
git ilisaritinneqarnissaminut
akuersigami piumasaqaataa-
sa ilagaat, apersuineq sulia-
minut tunnganerussasoq.
Taamaakkaluartoq imminer-
minut tunngasunik saqqum-
miussaqalaarpoq.
Eqqumiikkaluarlumik Ei-
nar maanna Hellerup-imi
Kalaallit llluanni, laamani
ernisarfittut atuuttumi inun-
ngorsimavoq. Qatanngutini-
lu marluk Charlottenlund-
imi peroriartorsimapput.
Angutaa Karsten-imik ate-
qarsimavoq allaffimmilu pi-
sortaalluni. Arnaa Ruthilt
Østrig-ip Danmark-illu
akunnerminni kulturikkut su-
Ieqatigiinneranni ilaasima-
voq. Ilinniarnertuunngorni-
arnermini Østre Borgerdyd-
imi ilinniarsimavoq, tassani
qangatut oqaatsit ilinniarsi-
mallugit, tamatumalu kingor-
na Københavns Universitet-
imi inatsisilerituunngorniar-
luni ilinniarsimalluni.
1964-imi Kalaallit Nu-
naannut Ministeriaqarfimmi
sulilerpoq. Taamani inatsisi-
lerituut amigaataapput, Ka-
laallillu Nunaat nuannaril-
lualerpaa. Imaluunniit Ber-
lingske Tidende-p Lemche-
p, aammattaaq Det Grøn-
landske Sclskab-ip siulersu-
isuini ilaasortaasup inuuissi-
orneranut atatillugu allaase-
risaqarneratut: Kalaallit Nu-
naal tikikkamiuk qimattus-
saajunnaarpaa.
Spies naapippaa
Ullumikkut nuliilu kalaaleq
Ane Lise Sjælland-ip avan-
naani Hellebæk-imi najuga-
qarput. Meeraat angerlarsi-
maffimminnit qimagutereer-
simapput, taamaammallu Ei-
nar-ip eqqissilluni erinniar-
suit jazz-illu qitigissat tusar-
naarsinnaalersimavai, imma-
qalu quiasulluni Kalaallit
Nunaannut Ministeriaqar-
fimmi suliani siulleq eqqaa-
sarpaa, tassa takornariaqar-
neq pillugu nalunaarusiaq si-
ulleq suliarineqarmat suleqa-
taagami.
- Ullut ilaanni Simon Spi-
es-ip allattaa sianerpoq. Siu-
littaasup ataatsimeeqatise-
raatigut, taamaammallu sule-
qatinnik ilaqarlunga Hotel
Mercur-imut qullersaqarfian-
nukarpunga. Tassani siulit-
NAMMINEQ PIGISAQ / PRIVATFOTO