Fréttablaðið - 29.09.2005, Blaðsíða 26

Síðustu daga hefur það skýrst nokk-
uð með hvaða hætti málatilbúnaður
á hendur forráðamönnum og eig-
endum hlutafélagsins Baugs og
endurskoðendum félagsins var
framleiddur. Höfundi þessarar
greinar, sem er kvæntur Önnu Þórð-
ardóttur, löggiltum endurskoðanda
og einum sakborninga í Baugsmáli,
þykir vænt um hvern áfanga sem
næst í því að upplýsa það með hvaða
hætti ráðamenn í íslensku sam-
félagi misbeittu völdum sínum og
áhrifum í þágu eigin lítilmótlegu
hagsmuna til að spinna saman blá-
þræði þessa fráleita máls. Hafi þau
heilar þakkir sem að því vinna.
Vitaskuld hefur okkur verið það
lengi ljóst að það væru ekki bara
maðkar í mysunni í þessu máli
heldur væri þar líklega bara Mið-
garðsormur sjálfur sem ætlaði sér
að svelgja í sig réttvísina. En margt
hefur þó verið óljóst um tildrög
þess og upphaf og er það vafalaust
ennþá þótt sitthvað hafi komið í
dagsljósið undanfarið ó og kveinkar
sér undan því.
Ég hef glaðst yfir því undanfarið
að það hefur svolítið rofað til í
leyndarmyrkrinu og það er eins og
það felist í því dálítil réttlætisögn að
vita eilítið meira í dag en í gær um
það hvernig málatilbúnaðurinn var
ofinn saman í upphafi. Við vitum þá
að minnsta kosti eitthvað um það
hvers konar gerningahríð þetta er
og það er miklum mun betra heldur
en að vita ekki hvaðan á sig stendur
veðrið.
Það er ljósara nú en var fyrir
skemmstu hvernig allt var í pottinn
búið. Það er að skýrast hvernig
óprúttnir og skeytingarlaustir ein-
staklingar nýttu sér réttarkerfið til
að koma fram áformum sínum um
að fella um koll fyrirtækjastarfsemi
sem var þeim ekki þóknanleg og ná
sér niðri á einstaklingum sem þeim
var persónulega í nöp við. Þetta er
allt heldur raunalegt og klökkt. En
svo koma fyndnir sprettir á milli
svo sem söluherferð Styrmis og
Jónínu á Jóni Steinari Gunnlaugs-
syni, þáverandi hæstaréttarlög-
manni. Ekki hafði maður nú gert sér
grein fyrir því að það hafi verið
svona mikil fyrirhöfn að kynna
verðleika lögmannsins. Það hlýtur
að hafa þurft að taka ansi rækilega
á þegar hann var gerður að hæsta-
réttardómara!
Mér hefur þótt stórlega miður að
allur þessi málatilbúnaður skuli
hafa getað gengið fram með því
móti sem gert var og hafi náð eins
langt og raun er á orðin. Tiltrú mín
á íslensku réttarfari hefur laskast
umtalsvert við það að vera áhorf-
andi að Baugsmáli, ekki get ég borið
á móti því, en hún er ennþá til og ég
vona að nú heiði brátt af.
Það er líka ágætt til þess að vita
að meðal starfandi stjórnmála-
manna er til fólk sem virðist tilbúið
til að taka afleiðingar Baugsmálsins
föstum tökum þegar að því kemur.
Núverandi og fyrrverandi formenn
Samfylkingarinnar hafa bæði talað
afdráttarlaust í þá veru og ég hef
trú á því að í öðrum stjórnamála-
flokkum sé líka að finna öflugt fólk
sem hefur áhuga á því að búa svo
um hnúta að Baugshneisan endur-
taki sig ekki.
Það var annars athyglisvert að
verða vitni að viðbrögðunum við
þeim yfirlætislausu orðum Ingi-
bargar Sólrúnar formanns að
Baugsmálið hefði átt upptök sín í
tilteknu andrúmslofti og hinu líka
(sem í var hvass gagnrýnisbroddur)
að ráðamenn í íslensku samfélagi
hefðu gefið út veiðileyfi á fyrirtæki
og einstaklinga. Væri svo margur
fús til að feta slóð hins vígreifa
veiðimanns með leyfið upp á vas-
ann; þannig barna ég orð stjórn-
málaforingjans. Hallgrímur Helga-
son rithöfundur hélt að uppþotið
hefði kannski orðið vegna þess að
sárar sviði undan orðum hvassyrtr-
ar konu en hefði karl talað. Mér
fannst í fyrstu að þetta væri líkast
til rétt hjá honum, en þegar maður
hugsar málið betur er volið og sarg-
ið auðvitað vegna þess að konan
kom óþyrmilega við kaun þeirra
sem nú eru sárfættir orðnir af vafr-
inu um grjóturðir og eyðisanda
Baugsmálsins. Þeir tóku til sín sem
áttu og var það vel.
Andrúmsloft eða tíðarandi er
ekki síst landamærin milli þess sem
leyft er og hins sem bannað er til
orðs og æðis. Valda- og áhrifamenn
á öllum tímum keppast við að setja
þessi mörk, formlega og óformlega,
og völd þeirra og áhrif mælast ekki
síst í árangrinum sem næst á þessu
sviði. Valdið dregur mörk hins lög-
lega og siðlega og setur reglur um
það hvernig með skuli fara ef út af
er brugðið. Það er hált á þessum stíg
og vandalaust að missa fótanna.
Þegar valdið er fyrirferðarmikið og
einhliða eins og það hefur vissulega
verið í hinum langa einþáttungi
Sjálfstæðisflokksins í ríkisstjórn
hér á Íslandi undanfarin mörg ár er
hætta á að margur stingist á haus-
inn í umgengni við það.
Á dönsku er til orðið „behage-
syge“ sem þýðir „löngun til að þókn-
ast einhverjum“. Kannski mætti
þýða það í einu orði sem „þjónkun-
arþrá“. Þeir sem haldnir eru þjónk-
unarþrá hafa til þess ákafa löngun
að þóknast einhverjum, oft yfirboð-
urum sínum, og vilja með því afla
sér viðurkenningar og öryggis í til-
veru sinni. Lúta valdi mjög greið-
lega og gagnrýnilaust. Láta þeir
sem þjónkunarþrá hafa vilja ann-
arra og fyrirmæli ráða gerðum sín-
um og geta leiðst út yfir mörk þess
sem eðlilegt er og rétt í þessari við-
leitni sinni. Þetta hugtak hefur
alloft borið í hug minn undanfarið
þegar einstaklingar í opinberum
stöðum hafa fjallað um Baugsmál
og þegar upphaf og ferill málsins
fram til frávísunar Héraðsdóms
Reykjavíkur hefur verið rakinn. ■
29. september 2005 FIMMTUDAGUR26
Samgöngutíska
Á borgarstjórnarfundi 20. septem-
ber sl. kom skýrt í ljós að F-listinn
er eina aflið í borgarstjórn Reykja-
víkur, sem vill tryggja áframhald
flugs á höfuðborgarsvæðinu. Á
fundinum lagði undirritaður fram
svohljóðandi tillögu: „Borgarstjórn
Reykjavíkur leggur áherslu á að
tryggja beri áframhald innan-
lands-, sjúkra- og öryggisflugs á
höfuðborgarsvæðinu og að ekki
komi til greina að flytja Reykja-
víkurflugvöll til Keflavíkur. Tekið
er undir óskir óskir fólks
hvaðanæva af landinu um að allir
landsmenn eigi greiðan aðgang að
stærstu sjúkrahúsum þjóðarinnar.
Einnig þarf að vera mögulegt að
mynda loftbrú til og frá höfuðborg-
arsvæðinu vegna náttúruhamfara
eða mengunarslysa.“
Tillagan var kolfelld með at-
kvæðum allra borgarfulltrúa R- og
D-lista gegn atkvæði undirritaðs.
Sú niðurstaða afhjúpar kúvendingu
D-listans í flugvallarmálinu, sem
vill án skilyrða vísa flugvellinum
úr borgarlandinu, og þar með beina
leið til Keflavíkur. Að vísu reynir
D-listinn að tala tungum tveim í
flugvallarmálinu. Hann segist einn
daginn fylgjandi flugvelli á höfuð-
borgarsvæðinu. Hinn daginn greið-
ir hann atkvæði gegn tillögu í borg-
arstjórn um að tryggja áframhald
flugs á höfuðborgarsvæðinu. Þegar
D-listinn lætur verkin tala fórnar
hann þýðingarmiklum hagsmunum
íbúa höfuðborgarsvæðisins fyrir
fyrir tímabundinn ávinning í at-
kvæðasmölun. Þar á bæ hefur
tækifærismennskan öll völd og
hringlandahátturinn í Vatnsmýrar-
málinu er apaður eftir R-listanum.
Eins og flestum ætti að vera
kunnugt var blekið varla þornað
eftir undirritun samkomulags
borgaryfirvalda og samgönguráð-
herra um endurbyggingu Reykja-
víkurflugvallar þegar R-listinn
vildi vísa flugvellinum úr borgar-
landinu. Samkomulagið frá 1999
festi flugvöllinn í Vatnsmýrinni í
sessi til ársins 2024, en skyndilega
vildu borgaryfirvöld völlinn á
brott fyrir þann tíma. Það nýjasta í
málefnum Vatnsmýrarinnar er
fyrihuguð hugmyndasamkeppni
um skipulag þar án flugvallar, sem
er ekki á leiðinni úr borgarlandinu
a.m.k. næstu 19 árin. Slík hug-
myndasamkeppni fyrir 100 millj-
ónir króna er með öllu ótímabær
og nýting þessara fjármuna frá-
leit.
Þó að hugmyndir um allt að
20.000 manna byggð í Vatnsmýri
kunni að líta vel út á teikniborði
mættu hugmyndasmiðir R- og D-
lista tylla þó ekki væri nema öðrum
fæti á jörðina. Erfitt væri að tengja
umferð vegna svo mikillar byggðar
vestan við Öskjuhlíðna við aðrar
umferðaræðar í borgarlandinu.
Fullyrða má að slík ofurbyggð í
Vatnsmýri myndi leiða af sér mun
stærri umferðarhnúta vestan
Kringlumýrarbrautar en við
höfum áður kynnst. Skynsamlegra
væri að haga málum þannig að hóf-
leg uppbygging ætti sér stað í
norðurhluta Vatnsmýrarinnar og
halda eftir flugvelli í suðurhlutan-
um. Austur/vestur braut flugvall-
arins veldur borgarbúum litlum
ama og vel má færa til norður/-
suður brautina þannig að flug legg-
ist af yfir miðborginni.
Þó að undirritaður telji það góð-
an kost að flytja flugvöllinn á
Álftanesið er ólíklegt að íbúar þar
og samgönguyfirvöld féllust á það.
Samgönguráðherra hefur gefið í
skyn að Reykjavíkurflugvöllur
verði lagður niður og fluttur til
Keflavíkur ef borgaryfirvöld vísa
vellinum úr borgarlandinu. Á
meðan svo er þarf að gera áfram
ráð fyrir flugvelli í Vatnsmýrinni
en í breyttri mynd. Þannig mætti
ná sátt milli þarfarinnar fyrir upp-
byggingu í Vatnsmýrinni og flug-
samgangna milli höfuðborgar-
svæðisins og landsbyggðarinnar. ■
Andrúmsloft e›a óloft?
KRISTJÁN SVEINSSON
SAGNFRÆÐINGUR
UMRÆÐAN
BAUGSMÁLIÐ

Viltu nýta þér Excel betur í tengslum við
fjármálastjórnun og fjárhagsáætlanagerð?
Markmið námskeiðsins er að veita þátttakendum góða innsýn
og hæfni til nýta þá möguleika sem Excel býður uppá. Farið
er í grunnatriði og helstu aðgerðir sem þátttakendur geta
nýtt sér við vinnslu tölulegra gagna. Skoðuð eru fjármálaföll,
textaföll, leitarföll og fleira.
Kennt er 6., 7., 11. og 13. október, kl. 17:00 - 20:00.
Námskeiðið er samtals 12 tímar.
Verð 34.000.-
Notkun Excel
í fjármálum
Frekari upplýsingar veitir:
Lóa Ingvarsdóttir
Beinn sími: 599 6350
Skiptiborð: 599 6200
li@ru.is
www.ru.is/simennt
SÍMENNT HR
www.ru.is/simennt
Það leikur enginn vafi á að Íslend-
ingar eru mjög meðvitaðir um
tísku og telja sig flestir nýmóðins
í alla staði. Við framleiðum föt,
tónlist, bíómyndir og annað sem
ber einstakan keim af íslenskri
sérvisku, magnþrunginni náttúru,
höfðatölu og lítilmennskubrjálæði
og látum okkur mikið varða ef
eitthvert okkar er „uppgötvað“ í
útlöndum. Þetta er sennilega
vegna líklegs skyldleika eða
kunningsskapar við viðkomandi
eða einhvern úr fjölskyldunni eða
vinahópnum.
Eitthvað hefur okkur þó mis-
farist að nota tískugáfuna við
valið á samgöngumáta. Við virð-
umst telja að eina leiðin til að vera
kúl í umferðinni sé íklædd einka-
bílnum og þá helst ein í honum. Of-
notkun einkabílsins hefur ýmiss
konar áhrif á náttúruna, þjóðhag-
inn, einkahaginn, heilsuna o.m.fl.
Við erum nú öll að verða tiltölu-
lega meðvituð um þessa þætti en
samt sem áður veljum við síendur-
tekið að skjótast akandi á milli
staða, og virðum möguleikann á
því að hjóla, ganga eða taka strætó
ekki viðlits. Það er svo ríkt í okkur
Íslendingum að það hljóti að vera
einhver undarleg ástæða fyrir því
ef einhverjum dettur í hug að
ferðast öðruvísi en á bíl. Þessir ör-
fáu sem notast við t.d. hjól eru
ekkert annað en nördar og um-
ferðarsvín og strætófólkið er ann-
aðhvort fullt eða eitthvað þaðan af
verra. Að sjá þetta hjólalið berjast
á móti vindi í pollagalla með ör-
yggishjálm og takandi pláss á göt-
unum! Það er fátt hallærislegra og
það hlýtur eitthvað að vera að hjá
þeim. En þarna er það sem okkur
tókst loksins að taka algert feil-
spor á tískubrautinni. Undirritað-
ur hefur búið langdvölum í Dan-
mörku og er hættur að kippa sér
upp við þeirra frábæru hjólreiða-
menningu. Það er nefnilega svo
magnað að í Danmörku telst til-
tölulega töff að hjóla. Menn og
konur þjóta um hjólreiðastígana í
jakkafötum og háhæla skóm, helst
á gömlum járn-jálkum sem hefðu
nú ekki talist merkilegir á íslensk-
an mælikvarða. Ein þeirra hjóla-
tegunda sem er í sérstaklega mikl-
um metum í Kaupmannahöfn er
sænska ferlíkið Kronan. Hjól
þetta er gamall herfákur sem
hefur verið sett í nýlegri búning
með númeraplötu og alles en er
samt sem áður níðþungt og
klunnalegt. Hægt er að velja það
gíralaust eða með þremur gírum.
Enginn getur talið mér trú um að
Kronan sé gætt einhverjum föld-
um töfraeiginleikum sem gerir
það að verkum að það sé betra að
ferðast um á því en á 21 gírs Mon-
goose álhjóli. Þetta hefur sko
minnst með þægindi að gera.
Kaupmannahafnarbúar og aðrir
Danir eru nefnilega búnir að átta
sig á kúlnessinu við að hjóla. Þeim
finnst töff að vera meðvitaðir – og
dálítið öðruvísi en aðrir – og gera
sér þar að auki fyllilega grein
fyrir því að það er miklu einfald-
ara og skemmtilegra að hjóla um
götur borgarinnar en að sitja í
einkabíl.
Ég held að það sé kominn tími
til að fólk láti verða af því að
prófa. Það þarf að eiga sér stað
vitundarvakning á meðal almenn-
ings varðandi samgöngumál
Reykjavíkurborgar. Á liðnum
árum hefur orðið mikil bragarbót
á samgönguvenjum og þó nokkrir
notfæra sér þá auknu möguleika
sem í boði eru með almennings-
samgöngum og hjólreiðaleiðum.
En betur má ef duga skal. Það
þýðir ekki að brydda upp á eilíf-
um afsökunum í formi veðurs,
stígakerfis, fatnaðar o.s.frv. Þetta
er ekkert annað en ákvörðun sem
þarf að taka og trúið mér að um
leið og maður lætur á reyna þá
áttar maður sig á því að hindran-
irnar voru ekki svona miklar eftir
allt saman. Það er jafnvel hægt að
líta vel út á hjóli og vera svolítil
týpa ef maður leggur sig aðeins
fram. Já, og ef það rignir, setjið þá
hattinn og spariskóna í poka og
skellið ykkur í regngalla. Föt eru
nefnilega gædd þeim einstaka
eiginleika að maður getur farið úr
þeim og í aftur og aftur og aftur...
Höfundur starfar hjá Umhverf-
issviði Reykjavíkurborgar og situr
í stýrihópi Samgönguviku.
Ofnotkun einkabílsins hefur
‡miss konar áhrif á náttúruna,
fljó›haginn, einkahaginn,
heilsuna o.m.fl. Vi› erum nú
öll a› ver›a tiltölulega me›vit-
u› um flessa flætti en samt
sem á›ur veljum vi› síendur-
teki› a› skjótast akandi á milli
sta›a, og vir›um möguleikann
á flví a› hjóla, ganga e›a taka
strætó ekki vi›lits.
PÁLMI F. RANDVERSSON
SKRIFAR UM SAMGÖNGUR
ÓLAFUR F. MAGNÚSSON
BORGARFULLTRÚI F-LISTANS
UMRÆÐAN
REYKJAVÍKUR
FLUGVÖLLUR
Flugvöllur í flágu allra landsmanna