Tíminn - 05.09.1975, Page 11

Föstudagur 5. september 1975.
TtMINN
11
Kirkjan f Nyköbing á Mors.
ur ráöið miklu. Kirk jan var tákn
og minnismerki kynslóðanna.
Smám saman jókst skraut
kirknanna hið innra. Skirnar-
fontur lír steini, oft mjög hag-
lega gerður, stendur jafnan i
þeim og predikunarstóll er viða
fagurlega skreyttur með mynd-
um og útskurði. Sérkennilegur
mjög er predikunarstóllinn i
Ansgarkirkju i Jölby á Mors.
Hann er að lögun eins og upprétt
blóm á bláklukku, dálitið
svipaður liljutúlipan álengdar
að sjá. Ansgarkirkjan er stór
krosskirkja úr múrsteini, að-
eins um 100ára gömul, byggð og
notuð af frikirkjusöfnuði, en
frikirkjumenn létu snemma til
sin taka á Mors. I mörgum
kirkjum hangir fagurlega gert
skip með rá og reiða. Þetta skip
og nafn aöalkirkjunnar — skipið
— sýnir hve mikla virðingu
menn báru fyrir skipi og skips-
ferðum — og bátnum á frægu
vatni bibliunnar.
Sem dæmi um gamla
steinkirkju er hér birt mynd af
kirkjunni i Spentrup á Jótlandi.
Þar var skáldið Blicher prestur
og gerði garðinn frægan. Hann
hvilir undir trénu við kirkjuna.
Kirkjan i Nyköbing á Mors
tilheyrir miklu seinni tima.
Spentrupkirkja er hlaðin úr
stórum granitsteinum. Þeir eru
miklu sterkara efni heldur en
grágrýtið islenzka og ekki rignir
gegnum granitið. Nyköbing
kirkja er hlaðin úr múrsteinum.
Hún var skreytt villiblómum
þegar við sáum hana. Kvað
djákni brúðkaup i vændum. Á
torginu fyrir neðan var verið að
steikja villibráö og svin á mikilli
rist. Horfðu margir á og fengu
keyptan bita.
Sigurður Ldrusson, Gilsd í Breiðdal:
„HNEYKSLIÐ"
í
EYDALAKIRKJU
Laugardaginn 12. júli hitti ég að
máli formann sóknarnefndar Ey-
dalakirkju — en svo hefur þessi
kirkja verið kölluð um aldir, og
það er innan við 30 ár siðan ég
heyrði hana fyrst nefnda Hey-
dalakirkju, ef ég man rétt, og
fullorðnir og eldri menn hér i
sókninni kalla hana flestir Ey-
dalakirkju, en nóg um það.
Ég spurði formanninn hvort
ekki yrði kaffisamsæti að lokinni
kirkjuvigslunni. Hann svaraði að
af þvi gæti ekki orðið, en þó
mundi biskupi, prestum, kirkju-
kór og sóknarnefnd veitt kaffi i
sumargistihúsinu, Staðarborg, að
lokinni kirkjuathöfn. Ég spurði
formanninn hvort ég mætti segja
nokkur orð, áður en fólkið gengi
úr kirkju, en hafði skrifað stuttan
ræðustúf, sem ég ætlaði að flytja
yfir borðum, ef almenn kaffi-
drykkja yrði. Hann sagði að sókn-
arnefndin ætlaði að hafa fund
með biskupi þá um kvöldið og
skyldi hann þá bera upp þessa
beiðni mina. Ég tók fram að mér
væri þetta ekkert kappsmál.
Sunnudaginn 13. júli fór vigsla
kirkjunnar fram, og að lokinni
helgiathöfninni lýsti svo formað-
ur sóknarnefndar kirkjubygging-
unni og sagði sögu hennar. Að þvi
loknu kynnti hann að ég tæki til
máls. Þegar ég var um það bil
hálfnaður með ræðu mlna heyrði
ég aö hreyfing komst á i kirkj-
unni, en þá hafði biskup farið að
ókyrrast og gekk siðan úr kirkju.
Þetta kom eins og reiðarslag,
mér fannst að með þessu sýndi
hann mér hina mestu fyrirlitn-
ingu. Hann hafði þó kvöldið áður
leyft mér að tala þarna.
Hinn 16. júli skrifaði ég bisk-
upnum bréf og bað um svar við
fyrstu hentugleika, en þar sem
mér þykir nú sýnt að hann ætli
ekki að svara bréfi minu neyðist
ég til þess að rita þessar linur.
25. júli hringdi blaðamaður frá
Morgunblaðinu til min og sagðist
hafa heyrt, að ég hefði tekið til
máls áður en fólkið gekk úr kirkju
og að ræða mín hefði valdiö
hneyksli og gengju ýmsar sögur i
borginni um þennan atburð. Hann
óskaði eftir aö ég gerði grein fyrir
þessu frá minu sjónarmiði og
leiðrétti missagnir. Ég spurði
hann hvort hann hefði hringt til
biskups og kvað hann nei við. Ég
sagöi honum þá að ég hefði skrif-
að biskupi 16. júli og vænti fast-
lega svars frá honum og að svo
stöddu leyfði ég ekki að hafa neitt
eftir mér um málið.
Vegna þess að ég fékk ekkert
svar frá biskupi neyðist ég til að
birta hér nokkra kafla úr bréfinu
til hans.
,,Hr. Biskup Islands.
Ég finn mig knúinn til að skrifa
þér nokkrar linur, ef ske kynni að
leiðrétta mætti þann ieiðinlega
misskilning eða hneyksli, sem ég
mun hafa valdið með þeim orðum
sem ég mælti að lokinni hinni á-
gætu kirkjuvigslu og öðrum helgi-
athöfnum sem á eftir fylgdu, og
siðar byggingarsögu kirkjunnar.
Það kann að vera að i þessari
örstuttu ræðu, sem ég flutti, hafi
ég ekki hagað orðum minum nógu
virðulega, en ég vil taka það fram
að með þeim ætlaði ég ekki að
særa eða móðga neinn, og þvi sið-
ur aö valda hneykslun.
Ég sendi hér með orðrétt afrit
af ræðunni svo þú getir kannað
hana til hlitar, enda munt þú ekki
hafa heyrt hana alla. — Hafði ég
sagt eitthvað ærumeiðandi um
biskup, prestana eða söfnuðinn?
Hafði ég svivirt helgidóminn?
Hafði ég lagt nafn Guðs við hé-
góma? Þessar og fleiri hugsanir
þutu um hug minn. Mér fannst —
og finnst raunar enn ég algerlega
glataður maður, búið að dæma
mig til eilifrar útskúfunar. Ég sat
nokkra stund hálfringlaður og
mun aldrei gleyma þessu. Átti ég
þetta virkilega skilið? Haföi ég
gerzt uppreisnarmaður eða unnið
gegn sóknarkirkju minni? Atti ég
máske aldrei að koma i kirkju
framar? Loks tók ég hækjur min-
ar og staulaðist út, niðurbrotinn á
likama og sál. En mig langar að
sættast við þig persónulega og fá
að vita hvað olli þessari ákvörðun
þinni. Ég hef borið virðingu fyrir
þér sem presti og siðar biskupi og
fundið að trú þin er djúp og ein-
læg, en uppskorið fyrirlitningu.
Ég treysti umburðarlyndi þinu i
trúmálum og vænti einlæglega
svars við fyrstu hentugleika.
Meðfullri virðingu og vinsemd”.
Nú er liðinn mánuður siðan ég
skrifaði þetta bréf. Ég hef beðið i
ofvæni eftir bréfi frá biskupnum
en ekkert svar fengið. Ég á ekki
von á þvi hér eftir. En er þetta
sanngjarnt?
Við vitum öll að ekki eru allir
sammála sem telja sig þó trúa á
Guð. Þess vegna eru uppi margar
trúmálahreyfingar. Höfum við
rétt að kasta steini að öðrum, þótt
hann aðhyllist ekki sömu túlkun á
guðspjöllunum og við sjálf? Ég á-
lit, að allir sem leita Guðs I ein-
lægni, eigi rétt á að vera i friði
með skoöanir sinar. Astundum
þvi umburðarlyndi og kærleika
sjálfir og særum ekki eða meiðum
helgustu tilfinningar annarra,
hvort sem við teljum okkur hafa
vald til þess eða ekki.
Ég held að allir hljóti að hafa
rétt til að meta og vega þaö, sem
að okkur er rétt i trúmálum, og
ég vil enda þetta með orðum
skáldsins „samviskan ein er það
vald sem góðir menn hlýða”.
Hér fer á eftir ræðan, sem ég
flutti i kirkjunni:
„Herra biskup tslands.
Virðulegu prestar, góðir kirk ju-
gestir.
Ég óska prestinum og söfnuðin-
um til hamingju með þessa nýju
kirkju, sem nú loks er tekin i
notkun, og vona að hún verði
þessu byggðarlagi til blessunar.
Þá vil ég einnig óska hinum ný-
vigðu brúðhjónum allra heilla.
A þessum hátiðisdegi langar
mig að tala hér nokkur orð, enda
sjaldan sem biskupinn heimsækir
okkur og við fáum tækifæri til að
láta skoðanir okkar i ljósi við
hann.
Ég tel það mjög ábyrgðarmikið
og vandasamt starf að vera
prestur og leysa það starf vel af
hendi. Ég tel lika vissa skyldu
hvila á Guðfræðideild Háskóla Is-
lands,að beina þeim nemendum
inn á aðrar námsbrautir, sem
þeir telja litt hæfa til prests-
starfsins.
Vegna breyttra þjóðfélags-
háttahef ég grun um að skólar og
heimili annist kristindómsfræðslu .
verr en áður var. Þess vegna tel
ég mjög þýðingarmikið að prest-
arnir annist kristindómsfræöslu
barna og unglinga og vandi sem
bezt til fermingarundirbúnings,
þvi lengi býr að fyrstu gerö. Ég
tel einnig mjög mikilvægt að
presturinn hafi sem allra nánast
samband við söfnuð sinn, svo
fólkið finni að hann sé hollvinur
og ráðgjafi, ekki sizt á alvöru eða
sorgarstundum. Það er ómetan-
legt fyrir hvern söfnuð, aö eiga
góöan og hollráðan prest, og fáir
eru þeir menn, sem með starfi
sinu geta látið eins mikið gott af
sér leiða og góðir prestar.
Við komu biskupsins i sóknina
finnst mér gjarnan, að sóknar-
börnin eigi að ræða opinskátt sin
áhugamál I hans áheyrn, ef það
mætti verða til skilningsauka
fyrir þau, og til að eyða misskiln-
ingi, sem alltaf getur verið fyrir
hendi.
Kirkjuyfirvöldin i landinu
mega heldur ekki láta það henda
aö gera upp á milli trúmálahreyf-
inga, eins og mér skildist að
siðasta prestastefna hefði gert.
Það má vera að sértrúarflokkar I
landinu séu of margir. En búum
við ekki við trúfrelsi? Ég held að
þeir trúarflokkar hljóti óhjá-
kvæmilega að liða undir lok, fyrr
eða siðar, sem ekki bjóða upp á
nein ný sannindi. Mér skildist á
viðtali sem fréttamaður rikisút-
varpsins átti við biskupinn að lok-
inni prestastefnu, að þessi sam-
þykkt prestastefnunnar beindist
meðal annars gegn þeim sem
aöhyllast spiritisma. Ef svoer, þá
held ég að samþykktin sé mikil
mistök. Ég er þeirrar skoðunar
að spiritisminn eigi mikil Itök I
hugum fólksins hér á landi og
mjög óheppilegt sé að jafnvirðu-
leg samkoma og prestastefnan er
leggi stein i götu þeirrar hreyf-
ingar. Ég held að fáir treysti sér
til að telja séra Harald, heitinn,
Nielsson og marga fleiri merka
presta til villutrúarmanna.
Ég tel lika, að kirkjan verði að
laga sig eitthvað að breyttum
hugsunarhætti fólksins á hverjum
tima, ef hún á að ná eyrum þess.
Og ég vil taka það fram, aö ég er
mjög undrandi, ef núverandi
biskup hefur staðið að áður-
nefndri samþykkt, af þvi hann
hefur i starfi sinu oft sýnt óvenju
mikið frjálslyndi, t.d. þegar hann
vigði fyrsta kvenprestinn til
starfa fyrir kirkjuna.
Ég hef oft undrazt að fleiri kon-
ur skuli ekki hafa lært guðfræði
en raun ber vitni, þvi að ég held
þær væru ekki síður færar til að
gegna prestsskap en karlar.
Hins vegar er það mjög skiljan-
legt að þær hafi ekki fram á sið-
ustu ár lagt i sliktnám, ar sem at-
vinnumöguleikar voru sáralitlir.
En nú hefur biskupinn, sem betur
fer, rutt þeirri hindrun úr vegi, og
ég vona að þá láti konurnar ekki á
sér standa að gripa tækifærið.
Að lokum þetta. Ég held að
fólkið i landinu sé trúhneigðara
en almennt er haldið, þrátt fyrir
þó kirkjusokn sé fremur litil all-
vfða. En ég vil undirstrika mikil-
vægi þess, að prestarnir uppfræði
börn og unglinga, sem allra bezt,
þvi mig grunar að það sé af
skornum skammti i mörgum
skólum og heimilum.
Kirkjusókn er að minu viti ekki
mælikvarði á trúarlifið i heild.
Við eigum þess kost að hlusta á
útvarpsmessur mjög oft og það
getur dregið verulega úr kirkju-
sókn.
Ég vil gera að minum orðum
eina ljóðlinu úr ljóði skáldsins al-
kunna: ,,I einrúmi er drottinn
mér næstur og viðræðubeztur”.