Tíminn - 04.01.1976, Blaðsíða 10

10
TÍMINN
Sunnudagur 4. janúar 1976.
Gísli Halldórsson, forseti ÍSÍ:
Innheimtu félagsgjalda í
íþróttafélögunum dbótavant
íþróttafélögin gætu aukið tekjur sínar um tugmilljónir kr.
A formannafundi ISt, sem
handinn var fyrir skemmstu, hélt
Gisli Ilalldórsson, forseti tSÍ itar-
lcga og yfirgripsmikla ræöu um
iþróttastarfiö i landinu og
væntanleg verkefni á þvi sviöi.
M.a. kom fram í ræðu Gisla, að
hann teldi nauðsynlegt, að
iþróttafélögin innheimtu betur fé-
lagsgjöld en verið hefur. Væri
ekki óeðlilegt, að fullorðnir
greiddu 2 þús. kr. ársgjald, en
unglingar yngri en 15ára grciddu
1 þús. kr. Með þessu móti gæti
iþróttahreyfingin innheimt 50
millj. kr. i stað 5 milij. kr. nú.
Eins og vænta mátti, gerði for-
maður ÍSI fjármál iþrótta-
hreyfingarinnar að umtalsefni,
og taldi, að styrkir opinberra
aðila til hreyfingarinnar væru i
engu samræmi við hina stór-
auknu dýrtið á undanförnum
misserum. Sökum rúmleysis eru
engin tök á að birta ræðu forseta
1S1 i heild, en hér á eftir fara
nokkrir kaflar úr ræðu hans.
Leiðbeiningar — leiðtogar
Nú er talið, að um 55.000 konur
og karlar iðki skipulega iþróttir á
vegum ungmenna- og iþrótta-
félaga i landinu.
Samkvæmt athugun hefur kom-
ið fram, að um 1500 leiðbeinendur
vinna við þjálfun og tilsögn á veg-
um félaganna. Langflestir þess-
ara leiðbeinenda vinna án þess að
taka laun, eða mjög óveruleg. Um
-4000 leiðtogar og dómarar vinna
að félagslegri uppbyggingu
iþróttahreyfingarinnar. Vinna
þeir allir sem áhugamenn og taka
engin laun fyrir þá miklu vinnu
sem þeir leggja af mörkum. Samt
vantar fleiri leiðbeinendur og
leiðtoga, og umfram alltsem hafa
hlotið betri undirbúning fyrir
starf sitt en nú á stað stað. Þess
vegna verður nú að tryggja
þessum fjölda betri aðstöðu til
náms á stuttum námskeiðum.
Grunnskóli t.S.Í. á aö leysa
vandann gagnvart leiðbeinend-
um, en taka ber upp meiri sam-
vinnu við Æskulýðsráð rikisins til
þess að standa fyrir félagslegum
namskeiðum fyrir leiðbeinendur.
Til að tryggja framgang
iþróttanna á komandi árum verð-
ur að tryggja þessum stóra hópi
betri menntun og þekkingu á við-
fangsefni sinu. Sérhæfni manna
eykst stöðugt á öllum sviðum, svo
verður einnig að verða hjá leið-
togum iþróttahreyfingarinnar.
iþróttakennsla og Í.K.I.
Að undanförnu hefur það komið
berlega fram, að okkur vantar
fleiri vel menntaða iþróltakenn-
ara og' leiðbeinendur til starfa
fyrir iþróttahreyfinguna. Stafar
þetta fyrst og fremst af þvi, að
tþróttakennaraskóli íslands, hef-
ur starfað við allt of þröng skil-
yrði, sem verður að bæta tal'ar.
laust.
Ungur og áhugasamur skóla-
stjóri hefur starfað þar um ára-

LANDVERND
bil, með fámennu en góðu
kennaraliði. En aðstaðan er nán-
ast engin til að kenna þar iþróttir
fyrir verðandi iþróttakennara.
Skólinn er talinn geta útskrifað
aðeins 32 iþróttakennara á
tveggja ára fresti, eða sem svar-
ar 16 á ári. Þetta er allt of
fámennur hópur, þegar það er
haft i huga, að yfir 50 þúsund
manns iðkar iþróttir og kennarar
og leiðbeinendur eru allt að 1500
manns.
Að visu er langstærsti hópur
þessara leiðbeinenda sjálfboða-
liðar, en vel menntaðir iþrótta-
kennarar verða að leiða hið um-
fangsmikla iþróttastarf, svo það
geti vaxið og dafnað á komandi
árum.
Fyrir 8 árum samdi l.S.t. við
menntamálaráðuneytið .um að
sambandið gerðist meðeigandi i
heimavistarhúsi t.K.t. sem þá
var búið að steypa undirstöður
að, en hafði stöðvazt. Var þetta
gert fyrst og fremst til þess að
tryggja framhald byggingar-
framkvæmda við skólann. En
siðan þessu verki lauk fyrir 7 ár-
um, hefur orðið algjör stöðnun.
Nú þolir það enga bið, að haldið
verði áfram með byggingarfram-
kvæmdir við iþróttasali, sundlaug
og kennslusiofur fyrir bóklegt
nám. Jafnframt þarf að byggja
nýtt heimavistarhús og fleiri
kennaraibúðir. Algjört lágmark
er að stefna að þvi nú, að skólinn
geti útskrifað 32 iþróttakennara
árlega.
t þessum málum hefur rikt
neyðarástand að undanförnu,
sem sést bezt á þvi, að félögin
hafa ráðið til sin rándýra erlenda
þjálfara, þar sem ekki hafa aðrir
verið fáanlegir.
Jafnframt kennslu þarf I.K.t.
að halda uppi námskeiðum og
miðla fróðleik um iþróttamál og
gildi iþróttanna i rikara mæli.
Þangað eiga iþróttakennarar og
leiðbeinendur að sækja fræðslu og
staðgóðan fróðleik um starf sitt á
komandi árum.
íþróttamannvirki
t fyrstu hvildi það að verulegu
leyti á iþróttafélögum að koma
upp þeim iþróttamannvirkjum,
sem þurfti fyrir starfsemina.
Litlir styrkir voru veittir frá
sveitarfélögum eða riki. öll
mannvirki voru þvi af vanefnum
gerð. En þetta leysti þó.vissan
vanda og tryggði, að iþróttir gátu
haldið áfram að þróast og draga
til sin æskufólk i stöðugt rikara
mæli.
Enn halda nokkur félög áfram
að byggja upp iþróttamannvirki,
en fá nú verulegan stuðning frá
þvi opinbera. Sannleikurinn er
samt sá, að þaö er þeim um megn
fjárhagslega, svo starfið liður
fyrir það. Félögin hafa ekki
nægjanlegt fé til reksturs, eins og
áður hefur verið bent á, hvað þá
til þess að leggja i dýrar fram-
kvæmdir. Þess vegna verða
sveitarstjórnirnar að taka forystu
um uppbyggingu iþróttamann-
virkja með styrk frá iþróttasjóði.
Siðan á að tryggja félögunum að
ganga að þeim, og búa þannig i
haginn, að þau geti rekið blóm-
legt iþróttastarf, til hagsbóta
fyrir viðkomandi byggðarlag.
Þannig hefur þróunin orðið i
öllum okkar nágrannalöndum, og
verður að koma einnig hér.
Stjórnir héraðssambands eiga þvi
að laka upp samvinnu við
sveitarstjórnir sinar og gera
heildaráætlun um nauðsynleg
mannvirki, og leitast við að tima-
setja áfangaskipti og ráða verk-
efnum niður i þeirri röð, sem
nauðsyn krefur og kemur að bezt-
um notum með tilliti til þeirra
iþróttagreina sem iðkaðar eru.
Fyrir nokkru samdi stjórn t.S.t.
áætlun fyrir allt landið, hvað
varðar iþróttahús og sundlaugar,
i samráði við Þorstein Einarsson,
iþróttafulltrúa og sendi hæstvirt-
um menntamálaráðherra. Væri
full ástæða til að héraðsstjórnir
tækju hana til gaumgæfilegrar
athugunarog fullgerðu hana fyrir
öll iþróttamannvirki. Sums stað-
ar hefur þegar verið gerður visir
að slikri áætlun með góðum
árangri.
Margir sveitarstjórnarmenn
eru mjög velviljaðir iþróttum,
enda oft iþróttamenn sjálfir. Þeir
þekkja þvi gildi þeirra og vilja af
einhug styðja framgang þeirra til
hagsbóta fyrir ibúana. tþróttafor-
ystan þarf þvi að styðja við bakið
á þeim og koma þeim til hjálpar
Glsli Halldórsson, forseti tSl.
að leysa þessa uppbyggingu á
farsælan hátt.
Skortur á fjármagni háir viða
þessum framkvæmdum. En
iþróttir eru nú svo snar þáttur i
lifi landsmanna, að telja verður
að það sé nauðsyn, að allsstaðar
sé góð aðstaða til iþróttaiðkana,
og ekki sizt i dreifbýlinu. Það er
ekki hægt lengur að telja það lif-
vænlega staði, sem ekki geta boð-
ið æskumönnum og konum upp á
sómasamlega aðstöðu til iþrótta-
iðkana og keppni.
Byggðasjóður hefur nú orðið
verulegt fé til ráðstöfunar. Hann
ætti þvi að styrkja eða lána til
slikra framkvæmda, það myndi
stuðla að jafnvægi i byggð lands-
ins, ekki siður en margt annað,
sem hann styrkir.
Með iþróttalögunum frá 1940
var stigið mikilvægt skref til aö-
stoðar iþróttahreyfingunni við að
koma upp iþróttamannvirkjum.
Þar var heitið allt að 40% styrk-
veitingu frá rikinu til bygginga
hvers konar iþróttamannvirkja.
Var þetta mikilvægur stuðningur
strax i upphafi. En um tima eyði-
lagði verðbólgan þetta framlag,
þar sem ekki var veitt fé i sjóðinn
samkvæmt hækkandi verðlagi
um árabil. Nú á seinni árum
hefur þar orðið mikil breyting á,
og hefur framlag til iþróttasjóðs
um það bil 15 faldazt á s.l. þrem
árum.
Ákveðið er nú að greiða út
fullan styrk á 4-5 árum til þeirra
mannvirkja, sem iþróttanefnd og
iþróttafulltrúi samþykkja, og
verða siðan tekin inn á fjárlög.
Framtak þetta á að létta verulega
undir með byggðastjórnum, svo
að þær hafi ráð á að halda uppi
öflugum framkvæmdum á þessu
sviði. En undirstaðan fyrir þvi að
slikar styrkveitingar gangi
snurðulaust, er að samin verði
framkvæmdaáætlun á hverjum
stað og hún samþykkt af yfirvöld-
um, eins og áður er bent á. t þvi
starfi verða héraðsstjórnir að
taka virkan þátt og móta það.
Með iþróttalögunum var einnig
samþykkt, að styrkja bæri
kennslu i iþróttafélögunum. Sá
styrkur hefur verið alltof litill,
enn hefur þó hækkað nokkur s.l.
tvö ár. Þennan styrk verður að
hækka, svo að hann nái þeim 30%
af útgjöldum félaganna, sem áður
hefur verið vikið að. Þarf þá að
semja skrá um þann kostnað,
sem styrkhæfur er, jafnframt þvi
sem krefjast verður nákvæmrar
skýrslugerðar frá félögum. Þegar
fundur um félagsmál var haldinn
fyrir nokkru i Norðurlandskjör-
dæmi eystra, var tekið undir
þessa samþykkt iþróttaþings, svo
vonandi nær hún fljótlega fram að
ganga.
Í.S.Í.
Það kann e.t.v. sumum að finn-
ast, að með tilkomu hinna mörgu
sérsambands og annarra stofn-
ana innan iþróttahreyfingarinnar
fari starfsemi t.S.I. minnkandi
að sama skapi. En þessu er öðru-
visi farið. Starf framkvæmda-
stjórnar t.S.I. og skrifstofunnar
fer ört vaxandi, og þarf enn að
vaxa á næstu árum, svo við get-
um gegnt þvi forystuhlutverki,
sem t.S.l. ber samkvæmt lögum.
Nú eru starfandi 15 sérsam-
bönd og 27 héraðssambönd, auk
margra nefnda, sem fram-
kvæmdastjórnin þarf stöðugt að
hafa náið samband við. Enn
fremur þarf að hafa góð og traust
samskipti við rikisstjórnina og
Alþingi. Munu þetta vera a.m.k.
um 60 stjórnir, ráð og nefndir,
auk allra einkaaðila.
Nú þegar við höfum búið svo i
haginn, að svo til öll sérsambönd-
in eru samankomin i iþróttamið-
stöðinni, höfum við að sjálfsögðu
mest viðskipti við þau. Enda
látum við þeim i té stöðugt aukna
þjónustu á skrifstofu t.S.t.
Fá af sérsamböndunum hafa
ráð á að hafa fastan starfsmann.
Við verðum þvi að létta undir með
starfi þeirra og gera þeim kleift
að rækja skyldur sinar sem bezt
við sérráð og héraðsstjórnir, svo
og önnur lönd. Þess vegna er
kominn visir að ,,Central”-skrif-
stofu fyrir t.S.I. og sérsambönd-
in, þar sem þau fá vélrituð bréf,
sin, tekið er á móti pósti og fjöl-
ritaðar skýrslur og önnur gögn
þeirra. Sýnt er, að þessa þjónustu
þarf að auka, og er nú verið að
gera kostnaðaráætlun yfir
nýtizku skrifstofutæki, og i athug-
un er, hvort rétt er að koma upp
telexi i miðstöðinni. Slikri þjón-
ustu er hverjum og einum aðila
um megn að ráða fram úr, en i
góðu samstarfi verður hinsvegar
auðveldara að fást við þetta verk-
efni og leysa það, öllum til hag-
ræðis. ,,Hvað má höndin ein og
ein, en leggjum allir saman” á
vissulega við i þessum efnum.
Héraðssamböndin eru eðli
málsins samkvæmt fjær stjórn og
skrifstofu l.S.l. heldur en sér-
camböndin, og þvi er meiri hætta
á að sambandið við þau verði ekki
eins náið. Það þarf þvi að vera vel
á verði i þessum efnum. Sannleik-
urinn er sá, að l.S.t. þarf að halda
uppi meiri erindrekstri en nú
hefur verið gert um stundarsakir.
Áður hafði stjórn t.S.t. sendi-
kennara eða iþróttakennara, er
fóru um landið og heimsóttu
héraðssambönd og félög að vori
og sumarlagi. Gaf þessi þáttur
starfsins góða raun, og ber að
stefna markvist að þvi að taka
þráðinn upp að nýju, þar sem frá
var horfið.
Með tilkomu sérsambanda var
talið um tima, að ekki væri eins
mikil þörf á þessu og áður. Nú
hefur það berlega komið fram, að
slik starfsemi er enn meiri nauð-
syn en áður. Tengslin við héraðs-
samböndin mundu eflast til muna
með slikum erindrekstri, enda er
það nauðsyn. Slik samskipti gætu
einnig létt undir með skýrslu-
gerðum héraðsstjórna og tryggt,
að þær kæmu vel útfylltar og á
réttum sttima til stjórnar t.S.t.
Þá er mikilsvert, að slíkur
maður gæti leiðbeint með margs-
konar félagsstörf, t.d. staðið að
undirbúningi námskeiðshalds
fyrir grunnskóla I.S.I., dómara-
námskeiðum og almennum
félagsnámskeiðum, en þau
verðum við að leggja aukna rækt
við eins og áður er drepið á.
Við höfum orðið fyrir sárum
vonbrigðum ’með að aðeins eitt
héraðssamband hefur haldið A-
námskeið Grunnskóla Í.S.t., þrátt
fyrir að stjórn t.S.t. hefur heitið
1.000.00 kr. i styrk á hverja
kennslustund. Að visu segja sum-
ir, að þetta sé ekki hár styrkur, en
ég er sannfærður um, að hann er
hlutfallslega sá hæsti, sem
iþróttahreyfingin á nú völ á. Sýnir
þetta að við leggjum ofurkapp á
að hrinda grur.nskóla t.S.t. af
stokkunum. Það er nauðsyn fyrir
hreyfinguna að það takist. Með
allt þetta, og fleira i huga hefði
reglubundinn erindrekstur mikla
og jákvæða þýðingu.
Góð skil á skýrslum með nauð-
synlegum upplýsingum um hið
margþætta starf er eitt hið allra
þýðingarmesta fyrir l.S.t að hafa
undir höndum. An þess er mjög
erfitt að rökstyðja fjárbeiðnir til
ráðherra og Alþingis. Starfsmenn
og stjórn l.S.l. þurfa þvi stöðugt
að vinna meira að skýrslu- og
áætlanagerð en áður. t þvi er
mikil vinna fólgin, enda mikil-
vægt að vel sé að þvi verki staðið.
Það er alkunna, að öll skýrslu-
gerð fer ört vaxandi, og þar get-
um við ekki skorizt úr leik. Verð-
ur þvi að vanda vel til þessara
verka i framtiðinni.
Með góðri aðstoð, og i samstarfi
við héraðs- og sérsambönd, er
þess að vænta, að l.S.t. nái þeim
árangri, sem að er stefnt, og ætl-
azt er til af almenningi og
stjórnvöldum i landinu.
Þjóöarhagur að styöja
iþróttastarfið
Iþróttahreyfinguna vantar
verulegt fjármagn til þess að
standa undir þeim kröfum, sem
gerðar eru til hennar. Það er ósk
þjóðarinnar, að iþróttahreyfingin
sé styrk og geti aukið umsvif sin,
svo allur almenningur geti aukið
likamlega hreysti sina, og afreks-
mennirnir geti staðið öðrum þjóð-
um jafnfætis i keppni.
Innan vébanda iþróttanna
starfa nú 20-25% þjóðarinnar, en
auk þess iðka margir iþróttir
ófélagsbundnir. Við stefnum að
þvi að 40-50% þjóðarinnar iðki
iþróttir sér til hollustu. Tvær leið-
ir verður að fara til þess að auka
rekstrarfé. Sú fyrri er að rikis-
valdið og byggðastjórnir taki
höndum saman og styrki þetta
starf mun meira en nú er gert.
Það er þjóðarhagur.
Hin leiðin er að ieiðtogar
iþróttahreyfingarinnar verða að
láta félagsmenn greiða meira
fyrir þá þjónustu, sem þeim er
látin i té i iþróttafélögunum.
Segja má, að við höfum orðið
undir i kapphlaupi við verðbólg-
una. Gjöld þau, sem nú eru greidd
af félagsmönnum, eru mun lægri
en talið var eðlilegt fyrir 30-40 ár-
um.