Tíminn - 10.10.1976, Blaðsíða 20

20
TÍMINN
Sunnudagur 10. október 1976
MAÐURINN, sem ætlar a6
spjalla vi6 lesendur Timans i dag,
heitir Geir Sigurösson. Hann er
Dalamaöur aö uppruna, hann
hefur stundaö búskap, kennslu og
sitthvaö fleira um dagana, og
hefur hvarvetna reynzt góöur
liösmaöur. A unga aldri leitaði
hann sér menntunar I Samvinnu-
skólanum, og þá tókst sú vinátta
meö honum og Jónasi Jónssyni,
skólastjóra Samvinnuskólans,
sem siöan entist á meöan báðir
lifðu.
Uppvaxtarár og bú-
skapur i Dölum
Geir Sigurösson kennir sig jafn-
anviö Skeröingsstaði i Dalasýslu,
og þess vegna liggur beint viö aö
spyrja?
— Er þetta fæöingarbær þinn,
sem þú kennir þig viö, Geir?
— Nei. Ég fæddist i Sælingsdal
10. okt. 1902. begar ég var á
fimmta aldursári, fluttist ég meö
foreldrum minum aö Skerðings-
stöðum, þar sem fjölskyldan átti
heima i tvö ár, en fyrri veturinn,
sem viö vorum þar, andaöist faöir
minn. Þegar þessi tvö ár voru liö-
in, fluttist móðir min frá Skerö-
ingsstöðum aö Glerárskógum og
giftist þar öðru sinni, og þar átti
ég siöan heima i þrjátiu ár. Allir
þessir bæir, sem ég hef nefnt,
Sælingsdalur, Skerðingsstaðir og
Glerárskógar, eru i sömu sveit-
inni, Hvammshreppi i Dalasýslu.
t desembermánuöi áriö 1925
varö stjúpfaöir minn úti i mann-
skaöaveöri, sem þá skall yfir.
Þegar svo var komiö, geröist ég
umsjónarmaður meö búi móöur
minnar og var þaö i þrettán ár.
— Voru einhver tök á þvi fyrir
unglinga i heimahögum þinum aö
fara i skóla á þeim árum, sem þú
varst aö alast upp?
— Þegar ég var átján ára, fór
ég i unglingaskóla i Hjarðarholti.
Honum veitti forstööu Björn Her-
mann Jónsáon, sem seinna varö
skólastjóri á Isafirði. Eftir þaö
var ég heima i þrjú ár, en fór siö-
an i Samvinnuskólann i Reykja-
vik. Og það var einmitt snemma á
siðari vetri minum i Samvinnu-
skólanum, sem stjúpfaðir minn
féll frá, og ég varð aö hætta námi
af þeim sökum. Ég hvarf þá heim
til móður minnar, sem bjó stóru
búi, eftir þvi sem þá gerðist, og
átti börn um fermingaraldur, og
sum enn yngri. Eins og ég sagði
áðan, þá stóð ég fyrir búi hennar i
þrettán ár, eða til vorsins 1939, en
þá hafði ég kvongazt nokkru áöur,
og reisti nú bú aö Skerðingsstöö-
um, þar sem ég hafði eitt sinn átt
heima sem ungur drengur. Á
Skerðingsstöðum bjuggum viö
svo, þangaö til ég var á sextug-
Íasta aldursári, eöa til 1962, en þá
var konan min oröin veik af þeim
sjúkdómi, sem dró hana til dauða,
og féll frá þaö ár.
Þar meö var búskap mínum á
æskustöðvunum lokiö. Og nú tók
ég mér þaö fyrir hendur, sem ég
haföi reyndar stundað dálitiö
heima i Glerárskógum, þegar ég
var ungur: Ég fór aö kenna börn-
um, og stundaði þaö i niu ár. Ég
kenndi i Húnavatnssýslu,
Þykkvabæ og i Borgarfiröi syöra.
IHugurinn dróst að
Samvinnuskólanum
— Þaö væri gaman aö spjaila
meira um kennslu þina og veru i
ólikum héruöum, en fyrst langar
mig aö fræöast um þitt eigiö nám.
Hvernig stóö á þvi, aö þú fórst i
Samvinnuskólann, 'en ekki til
dæmis i Kennaraskóla íslands?
— Já, þaö væri nú hægt aö
segja ýmislegt um þetta. Veturna
eftir aö ég var á skólanum i
íljaröarholti, kenndi ég börnum.
■æði systkinum minum, sem voru
ngri en ég, og öörum. Og tvö
>rin var Björn skólastjóri i
aröarholtiprófdómari hjá mér.
r er þaö minnisstætt, aö á
amóti, sem Björn hélt sumar-
22, kom hann aö máli viö mig
ti undir mig aö halda áfram
, og benti mér fyrst og
t á Kennaraskólann. Ég hef
gsaö um þaö á siðari árum,
rn skyldi leggja að mér aö
fara i Kennaraskólann, einmitt
eftir aö hann haföi sjálfur veriö
prófdómari þeirra barna, sem
höföu notið tilsagnar minnar. En
einhvern veginn var þaö nú svo,-
aö ég haföi ekki nærri eins mikinn
áhuga á Kennaraskólanum eins
og Samvinnuskólanum.
— Hvernig stóð á þvi? Lék þér
hugur á aö fást viö verzlunar-
störf?
— Nei, ég haföi ekki neina sér-
staka hneigö til verzlunarstarfa
út af fyrir sig. En ég haföi kynnzt
Samvinnuskólanum óbeinlinis, og
skólastjóra hans beinlinis i gegn-
um penna hans, — skrif hans i
blöðum og timaritum, og mér
fannst sem þarna væri eitthvaö
mikiö um aö vera, viöfeömt og fé-
lagslegt, og áhugi minn á þvi aö
kynnast þessum manni óx aö
sama s'kapi sem ég varö vitni aö
fleiri og stærriádeilum á hann, og
af hvilikrVsnilld hann hratt hverri
árás, sem'á hann var gerö.
— Þaö eV sagt, aö fjarlægðin
geri fjöllin 'þiá. Hvernig fannst
þér svo aö vera nemandi Jónasar
Jónssonar og standa augliti til
auglitis viö hann inni i kennslu-
stofu?
— Þaö, sem kom mér fyrst á
óvart, var það, aö skólastjóri
Samvinnuskólans reyndist miklu
mildari persóna en ég hafði gert
mér i hugarlund. Þaö, sem næst
vakti athygli mina, var hve mjög
hann var opinn fyrir þvi, sem
ýmsir myndu sjálfsagt kalla
smáatriði. Hið daglega lif nem-
endanna, hvernig þeir væru út-
búnir, hvernig fötin þeirra væru,
hvernig þeir gengju um, og annað
slikt. Mikil áherzla var lögö á
prúömennsku og háttvisi, og yfir-
leitt virtist Jónas hafa sivaxandi
áhuga á þvi aö rækta og bæta sér-
hvern þátt i fari nemenda sinna,
og engu siður þaö, sem smátt er
kallaö, heldur en hitt, sem talið er
stærra.
— Þetta hlýtur að hafa haft
djúp áhrif á þig og aöra nemend-
ur?
— Þegar viö vorum sezt inn i
félagsfræöitima, opnaðist okkur
útsýn um ný svið — veraldir, sem
okkur hafði varla órað fyrir, aö
væru til. Á eftir fannst okkur hug-
ur okkar hafa vikkað og mildazt
um leiö.
— Hvaöa námsgreinar þótti
þér skemmtilegast aö læra hjá
Jónasi?
ÁTTUNDU
HÆÐ
Rætt við Geir Sigurðsson frá Skerðingsstöðum
— Þegar ég var i skólanum,
kenndi hann aöallega félagsfræöi
og samvinnusögu, sem var eink-
um bundin viö sögu kaupfélag-
anna, og þá sérstaklega hér á
landi, þótt einnig væri farið viðar.
En auk þessa var Jónas stundum
meö aukatima, sem hann nefndi
„bókmenntir og listir”. Þá bar
jafnan margt á góma, enda kapp-
kostaði Jónas aö hafa efni þess-
ara tima sem fjölbreyttast.
Tryggvi Þórhallsson, hinn gáfaði
og glæsilegi maöur, kenndi is-
lenzku og forn-bókmenntasögu,
og þegar svo bættust við timarnir
um bókmenntir og listir, þar sem
Jónas valdi efniö sjálfur, gat
naumast hjá þvi fariö, að sú
kennsla skildi margt gott og
gagnlegt eftir i hugum þeirra,
sem kennslunnar nutu, enda held
Magnús Friöriksson
ég, aö sú hafi oröið raunin um
flesta, ef ekki alla, sem i skólan-
um voru.
Dagarnir liðu fljótt
i skólanum
— Var ekki gaman aö læra hjá
Tryggva Þórhallssyni?
— Ég veit ekki hvaö aörir
segja, — nema þá að litlu leyti —
en hvaö sjálfan mig snertir þá
hlakkaöi ég alltaf til, þegar ég átti
von á þvi, að dyrnar opnuöust og
Tryggvi Þórhallsson gengi inn i
skólastofuna, viröulegur i fram-
göngu og hlýlegur i viðmóti, til
þess að miðla okkur af þeim
mikla fróðleik, sem hann bjó yfir.
— Hvað lét Tryggvi ykkur
aöaiiega lesa af fornbókmennt-
um?
— Egils saga og Gunnlaugs
saga ormstungu voru þær sögur,
sem hann notaði mest. En i sam-
ræðum viö okkur fór hann miklu
viöar, og þaö var sannarlega bæði
fræösla og skemmtun.
— Dagarnir hafa liöiö fljótt
innan veggja skólans?
— Já, og þaö er sannast mála,
að viö nutum margra ágætra
kennara annarra en Jónasar og
Tryggva, þótt ég hafi einungis
minnzt á þá hér aö framan. Héö-
inn Valdimarsson kenndi hag-
fræöi, en aö visu naut ég þess ekki
mikiö, þvi aö hagfræöin var aöal-
lega kennd i efri deild, en I neöri
deild kenndi Friögeir Björnsson,
sem seinna starfaöi i Stjórnar-
ráöinu, og hann kenndi svokall-
aöa hagfræöisögu, eöa sögu hag-
fræöinnar, og þaö þótti mér alltaf
skemmtilegt viöfangsefni. Sigur-
geir Friöriksson frá Skógarseli i
Þingeyjarsýslu kenndi vélritun
og f leira. Hann var ákaflega mik-
illfélaginemenda sinna. Ég man,
aö i fyrsta timanum, sem hann
kenndi, bauö hann okkur öllum
dús, og upp frá þvi umgekkst
hann okkur eins og hann væri
„einn af oss”, en ekki hátt yfir
okkur hafinn, enda var slik hugs-
un viösfjarri honum.
— Var ekki lika náinn skiining-
ur á einkahögum nemenda, til
dæmis ef einhver veiktist, eöa
annaö ófyrirsjáanlegt bar aö
höndum?
— Jú, þaö er alveg áreiöanlegt,
og m jög var áberandi, hve Jónasi
var sýnt um að greiöa fyrir nem-
endum, þannig aö skólavistin yröi
þeim sem ódýrust. Veturinn, sem
ég var i skólanum, sváfum viö
nokkrir skólapiltar i óupphituöum
skúr, en lásum i skólastofunum.
Viö vorum i sameiginlegu matar-
félagi viö nemendur Kennara-
Torfi Bjarnason i Ólafsdal.
skólans, og fengum þannig mjög
gott fæði, sem þó var svo ódýrt,
aö menn réöu við kostnaöinn, þótt
þeir hefðu sáralitið fé handa á
milli.
Um skipulegt félagslif skólans
er það aö segja, að annan hvorn
laugardag voru haldnir þar mál-
fundir, en á sunnudagskvöldið
daginn eftir var sérstök sam-
koma, sem Jónas mótaöi sjálfur.
Þar var leikiö á orgel og sungið,
ogfenginn maöur, einn eöa fleiri,
til þess aö halda erindi. Voru þeir
ýmist utan af landi eöa úr
Reykjavik. Siguröur Nordal, Sig-
tryggur Guölaugsson á Núpi,
Guömundur Danielsson og Sigur-
björn Astvaldur Gislason komu
allir til þess aö halda fyrirlestra i
skólanum. Vist voru þetta óllkir
menn og höfðu ólikt umræöuefni
aö flytja, en sannarlega var
mikill ávinningur aö hlýöa á mál
þeirra. — Þessum samkomum
stjórnaöi Jónas Jónsson. Þær
enduöu jafnan meö þvl, aö menn
fengu sér öl aö drekka, Jónas og
gestir hans sér i hóp, en nemend-
umir og gestir þeirra sér. Var þá
annað hvort spilaö eöa gripið
tafl.
Þetta var sem sagt um aöra
hvora helgi. Hinn laugardaginn
var danssamkoma frá klukkan
átta til tólf aö kveldi. Jónas var
mjög fylgjandi þvi, aö menn
lærðu aö dansa og tækju þátt i
þessum samkomum. Kom hann
þá oft sjálfur og leit yfir hópinn,
en stanzaði aö jafnaði ekki lengi.