Tíminn - 10.10.1976, Blaðsíða 18

18
TÍMINN
Sunnudagur 10. október 1976
menn og málefni
Viðskipti Landsbankans
og utanríkisráðherra

5T5 ~
VIDBKULDAkStr
SAMRIT
UndUtlt llTMTttt-A..
vt«!b*tiu>lr bér owT'tí v«r» UcuWufur-t,«ml»h«nb*
um kr..S,.79?í«»r----------------------—------~r--------
un lofufl er ufl undurmutflu ufl fuítu 4 nnutu-S-íí.t* "
856.350,_______________________
35. uprll o* 38. dttdbur_______
5 50/0
nmB jöfoum afborgunum, kr.
I kYert slnn. mcfl gjalddögum
ár hvert, I fyrsta slnn--1816».—— .** ~
warÆifsaf
srtsAgs ar, -sarSrS? —■
ko.til.0l «ún uf vunukilum kunn t» tutflu. tr ukuldurviítndu hér mefl uett uS vufli.
telrnln* r.f. 9 via IIlYoeergl i ■wkjayik,. tllheyr.ndi l68*r-
réttindu* or öllu þv£ a«« eion þ*»«ri tylgir og fylgjn *>er, nllt amð
7 ^lSupfta- veðrátti og uppfwelurétti DMt á eftir:
,w. . lfld.ooo, tii LlfeyriueJ. S.I.S.,
•• . 72.365.64 " LlfeyriMj.«tn.rí»tielne,
*» " l.ono.ooo, " hnndbnf*,
- 171.438,70," hnndhnfa,
•« ’•• 60.000, " Snavineubanka fnlandn,
•• •• 93.22«, " baadhafa,
« •• 94.28o, " bandbafa,
■• " 119.000, " handhafa,
VeBhafa er kunnugt um áhvllandl kvnSlr.
dnga. 18.9.74,
•• 17.1o.74,
" 7.2.7 4
•• 14.lo.74,
" 14.10.74,
•• 19. 9.74, •
•• 18.9.74,
•• 14.10.7».
12. maí 1976 *j?
«uu---------/------- IS_____ *, {&)&■
•’* ,,vrI 1 vrflinjv.krS I k.vv.ij. d
Vlcrkt; Litra —_*
Giald..........kr.---------
Stunpilp.jald ----------------á. St
S untalskr. Cm
Greitt
konur rEhSíuí^oV^ítoiiktíS SS-jíf'nlS ‘nctM.'i"S* >IS“r í“" *8 “•* hv"*
vcOsctta innif.l.la, i v.-flvclirí„Vinm J n«fn»t, og cru viirjgrinflurffirhnflir hin.
clnu ninnVjS iÍlnr*l*!TSé!5t!3íS|,| ít'rfli’TtaííStaílú*"’' V"t"“' 4 ,rtUJHflu ukuld
!;' níhhvílVZ'J"írí".u'ít7£“ «<* •£!»«. I -é. hven.r
"* vitryegja þafl i kua'.nifl lintika. er honu“ J.rnnn hmmilt, cn þfl ckkl akyll,
Æ'n.*''t“Lw,í,!“'|J,;kJ“mmþ'^.^ih^r ^^n. „t ™,u hinn.r vcrflt^gflu ukuld.r, vcrfli
rjuld cigi grcidd I rélt* tlfl. fjirnám grrt I hmTvJJuJ, i “, * 1 ,4»W»tar.rtíad efln flnnur
vrfllrregfla akuld I gjaldd,,, fallia 4 “fP1”*- Þ* - hln
dann fnlhn. artji hifl veflwlta i oplnbeni uunbofli SJió _ ' l"’E“ ••“'dln er I fl.lj-
MsTi.ZAr™'*4 r ríJvaíTþSr-jíKa
fög&usflg?-- - ——-
T" *Uð',■,', ""di,"U" *“d“' «« »«-•- ' -fc-n-W tvcggj. tilkvmtdm vilmut^JU.
P.ykj.vfk, 29 «pra. 1#T*.
<«»«in.).... ..
Vottiir að róttti
4«<fs. og undirskrlft:
/
(uadlr.K#
Viðtal Þjóð-
viljans við utan-
ríkisróðherra
Hinn 3. september slöastliöinn
birtist i Dagblaöinu grein eftir
einnaf dálkahöfundum þess, Vil-
mund Gylfason, þar sem reynt
var aö gera viöskipti, sem Einar
Agilstsson haföi nýlega átt viö
Landsbankann, tortryggileg.
Einar Agústsson var erlendis i
sumarleyfi, þegar grein þessi
birtist. Þegar hann kom heim,
taldi hann ekki ástæöu til aö elta
ólar viö þetta, frekar en margt
annaö, sem birtist I umræddu
blaöi. Þegar blaöamaöur frá
aöalmálgagni stjórnarandstöö-
unnar, Þjóöviljanum, óskaöi eftir
viötali viö utanrikisráöherra um
þetta mál, taldi hann sjálfsagt aö
veröa viöþvi. Blaöamaöurinn var
Einar Karl Haraldsson og fór viö-
taliö fram rétt áöur en utanríkis-
ráöherra hélt á þing Sameinuöu
þjóöanna. Viötaliö mun hafa birzt
nokkurn veginn orörétt I
Þjóðviljanum og hafði ráö-
herrann ekki tækifæri til aö lesa
þaö yfir áöur en þaö birtist sökum
brottfararhans til New York. Þar
sem viötal þetta hefur vakiö
athygli, þykir rétt aö birta hér
þann kafla þess, sem fjallar um
umrædd viðskipti utanrikisráö-
herra viö Landsbankann. Hefst
þá sá kafli viötalsins:
Tildrögin
„Þjóöv. — Ætli sé ekki bezt
aö hefja viðtalið á þvi aö ræöa um
lániö.sem mönnum hefur oröiö
tiörætt um siöan Vilmundur
Gylfason, menntaskólakennari,
birti veðskuldabréfiö i Dagblaö-
inu 3. september sl. Þann 29. april
á þessu ári fékkst þú persónulegt
lán, að upphæö 5,7 milljónir króna
til 8 ára i Landsbanka tslands
gegn sjöunda veörétti i þessu
húsi, sem viö erum nú i. Banka-
stjórar hafa lýst þvi yfir, aö ein-
staklingar fái ekki fyrirgreiöslu
af þessu tagi i bönkunum, og um
það hefur veriö rætt, að þetta sé
óeðlileg fyrirgreiðsla. Mér þætti
vænt um ef ráðherrann vildi
byrja á þvi að skýra út tildrög
þess að lánið var fengiö.
E.Ag.— Þaö er bezt að byrja á
þeirri byrjun, að þegar ég undir-
gekkst þaö, aö veröa utanrikis-
ráöherra 1971, þá var ég svo
barnalegur aö halda þaö, aö þessi
ráöherra ætti aö geta tekiö á móti
gestum, erlendum sem innlend-
um, á sæmilegan hátt.
Nú, viö áttum ágæta ibúö í sam-
býlishúsi, en þaö var aö okkar
matifremuróhentugt aö þurfa aö
ganga upp nokkra stiga og jafnvel
ónáöa annaö fólk meö þessum
heimsóknum. Þess vegna réö-
umst viö i þaö aö byggja þetta
hús, sem þú hefur nú séö. Nú, þaö
er ekki þvi aö neita, að ég geröi
mér vonir um, aö þaö verö, sem
ég fékk fyrir íbúöina I Hjálmholti
1, myndi fara langleiðina i aö
standa undir kostnaöinum viö
nýju bygginguna. Ég lenti nátt-
úrulega eins og aörir I mikilli
veröbólgu, þegar til kom. 1 staö
þess aö húsiö kostaöi eins mikið
og Hjálmholtiö, fór þaö 50%
framúr. Þetta hús hefur kostaö 18
miiljónir, en Hjálmholtiö seldi ég
á 12 milljónir.
Samið við
Landsbankann
Nú, ég átti um tvennt aö velja,
eöa kannski þrennt. t fyrsta lagi
aö reyna aö kaupa eitthvaö ann-
aö, ódýrara, og tapa þá á þessu
ævintýri öllu saman. t ööru lagi
heföi ég kannski getaö stöövaö
bygginguna og reynt aö safna
eins og almenningur veröur aö
gera. Þaö taldi ég mér ekki fært
vegná þess starfs, sem ég gegndi
þá og geri enn. Þriöja leiöin var
aö snapa lán i bönkum, og þaö var
súleiö sem ég fór. Og byrjaöi meö
þvi aö taka vlxla og vona og lifa i
þeirri von aö þetta væri nú nóg.
Enalltaf hækkaöi vixilhrúgan, og
ég komst svo aö samningum viö
Landsbankann um aö sameina
þessa vixla i bréf.
Þjóöv. — Voru þessir vixlar
sem þú haföir og varst aö velta
eingöngu hjá Landsbankanum?
E.Ag.— Þeir voru yfirleitt hjá
Landsbankanum, já. Ég skulda
aö visu örlitiö I víxlum enn, en
þaö er svo litiö, aö þaö er tæpast
teljandi. Og er nánast uppgreitt
aö segja má.
NU, ég haföi ekki aögang aö lif-
eyrissjóöi. Ég fékk lifeyrissjóös-
lán hjá Lifeyrissjóöi SIS, þegar ég
vann þar 1964. Nú er ég fluttur i
Lifeyrissjóö rikisstarfsmanna, og
ég talaöi viö forstööumann þess
sjóös og hann sagöi, aö sam-
kvæmt reglum sjóösins, þá
mundi ég geta fengið 200 þúsund
kr. lán til viöbótar, þvi ég væri
búinn aö fullnýta lifeyrissjóös-
möguleikana eða -heimildina. Og
húsnæöismálastjórnarlán kom aö
sjálfsögöu ekki til greina, þar
sem þetta hús er stærra en svo og
fjölskyldan ekki stærri en það, að
sllk lán voru ekki möguleg. Nú,
þetta er þaö, sem ég hef um þetta
lán að segja.
Húsnæði utan-
ríkisráðherra
Þjóöv.— Þaö kemur fram Iþvi,
sem þú sagðir i upphafi aö þú
telur, aö utanrikisráöherra þurfi
aðbúa þaö vel, aö hann getinotað
húsnæöi sitt til opinberrar gesta-
móttöku i sambandi viö starf sitt.
Er mikiö um, aö þú notir þetta
hús i tengslum við eöa i þágu ráö-
herraembættisins?
E.Ag.— Já, sko. Ráöherrabú-
staöurinn er aö sjálfsögöu notaö-
ur i öllum meiriháttar tilvikum,
en i hvert skipti, sem hér koma ný
sendiherrahjón, svo viö tökum
dæmi, þá er þaðviðtekin venja, aö
frúin kemur i heimsókn til minn-
ar konu. Og auk þess hafa ýmsir
menn hér 1 borginni, diplómatar
og aörir, boöiö okkur heim á
heimilisin,og okkur hefur fundizt
eölilegt aö endurgjalda þaö aö
nokkru, með þvi aö bjóöa hingaö
heim. Það má vera, aö þetta sé
misskilningur, en þetta hefur ver-
iö okkar skoðun.
Þjóöv. — Þér finnst sem sagt,
aö utanrikisráðherra hafi aö
þessu leyti, sem svona viöskipta-
aðili viö diplómata og erlenda
menn, nokkra sérstööu meöal
ráðherra?
E.Ag. — Mér finnst hann hafa
nokkra sérstööu, ég get ekki neit-
aö þvi. Mér finnst þaö fylgja
þessu starfi. Nú, ég læt alveg ó-
sagt um þaö, hversu mikla á-
nægju maður hefur af þessum
boöum. Þaö er stundum ágætt, og
stundum er maöur kannski upp-
lagöur til þess aö gera eitthvaö
annaö frekar. En ég hef taliö
þetta vera skyldu og reynt að
rækja hana.
Óvenjulega mikil
fyrirgreiðsla
Þjóöv.— Svo viö vikjum aftur
aö láninu. Nú hefur það komiö
fram, aö slik persónuleg lán eru
ekki aögengileg fyrir hinn al-
menna borgara.
E.Ag. — Nei, nei, þaö er rétt.
Þjóöv. — Og menn telja sem
sagt, að þú hafir fepgið þarna ó-
eölilega fyrirgreiöslu hjá Lands-
bankanum, eöa i þaö minnsta ó-
venjulega mikia fyrirgreiöslu.
Þaö vekur lika athygli, að lániö er
veitt á sérstökum kjörum. Þaö er
gengiö frá þvi daginn fyrir fyrsta
mai, þegar vaxtahækkun gekk i
gildi með þvi aö gefin voru út sér-
stök vaxtaaukalán. Lániö er til
átta ára og ber eldri vexti, 18% i
staö 22 1/2% vaxta eins og tiökast
eftir 1. mai á fasteignalánum.
E.Ag. — Lániö er veitt meö
þeim kjörum, sem á vixlunum
voru, þegarþeir voru sameinaöir,
þ.e. 18% vöxtum. Það eru sem
sagt sömu kjör og voru á vixlun-
um. Og ég vil lika gjarnan segja
þaö, aö ég er ekkert afskaplega
hress, þegar ég er aö greiöa þessa
vexti og afborganir. Þvi þó aö ég
hafi há laun á islenzkan mæli-
kvaröa, þá hef ég lika mikinn
kostnað.
Og þetta er dýrt aö búa svona.
Og þaö er ekki einungis vegna
þess aö mig langi til þess aö halda
mig vel, sem viö búum hér,
heldur af þeirri ástæðum sem ég
áöur nefndi.
Þjóöv.— Hvaö haföir þú í tekj-
ur og gjöld á sl. ári?
E.Ag. — Þaö munu hafa verið
rúmar fjórar milljónir. Þar af
fóru ein og hálf milljón i opinber
gjöld og rúmar tvær milljónir
króna i vexti og afborganir á lán-
um. Ég held okkur hafi talizt svo
til, aö 800 þúsund kr. hafi oröið
eftir til eigin framfæris. Og viö
lifum ekki neinu lúxuslifi, þótt viö
þurfum náttúrulega aö standa i
þessum veizlum.
Ákvörðun
bankans
Þjóöv.— En þú mótmælir þvi,
svo viö tölum enn um lániö, aö þú
hafir beitt áhrifum þinum sem
ráöherra til þess aö þér yröu veitt
þessi lánakjör?
E.Ag.— Já,égmótmæliþvi. Ég
haföi engin áhrif á það, og ekkert
meö þaö aö gera.Hins vegar
viöurkenni ég það alveg fúslega,
aö þetta er meiri fyrirgreiösla
heldur en almenningur á aögang
að. Og ég geri ráö fyrir þvi, aö
hún sé veitt vegna þessa starfs og
þeirra þarfa sem viö teljum aö
séu fyrir hendi.
Þjóöv. — En þaö er sem sagt
bankinn, sem gengur frá láninu
algjörlega, ákveður kjör og skil-
mála, og þaö eina, sem þú biöur
um, er aö vixlarnir veröi samein-
aöir? Er þaö rétt skiliö?
E.Ag. — Já.
Þjóöv. — En aö ööru leyti var
þaö mál bankans, hvernig gengið
yröi frá láninu?
E.Ag. — Já, algjörlega. Og ég
hef aldrei ætlazt til neinnar
leyndar i sambandi viö þetta lán.
Ég heföi eflaust getaö fariö eftir
þvi, sem siöar hefur komiö fram
sem ábending, aö þaö væri hægt
að fela svona lán. Þaö getur vel
verið, að ég heföi getaö gert þaö.
Ég hefstarfaö ibanka, og ég heföi
kannski alveg eins kunnaö á þetta
kerfi eins og aörir. En ég geröi
þaö ekki.
Þjóöv.— En nú stendur i grein
Vilmundar, og þaö hefur ekki
verið véfengt, að þegar veð-
skuldabréfiö var sent fógeta hafi
fylgt þvi nóta frá Landsbankan-
um þess efnis, að tilkynning um
það birtist ekki i Kaupsýslutiö-
indum. Þaö bendir til vissrar
leyndar.
E.Ag. — Þetta er mér algjör-
lega ókunnugt um, og algjörlega
óviðkomandi.
Þjóöv.— Og þú vilt engum get-
um að þvi leiða af hverju bankinn
fer svona aö?
E.Ag. — Nei, ég geri þaö ekki.”
Ekkert reynt
að fela
Hér lýkur þeim þætti viötalsins,
sem fjallaöi um viöskipti utan-
rikisráöherra við Landsbankann.
Siðar beindist viötaliö aö öörum
atriðum, sem voru viöskiptun-
um viö Landsbankann óviökom-
andi og veröa þvi ekki rakin hér.
Rétt er þó aö geta þess, aö blaöa-
maöur Þjóöviljans vék aö þvi, aö
i gangi heföu veriö listar yfir
ávisanafalsara, og heföi nafn ráö-
herrans veriö á þeim. Þaö er
glöggt dæmi um þennan fjár-
glæfraáróður, sem nú er rekinn
gegn Framsóknarmönnum.
1 viötalinu viöurkennir utan-
rikisráöherra, aö þegar Lands-
bankinn breytti vixlunum i fast
lán, hafi hann fengiö meiri fyrir-
greiöslu en bankar veita almennt.
Að sjálfsögöu heföi mátt gera
þetta meö öörum hætti að fela
fyrirgreiösluna, eins og ráöherra
bendir á. Þá leið kaus hann ekki
aö fara og lániö var I staðinn
þinglýst, þar sem allir gátu átt
greiðan aögang aö upplýsingum
um það.
Afstaða Lands-
bankans
Samkvæmt venjum hefur
Landsbankinn ekki viljaö gera
grein fyrir ástæöunum til þess, aö
umrætt lán var veitt. En benda
má á, að utanrikisráöherra hefur
ekki aðeins sérstöðu varöandi
húsnæöi, eins og kemur fram i
viötalinu, heldur átti hann
óvenjulega annrikt um þessar
mundir vegna þorskastriðsins.
Þaö hvildi á honum aö hafa
forustu um málflutning Islend-
inga út á viö, jafnhliöa stööugu
samningaþófi. Þaö er ekki ólik-
ieg tilgáta að bankastjórar
Landsbankans hafi litiö þannig á,
að ekki væri óeölilegt aö létta af
honum vixlabaslið undir þessum
kringumstæðum. Þess á þjóöin
lika eftir aö minnast, aö Einar
Agústsson átti rikan þátt I þvi, að
þjóöin vann hér einn glæsilegasta
sigur sinn. Þess mun áreiðanlega
lengur minnzt, én þess úlfaþyts,
sem reynt er aö vekja i sambandi
við umrædd skipti hans og Lands-
bankans. Þ.Þ.