Fréttablaðið - 15.12.2005, Side 26

15. desember 2005 FIMMTUDAGUR26
Total 90 TF
Gerfigrasskór úr mjúku UL-1000 gerfileðri með phylon dempun. Nýtt
reimakerfi = engin tunga = betri boltastjórnun. Stefnuvirkir takkar ásamt
snúningsflötum = stöðugleiki og auðveldar hliðarhreyfingar
St. 32-38,5 leiðb. verð kr. 4.990.-
St. 39+ leiðb. verð kr. 5.990.-
4-4-2 - Útilíf - Sportver - Toppmenn - Ozone - Fjölsport - Íþróttabúðin
Total 90 IC
Innanhússskór úr UL-1000 gerfileðri. Mjúk Phylon dempun. Sama
reimakerfi og 90 TF. Hrágúmmísóli og snúningsfletir = gott grip og
auðveldar hreyfingar
St. 32-38,5 leiðb. verð kr. 4.990.-
St. 39+ leiðb. verð kr. 5.990.-
4-4-2 - Útilíf - Sportver - Toppmenn - Ozone - Fjölsport - Íþróttabúðin
Jólin eru syrgjendum erfið
segir prestur sem hefur
hjálpað fólki að glíma við
sorgina í tvo áratugi. Hann
segir mikilvægt að setja
syrgjendum engin tíma-
mörk því sorgin gerir það
ekki.
„Jólahátíðin er sá tími þegar fólk
kemur saman með þeim sem það
elskar mest og þykir vænst um. Ef
það er svo höggvið skarð í þann hóp
þá verður tómarúmið aldrei jafn
mikið og á jólunum. Það verður svo
áberandi að sá eða sú sem við sökn-
um er horfinn frá,“ segir Halldór
Reynisson, prestur og verkefnis-
stjóri fræðslusviðs á Biskupsstofu.
„Þar að auki er mikið af alls
konar hefðum á þessum tíma og það
getur verið til þess að minna fólk á
þann sem það saknar. Svo eiga jólin
líka að vera svo góður og gleðileg-
ur tími. En þegar eitthvað bjátar á
í lífi manns þá magnast vanlíðanin
frammi fyrir ljósadýrðinni, gleðinni
og kætinni sem er allt í kringum
mann. Þar að auki þykir mörgum
skammdegið erfitt og svo ef einhver
harmur bætist þar við getur þetta
orðið fólki nokkuð þungt,“ segir
presturinn og hvetur menn til að
lýsa upp skammdegið.
Hann hefur þó ráð til syrgjenda
og aðstandenda þeirra. „Það er hollt,
bæði fyrir syrgjendur og þá sem
umgangast þá, að minnast þess að
eigi tjaldar sorgin til einnar nætur,
svo ég vitni nú í skáldið Hannes
Pétursson. Í raun á sorgin sér engin
tímamörk. Og ég veit dæmi þess að
sumir hafi aldrei upplifað gleðileg
jól eftir fráfall náins ástvinar, jafn-
vel þó áratugir hafi liðið. Eins verða
syrgjendur að fá að vita af því að það
sé eðlilegt að fara í gegnum allt til-
finningalitrófið við erfiðan missi. Sú
tilfinning er meira að segja ekki óal-
geng að syrgjanda finnist hann vera
að ganga af vitinu.“
Eigi tjaldar sorgin
til einnar nætur
HALLDÓR REYNISSON PRESTUR Halldór
segir dæmi þess að fólk hafi ekki getað
upplifað gleðileg jól vegna ástvinamissis
jafnvel þó áratugir hafi liðið.
Þó að tvö ár séu liðin frá því
að Torfhildur Rúna Gunn-
arsdóttir missti eiginmann
sinn er hún ein af þeim
syrgjendum sem kvíða
jólunum. Tíminn einn og
sér virðist ekki lækna sárin
því jólin verða erfiðari með
hverju árinu sem líður.
„Ég var alltaf frekar lífsglöð mann-
eskja en ég finn það núna þegar
jólin nálgast að það færist yfir mig
þungi sem engin leið er að losna
við,“ segir Torfhildur Rúna. Maður
hennar lést fyrir tveimur árum og
var jarðsunginn fimm dögum fyrir
jól.
„Fyrstu jólin var ég bara í hálf-
gerðu móki. Ég var ekki með sjálfri
mér og gerði mér varla grein fyrir
því sem var að gerast. Jólin í fyrra
voru erfið en mér finnst sem þessi
jól ætli að verða enn erfiðari, svo
skrýtið sem það nú er. Þess vegna
hélt ég að það væri eitthvað að hjá
mér en ég verð bara að átta mig á
því að þetta tekur allt sinn tíma.
Það er svo skrýtið að það er eins
og að eitthvað hafi komi yfir mig
og brynjað mig gagnvart sársauk-
anum svona fyrst. Svo líður tíminn
og allt í einu er maður berskjald-
aðri og þá finn ég fyrir því þegar
kvikan opnast við minnsta tilefni.
Þá finnst mér ég vera alveg ein þó
ég sé í raun umkringd fólki. Mér
hefur verið sagt það af þeim sem
hafa reynslu af þessu að þetta líði
hjá og ég vona það svo sannarlega
því það er afleitt að láta sér líða
svona. En þeir segja það líka að
það getur tekið eitt ár en það getur
líka tekið tuttugu,“ segir hún.
Upplifir aðventuna með hálfu
hjarta
Torfhildur var það sem við mynd-
um segja jólabarn. Hún naut þess
manna mest að taka þátt í jólahaldi
og vildi helst hafa fullt hús af fólki
um jólin.
En það er af sem áður var. „Ég
finn ekki þessa gleði sem ég fann
hér áður. Í raun finnst mér aðventa
svo stórkostlegur tími; allir sálm-
arnir, ljósin og maður sér að fólk
er að gera svo mikið saman. Þetta
veitir mér frekar sársauka núna
enda vorum við vön að gera svo
margt saman á þessum tíma. Ég
hef til dæmis ekki enn treyst mér
til þess að skrifa jólakortin. Ég
reyndi að gera það en það vantaði
nafnið hans og ég fann ekki fyrir
nærveru hans eins og áður þegar
við gerðum þetta saman og létt-
leikinn skein í gegnum skrifin.“
En það er ekki aðeins í einstaka
athöfnum þar sem minningin
hellist yfir. Aðventan var sem sam-
eiginleg upplifun þeirra þar sem
þau urðu að taka margar ákvarð-
anir varðandi jólahaldið og þau
nutu þess að ræða þá hluti og velta
þeim fyrir sér, segir Torfhildur.
„Annars sakna ég nærveru hans
mest. Að sitja heima í stofu við
kertaljós og tala við hann um það
hvernig við ætlum að hafa hlutina
um jólin. Við áttum nefnilega svo
vel saman, ég sagði oft að við hefð-
um bætt hvort annað upp. Hann
var rólegur og jarðbundinn en ég
svoddan óþekktarangi,“ segir hún
og brosir við.
Erfitt að standa frammi fyrir
syrgjendum
Eitt af því sem syrgjendur þurfa að
glíma við eru misjöfn viðbröð fólks
í kringum sig. „Ég hafði aldrei leitt
hugann að því hvernig það er að
vera syrgjandi í þessu samfélagi
fyrr en ég lendi í þessu sjálf. Það
er mjög skrýtið.
Fyrst eftir andlátið er maður
umvafinn fólki og svo kemur allt
í einu tímabil sem maður er ber-
skjaldaður og finnst sem maður
sé alveg aleinn. Margt af því fólki
sem var að hringja og kom til að
huga að manni hverfur í sitt dag-
lega amstur sem er bara eðlilegt.
Mörgum þykir erfitt að standa
frammi fyrir syrgjendum því það
veit ekki hvernig það á að hegða
sér. Ég tók eftir þessu jafnvel hjá
kunningjafólki mínu. Svo hugsa
margir sem svo að á einhverjum
ákveðnum tíma eigi sorgin að vera
á bak og burt en það er bara ekki
þannig. Þess vegna gætu einhverj-
um þótt sem svo að ég ætti að vera
komin yfir þetta þar sem tvö ár eru
liðin frá því að hann dó.
En börnin eru hins vegar ekk-
ert að velkja vöngum yfir þessu
og þess vegna geta þau verið hinn
besti félagsskapur á svona stund-
um. Þau eru svo eðlileg og segja
bara það sem þeim býr í brjósti.“
Jólabarnið horfið
En hvernig myndi hún helst vilja
hafa jólin núna? „Ef ég hugsaði
bara um sjálfa mig myndi ég kjósa
að vera bara ein í sumarhúsi í Skál-
holti yfir jólin en ég er viss um
að ættingjarnir yrðu ekki ánægð-
ir með það ef ég léti mig bara
hverfa.“ Þessi óskajól Torfhildar
eru mjög ólík þeim sem hún hélt
þegar jólabarnið í henni réði ríkj-
um. En trúin lifir góðu lífi innra
með henni. „Jesús Kristur er mitt
haldreipi í þessu. Þegar söknuð-
urinn bærist í brjósti er gott að
biðja til hans og minnast þess að
með bæninni kemur ljósið, líkt og
segir í lagi Páls Óskars Hjálmtýs-
sonar og Brynhildar Björnsdóttur.
Ég veit hreinlega ekki hvernig ég
færi að án þess að trúa. Hún felur
líka með sér þá trú mína að við
finnumst aftur.“
Treystir sér ekki til
að skrifa jólakortin
TORFHILDUR RÚNA GUNNARSDÓTTIR Jólin
færa Torfhildi Rúnu frekar harm en gleði
eftir að maður hennar féll frá fyrir tveimur
árum. Jólabarnið í henni er horfið en trúin
lifir góðu lífi innra með henni.
Ráð fyrir syrgjendur um jólin
Svandís Íris Hálfdánardóttir, hjúkrunar-
fræðingur á Líknardeild Landspítalans,
hefur tekið saman nokkur ráð fyrir
syrgjendur sem ættu að létta þeim
raunirnar um jólin en það tímabil er
allflestum þeirra einna erfiðast. Þau eru
meðal annara:
Einbeitið ykkur að því að gera það sem
þið treystið ykkur til. Ekki hugsa um hvað
þið „ættuð“ að gera. Veitið sjálfum ykkur
leyfi til að gera ekki neitt. Þegar þið sem
fjölskylda hafið ákveðið hvernig þið ætlið
að haga hátíðunum látið þá aðra vita.
Þegar jólin nálgast reynið þá að tjá
einhverjum sem þið treystið tilfinningar
ykkar, áhyggjur og þakklæti. Þiggið alla
hjálp sem býðst. Frídagar verða oft til
þess að tilfinning um missi margfaldast.
Leyfið ykkur að finna fyrir þeim tilfinning-
um sem koma.
Hugsið fyrirfram hvernig þið ætlið að
bregðast við þegar fólk óskar ykkur
gleðilegra jóla.
Ef til vill gerir það ykkur gott að þiggja
matarboð hjá ættingjum eða vinum
á hátíðunum. Ef þið ákveðið að halda
matarboð heima hugleiðið þá hvort
ástæða sé til að breyta aðeins út af
venjunni, til dæmis hafa annað í matinn
en venjulega.
Hugleiðið að fækka jólakortum í ár.
Það er ekki nauðsynlegt að senda kort,
sérstaklega ekki fólkinu sem þið hittið
um hátíðirnar.
FRÉTTASKÝRING
JÓN SIGURÐUR EYJÓLFSSON
jse@frettabladid.is