Fréttablaðið - 18.12.2005, Blaðsíða 54

18. desember 2005 SUNNUDAGUR38
Komdu í spennandi heim
afþreyingar og upplýsinga
Smelltu þér á www.ogvodafone.is, farðu í næstu verslun Og Vodafone
eða hringdu í 1414 fyrir nánari upplýsingar.
ÍS
LE
N
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.I
S
O
G
V
3
06
37

12
/2
00
5

KOMDU Í SPENNANDI HEIM
AFÞREYINGAR OG UPPLÝSINGA
19.900 kr.
NOKIA 6101
SÍMI
Nýjasta bók Jóns Kalmans
Stefánssonar, Sumarljós
og svo kemur nóttin, er
tilnefnd til íslensku bók-
menntaverðlaunanna í
ár. Þar snýr höfundur
aftur á kunnugar slóð-
ir. Valur Gunnarsson
ræddi við hann um
stjörnufræði, eðlisfræði-
námið á Suðurnesjum
og Vesturland.
Allir staðir eru heppilegir til
sköpunar, nema kannski fangelsi
Bandaríkjamanna á Kúbu,“ segir
Jón Kalman Stefánsson rithöf-
undur. Jón býr í Mosfellsbæ þótt
hann skrifi gjarnan um Vestur-
land. „Það eru bara látalæti, jafn-
vel grunnhyggni, að halda því
fram að það skipti einhverju máli
hvort maður er í póstnúmeri 101
eða 270. En það er gott að vera
hér, stutt í náttúruna og svo kemst
maður í bæinn á 15 mínútum ef
maður vill.“
Jón hefur áður skrifað þríleik
sem gerist á Vesturlandi og snýr
aftur á sömu slóðir með bók sinni
Sumarljós og svo kemur nóttin.
„Ég var í sveit á Vesturlandi á
sumrin og vann í sláturhúsum
á haustin sem unglingur. Þessi
bók tengist hinum fyrri þó ekki,
nema að þetta er sami staður
og sami höfundur. Þríleikurinn
gerðist aðallega á áttunda áratug
síðustu aldar en ég er þó líka að
velta fyrir mér þeim tíma sem við
lifum hér og nú. Maður er auðvit-
að barns síns tíma og dagurinn í
dag skín alltaf í gegnum textann,
sama hvort ég er að lýsa atvikum
frá 1910 eða 1990.“
Peningar til óþurftar
Ein af aðalpersónum Sumarljóss
er framkvæmdarstjóri sem selur
flestallar eigur sínar og kaupir
bækur um stjörnufræði í stað-
inn. Bækurnar eru sumar hverjar
ómetanlegar frumútgáfur af verk-
um manna eins og Kópernikusar
og Galileos.
„Ég fór á netið til að skoða
hvað þessar bækur kosta og þetta
er ekki eitthvað sem maður kaup-
ir á milli mála. Stjörnufræðing-
urinn er andsvar við þrá okkar
eftir einskisnýtum hlutum. Það er
táknrænt að hann kaupir bækur
til að nálgast þekkingu og öðlast
ný lífsviðhorf. Peningar eru oft til
mikillar óþurftar.“
En hvernig kviknaði hugmyndin?
„Ég hef gengið með hugmynd-
ina um þennan karakter lengi,
enda hef ég sjálfur mikinn áhuga
á stjörnufræði. Þegar ég var
18 ára var ég að vinna í fiski og
ætlaði aldrei aftur í skóla. Þá sá
ég þættina Cosmos eftir stjörnu-
fræðinginn Carl Sagan og ákvað
að skrá mig á eðlisfræðibraut á
Suðurnesjum, þrátt fyrir að hafa
fengið 2 í stærðfræði í gaggó. Það
gekk ágætlega þannig að stærð-
fræði virðist vera eins og svo
margt annað einungis spurning
um hugarfar.“
Skúraði fyrir skáldskapinn
Bók Jóns á undan þessari nefn-
ist Snarkið, en hann hefur gefið
út bækur á tveggja ára fresti frá
1996. „Maður sest niður með mis-
mótaður hugmyndir og einhverj-
ar tilfinningar sem ólmast inni í
manni og fram til þessa hefur það
tekið mig tæp tvö ár að vinna úr
þeim svo úr verði fullmótað verk.
Ég er í þessum ryþma núna en það
tók mig rúm þrjú ár að ná tökum á
prósanum. Ég skrifaði tvær skáld-
sögur á árunum 1992-95 sem fóru
beint í ruslið. Það er ekki alltaf
skemmtilegt að henda því sem
maður hefur unnið að í marga
mánuði. Ég byrjaði sem ljóðskáld
en til að skrifa prósa þarf tíma.“
Og varstu í aðstöðu til að geta ein-
beitt þér að skrifunum?
„Ég reyndi að skapa mér mögu-
leika til að skrifa og gerði ekki
miklar kröfur um lúxus. Ég skúr-
aði eða vann á bókasafni og reyndi
að vakna nógu snemma til að geta
skrifað á morgnana.“
Er þá von á næstu bók eftir tvö
ár?
„Það er alltaf djöfullega langt
í endann þegar byrjað er á bók,
maður er oft fullur vanmáttar,
hræddur um að það verði ekki
neitt úr neinu, eða það taki minnst
10 ár að klára bókina.“
Nauðsynlegt að veita verðlaunum
aðhald
Sumarljós var nýlega tilnefnd til
Hinna íslensku bókmenntaverð-
launa. Þetta er fyrsta tilnefning
hans en hann hefur tvisvar verið
tilnefndur til Bókmenntaverð-
launa Norðurlandaráðs. Því virðist
hann nú loks einnig ætla að verða
spámaður í sínu föðurlandi.
„Þetta þýðir ekki endilega að
bók manns sé í hópi þeirra bestu,
þetta eru bara hópar fólks með
mismunandi smekk og skoðanir,
ekki alvitrir dómarar. Það eru allt-
af góðar bækur sem komast ekki
í þennan hóp. Það má líka alltaf
gagnrýna hvernig að þessu er stað-
ið og nauðsynlegt að veita aðhald.
Ég hef gagnrýnt bókmenntaverð-
launin áður og stend við það. Ég
er skeptískur á þá hugsun að einn
þriggja nefndarmanna þurfi að
vera „fulltrúi almennings“. Menn
þurfa að lesa 60 bækur á nokkrum
vikum og verða því að vera nokk-
uð þjálfaðir lesendur. Það vakti til
dæmis athygli þegar Gísli Mart-
einn og Ingibjörg Sólrún sátu í
dómnefnd. Ef ákvörðun er tekin
um stjórnmál eða múrverk er
yfirleitt fengið fagfólk til. Þetta
eru fyrst og fremst útgefenda-
verðlaun og mjög góð sem slík en
af hverju þarf að kalla þau Hin
íslensku bókmenntaverðlaun?“
Varðandi gagnrýnendur segir
hann: „Gagnrýni á að vera eins
og lífið, bæði jákvæð og neikvæð.
Orðið gagnrýni þýðir jú að rýna til
gagns.“
valurg@frettabladid.is
Barn síns tíma
JÓN KALMANN „Það er alltaf
djöfullega langt í endann
þegar byrjað er á bók,
maður er oft fullur van-
máttar, hræddur um að það
verði ekki neitt úr neinu,
Ljósin á sviðinu slökkna og kvikna aftur. Strengja-kvintett gengur inná og
sest í sæti. Á tjaldi handan gera
öldurnar sitt besta til að bryðja
níður fastlendið. Daníel Ágúst
gengur inn lítandi út eins og
Werther ungi hefði gert hefði
hann fundið ástina í stað þess að
eiga munnmök við framhleypu.
Mikið meira artí er ekki
hægt að vera. Og hvað, má ég
spyrja, er að því? Meðan fyrrum
félagar hans í Nýdönsk ritstýra
misheppnuðum klámblöðum
og syngja Hjálpaðu mér upp á
sveitaballarúntinum og fyrrum
félagar hans í Gusgus eru hættir
að þykjast vera fjöllistahópur og
jafnvel hljómsveit og lítið annað
er eftir en tvær plötusnúðar er
Danni Boy enn listamaður í full-
um blóma og sífelldri þróun.
Það geta ekki allir staðið
einir og óvopnaðir fyrir fram-
an fullan sal og haldið athygli
jafn sem kúli út í gegn. Það er
óneitanlega meiri reisn yfir
Danna en yfir fyrrum kollega
og keppinaut hans Helga Björns
sem syngur gamla slagara eftir
sig og aðra í matarboðum, eða
Stefáni Hilmarssyni sem enn
stýrir retróbandinu Sálinni
hans jóns míns. Danni Boy
hefur skilið alla eftir í valnum.
Hann sveiflar sér um sviðið
eins og óður maestro að stýra
ímyndaðri hljómsveit og þegar
hann stendur kyrr minnir hann
á Rimbaud, ef hann hefði ekki
hætt að skrifa 19 ára og gerst
vopnasmyglari í Eþíópíu.
Daniel er hæfur tónlistar-
maður og slær sjaldan feilnótu
sem söngvari en skáld er hann
þó ekki. Eins og hjá svotil öllum
íslenskum lagahöfundum eru
textar hans veika hlið, og flest
viðlaga hans innihalda orðin
„respect,“ „love,“ og/eða „harm-
ony“. En ef maður lokar eyrun-
um fyrir orðunum og einbeitir
sér að tónunum er hægt að svífa
um á öldunum. Og verða pínulítið
artí sjálfur.
valurg@frettabladid.is
Rimbaud
rokksins rís á ný
MR. SILLA HITAÐI UPP FYRIR DANÍEL
RASS Sá um seinni helminginn (afturend-
ann) á tónleikunum.
DANÍEL HEFUR SIG Á FLUG