Fréttablaðið - 18.12.2005, Síða 56

18. desember 2005 SUNNUDAGUR40
Blendnar tilfinningar bærð-ust meðal lækna og sið-fræðinga þegar spurðist
að Isabelle Dinoire, konan sem
fyrst allra fékk grætt á sig andlit
annarrar manneskju, hefði ásamt
læknunum sem framkvæmdu
aðgerðina undirritað samning við
fyrirtæki um einkaleyfi á mynd-
um af henni.
Samningurinn tryggir Din-
oire fjárhagslegan ávinning af
heimildarmynd sem gerð verður
og ljósmyndum sem teknar voru
í aðgerðinni. Læknar deila í fjöl-
miðlum um hvers vegna aðgerðin
var framkvæmd. Hvort læknarnir
hafi gert hana til að verða fyrstir
að græða nýtt andlit á sjúkling og
hvort þeir hafi látið siðferðislegar
spurningar lönd og leið. Spurt er
hvort Dinoire sé í nægilegu and-
legu jafnvægi til að takast á við
afleiðingar aðgerðinnar. Fregnir
herma að hún hafi hafi ætlað að
stytta sér aldur kvöldið örlagaríka
í lok maí þegar hundurinn hennar
beit af henni andlitið. Einstakir
læknar hræðast að fjölmiðlafárið
eftir aðgerðina hafi áhrif á bata-
horfur Isabelle Dinoire.
Læknarnir hagnast
Breski fjölmiðillinn The Lond-
on Times upplýsti í síðustu viku
að þremur mánuðum áður en hin
þrjátíu og átta ára Dinoire gekkst
undir aðgerðina hefði bæði hún og
læknateymið skrifað undir samn-
inginn við Microsoft’s Crofts-
fyrirtækið. Margir sérfræðilækn-
ar telja að samningurinn hafi orðið
til þess að Dinoire ákvað að verða
fyrst allra til að fá grætt á sig and-
lit, en einnig að slíkir samningar
hvetji lækna til að framkvæma
aðgerðir sem ekki hafi verið
reyndar áður.
Lýtalæknir og prófessor við
læknaskóla í Boston í Bandaríkj-
unum, Raffi Der Sarkissian, er
einn þeirra. Hann segir aðgerð-
ina skrípaleik. Sjálfur myndi
hann aldrei selja myndefni úr svo
áhættusömum aðgerðum. Það geti
ýtt undir að tímamótaaðgerðir
séu framkvæmdar fyrir peninga
og upphafningu læknanna sem
þær framkvæmi.
Prófessorinn Rosamond
Rhodes, sem kennir líffræðilega
siðfræði við Háskólann í Virginíu
í Bandaríkjunum, taldi þó að Din-
oire hefði að öllum líkindum tekið
samningnum feginshendi. „Jafn-
vel þó franska heilbrigðiskerfið
greiði allan kostnað við aðgerð-
ina er erfitt að sjá að Dinoire
hefði getað unnið fyrir sér fyrir
aðgerðina. Það getur hún ekki
gert á meðan hún jafnar sig. Þá er
allsendis óvíst að hún finni vinnu í
framtíðinni,“ segir Rhodes.
Læknar hræðast einnig að Din-
oire hafi ekki gert sér grein fyrir
hve áhættusöm aðgerðin væri
og hvaða áhrif hún hefði á geð-
heilsu hennar. Jonathan Moreno,
sérfræðingur í siðfræði læknis-
fræðinnar, sagði við ABC-frétta-
stofuna að hann vonaði að franska
læknateymið myndi rannsaka sál-
arástand hennar. „Læknar eiga að
vernda sjúklinga sína, sem hljóta
að vera í sálarflækju í þessari
aðstöðu.“
Kallað eftir rannsókn
Prófessor Emmanuel Hirsch, sem
situr í nefnd á vegum eftirlits-
stöðvar í Frakklandi sem veitir
leyfi fyrir aðgerðum af þessari
gráðu, hefur kallað eftir rannsókn
á því hvort skurðlæknarnir sem
stóðu að aðgerðinni hafi sneitt hjá
þeim siðferðislegu spurningum
sem vöknuðu, til þess eins að geta
framkvæmt andlitságræðsluna
fyrstir. Hann segir að nefndin hafi
ekki vitað af fyrirætlununum.
„Ég hef það á tilfinningunni
að aðgerðinni hafi verið hraðað
og svara við ýmsum knýjandi
spurningum hafi ekki verið leit-
að,“ er haft eftir Hirsch í The
Guardian. „Við erum að tala um
hreina tilraunastarfsemi. Sjálf-
ur hef ég mínar efasemdir um
þessa aðgerð. Mig langar að vita
hvers vegna okkur var ekki sagt
frá henni.“ Framkvæmdastjóri
stöðvarinnar, Carine Camby, bar
í bætifláka fyrir læknateymið og
stöðina og sagði umsóknina hafa
borist strax í maí. Nefndin sem
Hirsch sitji í hafi hins vegar ekki
verið sett á laggirnar fyrr en í
september. Þá hafi verið of seint
að láta hana úrskurða í málinu.
Comby bar einnig fyrir sig að
siðfræðingaráð Frakklands hefði
í fyrra sæst á að hluti af andliti
einnar manneskju væri græddur
á aðra en þó aðeins í sérstökum
tilvikum.
Sjálfsmorðstilraun eða ekki?
„Dinoire líður frábærlega líkam-
lega,“ sagði skurðlæknirinn Bern-
ard Devauchelle á mánudaginn.
Andlega liði henni rétt nægilega
vel, sem skýrðist af því mikla
álagi sem hún væri undir vegna
ágangs fjölmiðla. Misvísandi
fréttaflutningur væri konunni erf-
iðastur. Aftur og aftur kæmu fram
sögusagnir um að hún hefði reynt
að fremja sjálfsmorð kvöldið sem
hundurinn beit af henni andlitið.
Eins að líffæragjafinn hefði hengt
sig.
Sjálfur hefði hann ekki séð
ummerki þess er hann fjarlægði
hluta andlitsins af líkinu. Hann
hefði ekki talið konuna heppilegan
líffæragjafa ef hann hefði vitað
af slíkum dauðdaga, af hræðslu
við að vefjirnir í andlitinu hefðu
skemmst. Devauchelle tekur
undir þær raddir lækna sem segja
ágang fjölmiðla og deilur lækna
hafa áhrif á bata frönsku konunn-
ar.
Isabelle Dinoire missti hluta
andlitsins 27. maí síðastliðinn. Stað-
arblað hafði þá eftir dóttur Din-
oire að hundurinn hefði klórað og
bitið andlit móður hennar eftir að
hún hefði gleypt of stóran skammt
af svefntöflum. Hún hefði ætlað að
stytta sér aldur. Staðfesti Dinoire
það í stuttu viðtali við The Sunday
Times í byrjun mánaðarins.
Bandarískir læknar hafa gagn-
rýnt að Dinoire hafi orðið fyrir
valinu sem fyrsti andlitsþeginn
vegna sjálfsmorðtilraunarinn-
ar, en frönsku læknarnir segja
að þótt fólk reyni að fyrirfara
sér eigi ekki að afskrifa það sem
óheppilega líffæraþega.
Jean-Michel Dubernard, sem
fer fyrir læknateyminu sem stóð
að aðgerðinni, neitar því reyndar
að Dinoire hafi ætlað að fyrirfara
sér. Hún hafi tekið svefntöflurnar
til að slaka á. Hundurinn hafi ráð-
ist á hana þegar hún steig á hann
í lyfjavímunni. „Hún tók tvo eða
þrjá skammta af svefntöflunum
og var vakin af hundinum,“ sagði
hann í símaviðtali. „Hún var ekki
að reyna að fremja sjálfsvíg.“
Telja margir að með þessum
orðum séu læknarnir að reyna að
verjast gegn þeim gagnrýnisrödd-
um að þeir hafi aðeins viljað vera
fyrstir til að framkvæma andlits-
skiptin.
Fyrrum læknar Dinoire,
nágrannar og aðrir sem þekktu
til hennar standa þó enn á sínu og
segja að hún hafi verið þunglynd
og að þeir telji að hún hafi ætlað
að fyrirfara sér kvöldið örlaga-
ríka.
Sálarkvalir Dinoire gætu þó
aukist. Einstakir læknar telja að
það geti orðið henni erfitt að horfa
í spegil og sjá kinnar, nef og munn
líffæragjafans sem hafi tekist að
stytta sér aldur. Um það er reynd-
ar einnig deilt. Franski læknirinn
Olivier Jardé, sem kom að undir-
búningi aðgerðarinnar, hefur
staðfest að líffæragjafinn hafi
framið sjálfsmorð. Hins vegar
hefur útfararstjórinn eftir fjöl-
skyldu hinnar látnu að hún hafi
látist af slysförum.
Langt í bros Isabelle
Sálfræðingar bjuggu Isabelle
Dinoire undir aðgerðina og þær
breytingar sem yrðu á lífi hennar
við ágræðslu andlitsins. Hún verð-
ur á lyfjum það sem hún á eftir
ólifað svo líkaminn hafni ekki
húðinni. Hún þarf að sætta sig við
nýtt útlit, hluta andlits sem áður
tilheyrði annarri manneskju.
Devauchelle segir að í það
minnsta sex mánuðir líði áður
en ljóst verði hvort Isabelle Din-
oire fái tilfinningu í nýja andlitið.
Hann neitar að taka þátt í frekari
rökræðum í fjölmiðlum og segist
ekki vera siðfræðingur eða heim-
spekingur. Hann sé læknir sem
reyni að hjálpa sjúklingi sínum.
Þegar hann var spurður að því
hvort hann hefði gert aðgerðina
til þess að verða fyrstur var svar-
ið: „Það er alltaf gaman að taka
framförum, en ekki fyrir fram-
farirnar sjálfar heldur fyrir sjúk-
lingana.“
Áður en frönsku læknarn-
ir gerðu aðgerðina á Dinoire
hafði fjöldi læknateyma í mörg-
um löndum, þar á meðal tvö í
Bandaríkjunum, tilkynnt að
þau myndi framkvæma svona
aðgerð þegar réttu líffæragjaf-
arnir fyndust.
Heimildir: ABC News, The New
York Times, The Guardian.
Keppnin um fyrstu andlitságræðsluna
Isabelle Dinoire var fyrsta konan sem fékk grætt á sig andlit annarrar manneskju, en hundur hafði bitið hana í andlitið.
Gunnhildur Arna Gunnarsdóttir fer yfir sögu Dinoire og blendnar tilfinningar lækna og siðfræðinga vegna ígræðslunnar.
TÖLVUTEIKNING AF ÁVERKUNUM Sálfræðingur Dinoire sagði að það hefði verið óbærilegt að fylgjast með henni fyrir aðgerðina. Hauskúp-
an hefði sést í gegnum sárið. Henni hefði liðið eins og hún horfði á lífið og dauðann á sama tíma. FRÉTTABLAÐIÐ/AFP
FYRIR AÐGERÐ Læknarnir velta fyrir sér
hvernig best sé að samræma andlitin tvö.
Báðar reyndu konurnar sjálfsvíg. Annarri
mistókst og fékk andlit hinnar.
FRÉTTABLAÐIÐ/AFP
KONAN EFTIR AÐGERÐ Ekki er ljóst hvort
líkami Dinoire samþykkir nýja andlitið.
Hún verður á lyfjum það sem eftir er til að
halda ónæmiskerfinu niðri. FRÉTTABLAÐIÐ/AFP
Isabelle Dinoire ólst upp í iðnaðar-
bænum Maubeuge nálægt belgísku
landamærunum í Norðaustur-Frakk-
landi. Þegar faðir hennar lést flutti
Isabelle með móður sinni í félagsbú-
staði í Mary, sem er um 35 kílómetra
frá Valenciennes.
Dinoire giftist og eignaðist tvær
dætur, sem núna eru þrettán og sautj-
án ára, en skildi fyrir þó nokkuð mörg-
um árum. Hún vann áður í hannyrða-
verslun en hafði verið atvinnulaus í ár
þegar slysið átti sér stað. Hún hafði
barist við þunglyndi og tekið geðlyf og
svefntöflur.
Hún reifst við aðra dóttur sína
kvöldið örlagaríka og lognaðist útaf í
sófanum eftir að hafa tekið svefnpill-
urnar. Hundurinn hennar Tania, svartur
labrador, beit af henni varirnar, nefið
og aðra kinnina. Jeanne-Marie Binot,
framkvæmdastjóri dýravinafélags í
bænum, sagði atferli hundsins ekki
óeðlilegt. Hundar væru kjötætur en
myndu aðeins leggja sér líflaust fólks
til munns.
Forseti franskra svæfingarlækna,
Michel Levy, segir að þar sem hún hafi
ekki vaknað við sársaukann þegar húðin
rifnaði frá andlitinu hlyti skammturinn
af svefnlyfjunum að hafa verið allt of
stór. Önnur eða báðar dætur hennar
fundu hana daginn eftir áganginn og
hringdu í neyðarlínuna.
Isabella fékk aðhlynningu á
háskólasjúkrahúsi í Amiens undir eftir-
liti Devauchelle, sem fljótlega ákvað að
hún væri vænlegur líffæraþegi. Fram að
þeim tíma gekk hún með læknagrímu
um vitin til að forðast neikvæða athygli
samborgaranna. Labrador-hundurinn
fór í dýraathvarf, fékk vírussýkingu og
drapst tveimur vikum síðar. Sagt er að
Dinoire hafi ekki hætt að reykja þrátt
fyrir áverkana.
Næstu sex mánuðir skera að sögn
lækna úr um hvort hún muni geta
hreyft andlitið eðlilega.
Ekki þrautalaus ævi Isabelle Dinoire:
Rænulaus eftir rifrildi