Tíminn - 14.12.1976, Blaðsíða 11

Þriftjudagur 14. desember 1976
11
tltgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. K'.stjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Auglýsingastjóri:
Steingrímur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur I Edduhúsinu
viö Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrifstofur I Aöal-
stræti 7, simi 26500 — afgreiöslusimi 12323 — auglýsinga-
simi 19523. Verö i lausasölu kr. 60.00. Askriftargjald kr.
1.100.00 á mánuði. Blaöaprent h .f..
Stofnlánasjóður vegna
stórra vörubifreiða
Fyrir skömmu svaraði Halldór E. Sigurðsson
samgöngumálaráðherra á Alþingi fyrirspurn
frá Stefáni Valgeirssyni um hvað rikisstjórnin
hefði gert til þess að framfylgja þingsályktunartil-
lögu, sem samþykkt var 18. marz siðastliðinn, um
að komið verði á fót stofnlánasjóði vegna stórra
atvinnubifreiða og stórvirkra vinnuvéla.
í svari samgöngumálaráðherra kom fram, að
nýlega hefði verið leitað eftir tilnefningu i nefnd,
sem semja skuli frumvarp til laga um stofnlánasj-
óð i samræmi við umrædda þingsályktunartillögu.
Stefnt verður að þvi, að frumvarpið verði lagt fyrir
það þing, sem nú situr.
Þegar Stefán Valgerisson mælti fyrir fyrirspurn
sinni, fórust honum m.a. orð á þessa leið:
„Á undanförnum áratugum hafa vöruflutningar
á landi eflzt mjög vegna bættra samgangna, stór-
virkari tækja og siaukinnar flutningaþarfar. Vöru-
flutningar á landi eru nú orðnir þjónustugrein,
sem vex hröðum skrefum. Nú eru reknir skipu-
lagsbundnir vöruflutningar á milli Reykjavikur og
flestra staða á landinu, og hafa flutningsaðilarnir
reist vöruafgreiðslur hér i Reykjavik og á ýmsum
stöðum úti um land. Flutningastarfsemin er nú i
allföstum skorðum, og þótt ekki sé um sérleyfi að
ræða á flutningaleiðunum þá hafa sömu aðilarnir
og fyrirtækin um árabil annazt sömu flutninga-
leiðirnar svo þekking og reynsla flutningsaðilanna
hefur varðveitzt i atvinnugreininni.
Þeir aðilar, sem annast skipulagsbundna vöru-
flutninga, hafa myndað með sér landssamtök, sem
nefnast Landvari, landsfélag vörubifreiðaeigenda
á flutningaleiðum. Innan félagsins eru flestir þeir
aðilar, sem annast vöruflutninga á milli Reykja-
vikur og heimabyggða sinna og innan þeirra. Þá
eru og i félaginu aðilar, sem annast reglubundna
mjólkurflutninga i sveitum, þótt þeim fari töluvert
fækkandi vegna breytinga á flutningsfyrirkomu-
laginu, þ.e. tankvæðingu.
Atvinnutæki aðila i Landvara eru vöruflutninga-
bifreiðar, yfirleitt þriggja öxla, og er undirvagn
bifreiðanna fluttur inn frá hinum ýmsu viðskipta-
löndum, en siðan er byggt yfir bifreiðarnar hér-
lendis. Heildarverð hverrar bifreiðar tilbúinnar til
notkunar er nú um kr. 15,0 milljónir. Hafa bifreið-
arnar á siðustu þremur árum nær fjórfaldazt i
verði samfara almennum lánsfjárskorti, og er þvi
svo komið nú, að aðilum i Landvara er ofviða að
endurnýja bifreiðar sinar, nema til komi veruleg
lánafyrirgreiðsla. Þörf á stofnlánum til kaupa á
flutningsbifreiðum hefur raunar alltaf verið brýn,
þvi engin lánastofnun hefur veitt lán beinlinis til
kaupa á bifreiðunum, og með veði i þeim, heldur
hafa kaupendur þurft að taka vixillán til skamms
tima og gegn veði i fasteignum sinum, og slik lán
liggja ekki á lausu.
Vöruflutningar á landinu eru svo snar þáttur i
samgöngum landsmanna og veigamikil forsenda
búsetu viða um landið, að nauðsynlegt er, að nú
komi til lánafyrirgreiðsla, svo þessi þjónustu-
grein stöðvist ekki.”
1 ræðu sinni upplýsti Stefán Valgeirsson m.a., að
um 72% af verði umræddra bifreiða rynni i rikis-
sjóð vegna tolla og skatta. Sú vitneskja ætti ekki að
draga úr þvi, að bifreiðastjórarnir fái þá fyrir-
greiðslu, sem sérstakur stofnlánasjóður ætti að
geta veitt þeim. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Wright og O'Neill
verða hollir Carter
Þeir verða valdamestir í fulltrúadeildinni
O’Neill og Wright
1 BYRJUN næsta árs tekur
ekki aðeins nýr maður við
stjórn i Hvita húsinu, heldur
verða einnig miklar breyting-
ar á forustu þingflokkanna.
Formenn beggja flokkanna i
öldungadeildinni skoruðust
undan endurkjöri og ljúka þar
þingferli sinum 4. janúar
næstkomandi, þegar nýtt þing
kemur saman. Enn er ekki
vist hverjir eftirmenn þeirra
verða. 1 fulltrúadeildinni hafa
demókratar þegar kosið sér
nýjan formann i stað Thomas
P. O’Neill, sem mun taka við
forsetaembættinu i deildinni
af Carl Albert, sem gaf ekki
kost á sér til framboðs aftur. í
siðustu viku var haldinn fund-
ur þingmanna demókrata i
fulltrúadeildinni, þar sem ein-
róma var samþykkt að styðja
O’Neill sem frambjóðanda
þeirra við forsetakjöriö i
deildinni. Hann hefur þvi
raunverulega þegar verið
kjörinn forseti deildarinnar,
þar sem demókratar eru þar i
miklum meirihluta. Val hans
kom ekki á óvart, þvi að hann
var strax talinn sjálfsagður i
þetta starf eftir að Albert
ákvað að hætta þingmennsku.
Hins vegar rikti mikil óvissa
um hver yrði eftirmaður hans
sem formaður flokks demó-
krata i deildinni. Fjórir þing-
menn höfðu gefið kost á sér og
voru lengi talin áhöld um hver
þeirra hreppti hnossið. Flestir
fjölmiðlar spáðu þvi, að Philip
Burton frá Kaliforniu væri
sigurvænlegastur, en næst
honum kæmi Richard Bolling
frá Missouri, þó þótti ekki
óliklegt, að áhöld gætu orðið
um fylgi hans og Jim Wrights
frá Texas. Fjórði frambjóð-
andinn, John McFall frá
Kaliforniu, þótti um skeið
sigurvænlegur, en varð fyrir
þvi áfalli, að það upplýstist
fyrir nokkru, að hann hefði
þegið 4000 dollara framlag i
kosningasjóð frá suður-kóre-
anska f jármálamanninum
Park Tong Sun. Þetta þóttu
slæm mistök hjá McFall, sem
áður hafði verið talinn maður
mjög grandvar og heiðarleg-
ur.
EINS OG BÚIZT hafði verið
við, varð formannskjörið all-
sögulegt. I fyrstu umferð urðu
úrslitin þau, að Burton fékk
106atkvæði, Bolling 81, Wright
77 og McFall 31. í næstu um-
ferð var kosið um þá þrjá, sem
fengu flest atkvæöi, en i þriðju
umferð átti að kjósa um þá
tvo, sem fengu flest atkvæði i
annarri umferð. Sagan segir,
að Burton hafi óttazt meiri
keppni i lokaumferðinni við
Bolling en Wright, og þvi hafi
hann fengið nokkra fylgis-
menn sina til aö kjósa Wright,
svo að hann fengi fleiri at-
kvæöi en Bolling. Úrslitin i
annarri umferðinni urðu þau,
að Burton fékk 107 atkvæði,
Wright 95 og Bolling 93. Loka-
atkvæðagreiðslan snerist þvi
um þá Burton og Wright. Úr-
slitin urðu þau, að Wright fékk
148 atkvæði, en Burton 147.
Minni gat munurinn ekki orö-
ið. Ýmsir fréttaskýrendur
gizka á, að það hafi orðið
Burton að falli, að hann þykir
ráðrikur og hrokafullur, þótt
hann sé fær að öðru leyti. Þess
vegna hafi ýmsir þeirra, sem
áður kusu Bolling, tekið
Wright fram yfir, enda þótt
þeir væru honum meira ósam-
mála en Burton. Wright var
talinn einna ihaldssamastur
þeirra fjórmenninganna, en
meirihluti demókrata i full-
trúadeildinni er talinn heyta
til frjálslyndara armi flokks-
ins. Það hefur hins vegar
vafalitið hjálpað Wright, að
hann er vel látinn persónulega
og þykir reyndur samninga-
maður og sáttasemjari. Þegar
i odda hefur skorizt, hefur
hann lagt meiri áherzlu á að
ná samkomulagi en að fylgja
fram sérskoðunum sinum.
Yfirleitter þvi haidið fram, að
Carter hafi ekki getað fengið
heppilegri menn til forustu i
fulltrúadeildinni en þá O’Neill
og Wright, en þeir hafa all-
lengi verið góðir kunningjar
og samstarfsmenn.
JAMES Claude Wright, hinn
nýi leiðtogi demókrata i full-
trúadeildinni, verður 54 ára
22. þ.m. Hann er fæddur i Eort
Worth i Texas, og hefur verið
fulltrúi þess kjördæmis i full-
trúadeildinni siðustu 22 árin.
Hann stundaði nám við há-
skólann i Texas, þegar hann
var kvaddur i herinn á striðs-
árunum, og gegndi hann her-
þjónustu til striðsloka. Eftir
að hann lét af herþjónustu, hóf
hann brátt afskipti af stjórn-
málum, en stjórnaði jafn-
framt auglýsingarskrifstofu.
Hann hlaut fljótt mikinn trún-
aö flokksmanna sinna. Þannig
var hann borgarstjóri i bæn-
um Weatherford um þriggja
ára skeið, en siðan i tvö ár
fulltrúi á þinginu i Texas. Þá
náði hann kosningu til full-
trúadeildarinnar og hefur set-
ið þar samfleytt siöan, eða i 22
ár. A þingi hefur hann unnið
sér það orð að vera mesti
ræðugarpurinn, sem nú á sæti
i fulltrúadeildinni. Hann hefur
þó ekki beitt ræðusnilldinni til
að vega hart að andstæðingum
sinum, enda beitir hann alla-
jafnan rökum og góölátlegri
fyndni. Þetta þótti hann sýna
vel á dögunum, þegar hann
þakkaði fyrir traustið, sem
honum hafði verið sýnt, með
þvi að kjósa hann formann
þingflokksins. Hann lofaði að
vinna að framgangi umbóta-
mála og reyna að hafa um það
sem bezt samstarf við flokks-
bræður sina og reyndar alla
fulltrúadeildarmenn.
Thomas P. O’Neill, sem
verður forseti fulltrúadeildar-
innar, varð 64 ára gamall 9.
þ.m. Hann er frá Massachu-
setts. Að námi loknu starfaði
hann sem tryggingamaður.
Hann átti sæti á þinginu i
Massachusetts 1936-1952, en
það ár náði hann kosningu til
fulltrúadeildarinnar i kjör-
dæmi þvi, sem John F. Kenne-
dy hafði áður verið fulltrúi
fyrir, en hann bauð sig þá
fram til öldungadeildarinnar
og náði kosningu. O’Neill hef-
ur átt sæti i fulltrúadeildinni
óslitið siðan 1952. Hann hefur
verið þar vaxandi áhrifamað-
ur. Arið 1971 var hann kosinn
formaður þingflokksins og
hefur borið verulega á honum
siðan. Hann varð fyrstur þing-
manna þar til að lýsa yfir þvi,
að Nixon ætti að segja af sér.
Liklegt þykir, að hann muni
sem forseti deildarinnar beita
áhrifum sinum á bak við tjöld-
in og minna að ýmsu leyti á
Sam Rayburn, sem var forseti
deildarinnar næstum allt
timabilið 1940-1961 og var þá
talinn einn mesti áhrifamaöur
Bandarikjaþings. Þeir, sem
hafa verið forsetar siðan, hafa
verið hlédrægari og aðallega
sinnt formlegum skyldum sin-
um.
O’Neill mun sóma sér vel i
forsetasætinu, þvi að hann er
manna mestur vexti og þvi
ólikur Albert fyrirrennara sin-
um, sem var litill vexti. Hann
er hressilegur og glaðlegur i
framkomu og vinsæll meðal
þingmanna. Yfirleitt virðist
það mat fréttaskyrenda, að
demókrötum hafi heppnazt vel
valið á aðalleiðtogum sinum i
fulltrúadeildinni.
Þ.Þ.