Fréttablaðið - 16.01.2006, Blaðsíða 16

16. janúar 2006 MÁNUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRI: Arndís Þorgeirsdóttir VARAFRÉTTASTJÓRI:
Trausti Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI:
550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA:
Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá
blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Hrogn, rauðmagi, glæný
línuýsa og margt fleira
-Þú getur alltaf treyst á prinsinn-
Hlíðasmári 8 • S:5547200 • www.hafid.is
Gestir tveir
Á laugardaginn var í þessum dálki vitn-
að í skrif Gests Guðjónssonar umhverf-
isverkfræðings um náttúruvernd. Gestur
er frambjóðandi í prófkjöri framsóknar-
manna í Reykjavík. Skoðanir hans, sem
fram komu á vefsíðunni gestur.is, þóttu
athyglisverðar í ljósi þess að Framsókn-
arflokkurinn hefur fengið á sig þann
stimpil (sem kannski er ósanngjarn) að
ganga gegn náttúruvernd í þágu stór-
iðju. En svo óheppilega
vildi til að Gestur var
sagður Gestsson og til
að kóróna vitleysuna var
birt ljósmynd af nafna
hans, Gesti Kr. Gestssyni
sölufulltrúa hjá
Samskipum, sem
líka er frambjóðandi
í prófkjörinu og
heldur úti vefsíð-
unni gesturinn.is. Er beðist velvirðingar
á þessum mistökum sem vonandi hafa
engin áhrif á úrslit prófkjörsins. Rétt
mynd af Gesti Guðjónssyni birtist hér.
Á hærra plan
Og úr því að minnst er á framsóknar-
menn er freistandi að vekja athygli á
grein sem Guðni Ágústsson landbún-
aðarráðherra birtir í Morgunblaðinu á
laugdardaginn. Hann er þar að deila
á Samfylkinguna fyrir stefnu hennar
en getur ekki setið á sér og sendir
flokkssystur sinni og samráðherra, Val-
gerði Sverrisdóttir, eitraðar örvar. Hann
skrifar: „...því miður hendir það ráðherra
samkeppnismála að fara með rangt mál
þegar hún fullyrðir í nýlegri ræðu að
jafnvel standi til að afnema framleiðslu-
tengdan stuðning [við bændur]. Er
brýnt að lyfta umræðunni á hærra plan
og fræða frekar en að hræða íslenska
neytendur.“
Óttast Valgerði
Þessi kveðja Guðna fór ekki fram hjá
Össuri Skarphéðinssyni. „Það vita allir
að það hefur lengi verið grunnt á því
góða milli Valgerðar Sverrisdóttur og
Guðna Ágústssonar“, skrifar hann á
vefsíðu sína. „Guðni óttast, að færi
svo að formannskosning yrði innan
Framsóknarflokksins á næstu misserum
- sem vel gæti orðið - þá yrði Valgerður
honum skeinuhættust í keppninni.“
Össur bætir við: „Er nema von að
Framsókn eigi í mesta basli með trú-
verðugleika gagnvart kjósendum þegar
einn ráðherra ræðst með þessum hætti
opinberlega í miðopnu Morgunblaðsins
á ráðherra í eigin flokki - og opinberar
um leið grundvallarágreining innan
flokksins?“ gm@frettabladid.is
Eigendur fjölmiðla ættu jafnan að setja yfirmönnum á rit-stjórnum erindisbréf þar sem skýrt væri kveðið á um hvers konar miðil þeir ættu að reka og hvaða meginstefnu
hann ætti að fylgja. Þeir ættu hins vegar ekki að hafa afskipti
af ritstjórnum miðlanna og vinnubrögðum þeirra meðan þær
halda sig innan þeirra marka sem erindisbréfin mæla fyrir um.
Þannig verður sjálfstæði ritstjórna, sem allir eru sammála um
að sé mikilvægt og eftirsóknarvert, best tryggt.
Það er til fyrirmyndar, sem upplýst var í vikunni, að stjórn
Dagsbrúnar, móðurfélags 365 miðla, hafi sett þá reglu að
stjórnarmönnum fyrirtækisins sé óheimilt að hafa afskipti af
einstökum málum sem ritstjórnirnar fást við. Ekki er kunnugt
um að önnur fjölmiðlafyrirtæki hafi sett slíkar reglur. Hitt er
einkennilegt sjónarmið hjá framkvæmdastjóra félagsins, Gunn-
ari Smára Egilssyni, að yfirmenn á ritstjórnum eigi sjálfir að
ákveða hvers konar fjölmiðil þeir reka. Eigendur og rekstrar-
stjórar fjölmiðla eiga ekki að geta firrt sig ábyrgð með slíku tali
enda blasir við að það getur ekki verið heil brú í slíkum vinnu-
brögðum. Því aðeins er vit í reglunni um að eigendur og stjórn-
armenn fjölmiðlafyrirtækja virði sjálfstæði ritstjórna sinna að
þeir hafi markað meginstefnuna og þannig sé hægt að sækja þá
til ábyrgðar ekkert síður en ritstjórnirnar ef út af bregður.
Það er truflandi fyrir skynsamlegar umræður um fjölmiðla
að tala um þá sem „hálf opinberar stofnanir“ og að ritstjórnirn-
ar sæki umboð sitt til almennings eins og framkvæmdastjóri
Dagsbrúnar gerði um helgina. Fjölmiðlafólk ætti ekki að setja
sig á háan hest með slíku tali. Eitt er að starfa í þágu almenn-
ings, annað að sækja umboð sitt þangað. Hið síðarnefnda gildir
um kjörna fulltrúa okkar, forsetann, alþingismenn og sveitar-
stjórnarmenn, en ekki um starfsfólk fjölmiðla frekar en ann-
arra fyrirtækja í einkaeigu.
Það var ekki á almennu vitorði starfsmanna 365 miðla að
stjórnarmenn fyrirtækisins mættu ekki hafa afskipti af rit-
stjórnunum. Umræddar reglur hafa ekki verið birtar starfs-
fólki. Mikilvægt er að það verði nú gert. Þá kemur væntanlega
í ljós hvort reglan taki einnig til framkvæmdastjóra fyrirtæk-
isins og markaðs- og auglýsingastjóra eins og eðlilegt hlýtur að
teljast.
DV-málið hefur skapað miklar umræður um fjölmiðlun.
Ýmsir hafa hneykslast á því að Björgólfsfeðgar, sem töldu sig
verða fyrir áreitni og einelti af hálfu blaðsins, skuli hafi látið
sér detta í hug að kaupa það og leggja það niður. Það voru þó
ekki nema mannleg viðbrögð í óviðunandi stöðu. Hitt kemur
meira á óvart að Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra skuli
gera sér ferð á fjölmiðla til að fordæma þetta. Sjálfur hafði ráð-
herrann forystu um einstæða atlögu að frelsi fjölmiðla fyrir
tæpum tveimur árum en almenningur og forseti Íslands tóku
þá í taumana.
Nýir ritstjórar, báðir að góðu kunnir, hafa nú tekið við DV.
Hafi þeir ekki fengið erindisbréf frá eigendum blaðsins, eins
og æskilegt er, verður að treysta því að dómgreind þeirra og
reynsla geti af sér marktækan fjölmiðil. Í ljósi forsögunnar er
það erfitt verkefni sem þeir hafa tekið að sér og ástæða til að
óska þeim og samstarfsmönnum þeirra velfarnaðar á þeirri leið
sem framundan er.
SJÓNARMIÐ
GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Eigendur fjölmiðla verða að kannast við ábyrgð sína.
Ritstjórnir
fái erindisbréf
Í samfélögum gerist það stundum
að upp koma hreyfingar ungra
manna sem telja sig kjörna til
einhvers sögulegs hlutverks og
því geti þeir ekki farið að reglum
samfélagsins heldur semji þeir
nýjar. Þetta eru oft karlmenn og
þeir vilja ýta burt valdhöfum og
setjast sjálfir í valdastóla. Stund-
um birtast svona hreyfingar sem
jákvætt afl sem finnur sér farveg
innan mannfélagsins, ögrar því til
góðs, bætir það í togstreitu en líka
samspili við það sem fyrir er – við
munum ungmennafélögin, atóm-
skáldin og verkalýðshreyfinguna
úr okkar sögu – en slíkar hreyf-
ingar geta líka birst sem eyðing-
arafl sem aðlagast aldrei samfé-
laginu heldur leitast við að sundra
því en finnur sér réttlætingu með
því að hrifsa til sín frumkvæði í
umbóta- og framfaramálum og
starfa að þeim utan við reglurnar
í krafti meintra yfirburða sinna
sem hið sögulega hlutverk skenki
þeim: kommúnisminn og fasism-
inn voru strákaklíkur; líka anark-
istar og islamistar .
Stundum hefur mér fundist
starfsmenn DV skynja sig á ein-
hvern undarlegan hátt sem nokk-
urs konar úrvalssveit: Of gott
blað fyrir Ísland, skrifar einn af
leiðtogunum, Eiríkur Jónsson,
í helgarútgáfu DV eins og von-
svikinn trúboði. Þó að of langt sé
gengið að líkja DV-mönnum við
fasista og kommúnista þá gætir
sömu tilhneigingar til að telja sig
hafinn yfir almennar hugmynd-
ir um velsæmi og umgengni við
náungann og einkenndi til dæmis
fasista; afdráttarlaust tilkallið til
Sannleikans og trúin á óskeikul-
leika eigin „siðareglna“ minnir á
sjálfsmynd kommúnista og þessi
löngun til hleypa öllu í bál og
brand er óþægilega kunnugleg
– með þeirri aðferð að ýfa upp
reiði múgsins og beina henni að
einhverjum sem verðskuldi fyr-
irlitningu. Og líkt og hjá komm-
únistum sjáum við vandaða menn
á valdi vondra hugmynda, svo
gagntekna að þeir hafa afnumið
sjálft kærleiksboðorðið – gullnu
regluna um að allt sem þér viljið
að aðrir menn gjöri yður skulið
þér og þeim gjöra.
Þannig var það athyglisvert
að þegar Jónas Kristjánsson rit-
stjóri, sem um árabil hefur mak-
lega notið virðingar í samfélaginu,
var spurður um það í Kastljós-
þætti hvort hann hefði nokkurn
tímann sett sig í spor þeirra sem
orðið hafa að skotspæni blaðsins
þá svaraði hann að enginn Íslend-
ingur hefði sett sig jafn vel inn í
siðareglur og hann. Aðspurður á
líðan manneskjunnar vísaði hann
á hið vel samda regluverk.
Hver var hugsjónin? Tja
– fyrst skildist manni að hugsjón-
in snerist um að ráða bót á þeim
átakanlega skorti sem hér væri á
skítablaði eins og tíðkaðist í öllum
menningarsamfélögum. Það var
eins og fólk væri búið að gleyma
því hvernig slík blöð eru búin til:
með því að ginna auðtrúa sálir,
velta sér upp úr eymd annarra,
skálda upp einhverja vitleysu um
nafngreint fólk til að skemmta
öðrum: með því að hía á fólk.
En hér á landi er tengslanetið
sterkara og dreifðara en tíðkast
í stærri samfélögum. Þegar híað
er á Sigga frænda vinar míns á
forsíðu DV eða tekið platviðtal
við Ingu sem var með mér í lands-
prófi þá gleymi ég því ekkert.
Fólk er vissulega meinfýsið og
illgjarnt – en bara í garð „hinna“
ekki „okkar“.
Hver var eiginlega hugsjónin?
Stundum virtist hún snúast um að
láta barnaníðinga fá þá refsingu
sem dómskerfið virðist stundum
ófært um að veita þeim – taka
upp hanskann fyrir svívirta
æsku. Þögn hafði ríkt um þetta
skelfilega mein, þegar karlmenn
í átorítetsstöðu gagnvart börnum
misnota hana, ráðast inn í líf og
móta það um ókomin ár. En var
hávaðinn í DV betri en þögnin
áður? Þetta er mein sem þarf að
tala um, en þegar gargað er um
það, hættum við ekki að heyra
það?
Stundum skildist manni að
hugsjónin væri að þjóna sannleik-
anum: en sannleikurinn rúmast
aldrei í einni fyrirsögn.
Það sem varð blaðinu í þess-
ari mynd um síðir að falli var að
það sendi frá sér þau skilaboð
að það liti á þjóðina sem óvin; ef
ekki væri gert lítið úr viðkomandi
væri um að ræða „kranablaða-
mennsku“. Úr varð klóakblaða-
mennska. Sú vinnuregla á blaðinu
að sá sem fjallað væri um hverju
sinni nyti einskis réttar og hefði
ævinlega stöðu grunaðs saka-
manns og hefði því ekkert um
það að segja í hvers konar sam-
hengi orð hans eða hennar yrðu
sett en brygði í brún þegar niður-
staðan kæmi – þessi lítilsvirðing
spurðist út í litlu samfélagi og
vakti reiði. Þegar maður fer út
á meðal fólks vill maður ekki að
óvildarmaður manns velji fötin
handa manni, greiði manni og búi
mann á meðan maður sjálfur er
með bundið fyrir augu sem svo er
tekið frá augunum þegar komið
er á mannamótið. Og allir fara að
hlæja. Þannig virkaði DV.
Sannleikurinn rúmast ekki í fyrirsögn
Í DAG
DV
GUÐMUNDUR
ANDRI THORSSON
Það sem varð blaðinu í þessari
mynd um síðir að falli var að
það sendi frá sér þau skilaboð
að það liti á þjóðina sem óvin.
Mest lesna viðskiptablaðið
AUGLÝSINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLAÐINU ALLA MIÐVIKUDAGA
Sa
m
kv
æ
m
t
fj
öl
m
ið
la
kö
nn
un
G
al
lu
p
ok
tó
be
r
20
05
.