Fréttablaðið - 16.01.2006, Blaðsíða 36
16. janúar 2006 MÁNUDAGUR18
frá Sogamýrinni. Þar heita Gerði.
Þeir þóttust heppnir sem hrepptu
lóðir þar sem byrjað var að úthluta
vorið 1951. Flestir byggðu eftir
uppdráttum frá bænum og íbúð-
irnar máttu í fyrstunni vera um
80 fermetrar en leyfi fékkst til að
stækka þær síðar í hundrað. Haust-
ið 1955 bjuggu rúmlega fjögur
þúsund manns í Smáíbúðahverfinu
og það var þá fjölmennasta svæði
Reykjavíkur austan Snorrabrautar.
Það þótti langt frá meginbyggðinni
og Bústaðahverfið líka sem reis um
svipað leyti. Skóli fyrir börnin var
í Laugarnesinu til að byrja með en
smám saman kom þjónustan í nýju
hverfin. Á sjöunda áratugnum var
Fossvogurinn skipulagður sem
íbúðasvæði þar sem áður höfðu
verið sumarbústaðablettir og mat-
jurtagarðar bæjarbúa og Löndin
urðu til með lágreistri byggð og
gróðursælum görðum.
Eitt er það sem einkennir
hverfin Háaleiti, Gerðin, Bú-
staðahverfi og Fossvog. Það
eru botnlangarnir sem liggja út
frá aðalgötunum.
Í Kringlumýrinni, þar sem mikil-
fenglegasta verslunarmiðstöð borg-
arinnar stendur nú, var stærsta
mógröf landsins árið 1918 og árið
1950 var mesta garðræktarsvæði
borgarinnar í þessari sömu mýri,
rúmlega 45 hektarar. Um miðja
síðustu öld voru bæir og bústað-
ir á stangli um allt það svæði sem
hér er til umfjöllunar. Alifuglabú
bakarameistara var í Háaleiti og
nærri Suðurlandsbraut stóð býlið
Lækjarhvammur. Þangað hópuðust
reykvískir krakkar til að taka þátt
í heyskap á sumrin. Einar bóndi í
Lækjarhvammi hætti kúabúskap
árið 1964 og skömmu síðar var
byggt fjölbýlishús sem tilheyrði
Álftamýri í hlaðvarpanum og eitt
veglegasta hótel landsins, sem nú
heitir Hótel Nordica, í túnfætinum.
Þá voru smáhýsi áberandi í
Múlahverfi auk þess sem bragg-
ar frá hernámsárunum settu svip
á það, en á sjöunda áratugnum
reis margt stórhýsið undir iðnað
og verslun í Múlunum og með-
fram Suðurlandsbrautinni. Háa-
leitishverfið byggðist á svipuðum
tíma. Þar risu blokkir á rúmgóð-
um lóðum auk raðhúsa og smærri
fjölbýlishúsa. Verslanamiðstöðvar
ruddu sér til rúms á þessum árum,
ein í Álftamýri og tvær við Háaleit-
isbraut, Miðbær og Austurver sem
enn lifa góðu lífi.
Smáíbúðahverfið teygir sig upp
Þar sem bærinn breyttist í borg
Soffía Auður Birgisdóttir
bókmenntafræðingur hefur
víða verið í Austurbænum.
„Ég man fyrst eftir mér í
Hvassaleiti en flutti sem barn
í Fellsmúlann. Hann var þá
nýbyggingahverfi svo það var
mikið fjör hjá okkur krökkun-
um að reisa kastala niðri í móa
þar sem Síðumúli og Ármúli eru
nú. Ég var um tíma í Skotlandi
þegar ég var 12 ára og þegar
ég kom til baka fannst mér
eitthvað athugavert við hverf-
ið mitt. Áttaði mig svo á því að
það var trjáleysið. Á unglings-
árum flutti ég í Fossvoginn sem
er örugglega hlýjasta hverfið á
Reykjavíkursvæðinu. Eftir smá
viðkomu í miðbænum flutti ég
í húsið Vindás við Austurgerði.
Það er elsta húsið á svæðinu og
stóð lengi vel eitt. Staðurinn er
mörgum kostum gæddur því
stór og gróinn garður er kring-
um húsið og heilmikill skógur
þar á bak við. Nú verð ég samt
að fara að setja Vindás á sölu
því húsið er einfaldlega orðið of
stórt.“
Hefur verið víða í
Austurbænum
Þótt Soffía Auður ætli að yfirgefa Austur-
gerðið á næstunni þá er henni það ekki
ljúft. FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
Eitt af býlunum sem sá bæjar-
búum fyrir mjólk.
Melbær við Sogaveg var byggð-
ur 1927. Hann var framan af eitt
af smábýlunum í borginni því
önnur burstin var fjós og hlaða
en hin var íbúðarhús. Bóndinn
í Melbæ sá bæjarbúum fyrir
mjólk meðan leyfi til slíkrar
sölu var fyrir hendi. Um margra
ára skeið var verkstæði í úti-
húsinu og lampaskermagerð en
síðar var því breytt í íbúð. Lára
V. Júlíusdóttir og Þorsteinn Har-
aldsson hafa átt íbúðarburstina
síðan 1973 en eiga nú allt húsið
og hafa sameinað íbúðirnar í
eina. Enn mótar fyrir básum og
flór í borðstofunni og hlöðuloftið
er allt einn geimur sem er vin-
sæll til vinafagnaðar.
Melbær við Sogaveg
Melbær setur svip á Sogaveginn.
FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
Fossvogurinn að haustlagi. FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
Hæðargarður 1-27 er raðhúsaferningur
umhverfis listrænan garð, teiknaður undir
mexíkóskum áhrifum af Vífli Magnússyni
arkitekt.
Dæmigerður botnlangi í Smáíbúðahverfinu.
Heilsugæslustöðin Efstaleiti 1-3 sem vígð var árið 1999 er teiknuð af Helga Hjálmarssyni.
FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
Álftamýrarblokkirnar eru af manneskjulegri stærð. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
H
ve
rf
ið
m
it
t������ ����������
�������
���
�������
��������
�����
�����
�������
����
�����
������
������
������
��������������
�������
�������
�������
��������
���������
�������
������������
��� ������
�������
�������
�����
��������
����������
�������
������
��������
�������������
������ ������
�� ��
������
�����
����
������
������
������
������
����
������
�����
���
���
����������
����
��� ��
���������
������
�����
���������
���
�������
����
����
������
�������
��������� ������������
�������
�����
�����
�������������
���������
�������
���������
���������
��������
������
�����
���
����
���
������
����
����������
����������
�����
������
��������
����������
��������
�������
���������
������
�������������
�����������
����
������
���������
����
���
�����
������
�������
��������
����������
����������
��������
������
�����
�����
�����
�����
�����
������
����
����
������������
��������
����������
�����������
���������
����������
������
������������
�������������
��������
�������������
���������
�����������
�������������
���������
��������
�
�
���
�
��
��
��������
���������
����������
��� �
�
������
������
��� ��
�
�������������
�����
�
��
��
���������
������
�
��
�
�
����������
������ ���������
��������
������
���������������
�������������
���������
�������������
����������
���
�������
�����������
����
������������ ��� ������������
���
���������������
������������
�
�����
�
���
�
�
�
�
��
�
�
�
���
�����������
�������
��
��
��
��
��
��
��
�
�
��
�
���
�
��
��
�
�
������
�������
���������
�
�����
�
�
��������
�������
���
���
���
���
��������� ���
���������
�
������������
�������
���
���������
�����������
�������������
�������
���������
������
�����
��������
�
�
���
�
��
�
�������
�
�
�
�
�
��
��
���
��
��
����
�
�
�
��
�
������������
�����
�������
�������
�������������
�������������
����������
��������� ��
�����
���������
���������
���
�����������
�����
Þjónusta
SKÓLAR, HEILSUGÆSLA OG
MATVÖRUMARKAÐIR
Leikskólar
AUSTURBORG, Háaleitisbraut 70,
ÁLFTABORG, Safamýri 32
FURUBORG við Áland
GARÐABORG Bústaðavegi 81
JÖRFI Hæðargarði 27a
KVISTABORG Kvistalandi 26
MÚLABORG Ármúla 8a
SKÓGARBORG við Áland
Grunnskólar
ÁLFTAMÝRARSKÓLI Álftamýri 79,
BREIÐAGERÐISSKÓLI v/Breiðagerði
FOSSVOGSSKÓLI Haðalandi 26
HVASSALEITISSKÓLI v/Stóragerði
RÉTTARHOLTSSKÓLI v/Réttarholtsveg
SAFAMÝRARSKÓLI Safamýri 5
Framhaldsskólar
FJÖLBRAUTARSKÓLINN VIÐ ÁRMÚLA,
Ármúla 12
VERZLUNARSKÓLI ÍSLANDS, Ofanleiti 1
Heilsugæslan
HEILSUGÆSLAN Efstaleiti 3
HEILSUGÆSLAN Lágmúla 4
LÆKNASTOFA AJG Ánalandi 1
LÆKNASTÖÐIN Suðurlandsbraut 34
LÆKNASTÖÐIN UPPSÖLUM, Kringl-
unni 4-12
LÆKNING, Lágmúla 5
Matvörumarkaðir
BÓNUS Kringlunni 4
HAGKAUP Kringlunni
NÓATÚN AUSTURVERI, Háaleitisbraut 68
KRÓNAN
TÍU-ELLEFU Grímsbæ, Efstalandi 26 og
Lágmúla 7
LEYNISTAÐUR
Blesugrófin geymir margt
forvitnilegt, meira að segja
stærðar gróðarstöð.
Heimildir:
Saga Reykjavíkur II,
höfundur Guðjón Friðriksson.
Saga Reykjavíkur I,
höfundur Eggert Þór Bernharðsson.
Saga Reykjavíkur II,
höfundur Eggert Þór Bernharðsson.