Tíminn - 23.06.1977, Blaðsíða 8

8
Fimmtudagur 23. júni 1977
Jón Skaftason:
Vill breytingar
á vinnubrögðum
samningagerðar
gébé Reykjavik — Ég álit þessa
samninga mjög djarfa, en þeir
eru geröir i trausti þess aö viö-
skipta- og atvinnulif i landinu
geti oröiö meö bióma. Mér er þó
fyllilega Ijóst, aö ein afleiöing
þeirra veröur aukin veröbólga I
landinu, en af reynslu minni I
þessum samningum fæ ég ekki
séö aö nokkur mannlegur mátt-
ur heföi getaö komiö i veg fyrir
þaö, sagöi Jón Skaftason alþing-
ismaöur, þegar hann var spurö-
ur um áiit á samningunum sem
undirritaöir voru í gær. Sem
kunnugt er, átti Jón sæti I sátta-
nefnd rikissáttasemjara i nýaf-
staöinni kjaradeilu.
— Staöan var þannig i upphafi
sáttaumleitana aö kaupmáttur
launa haföi undanfarin tvö ár
minnkaö mjög verulega og meö
batnandi þjóöarhag var um þaö
fullt samkomulag launþega aö
rétta þann skakka af. 1 þessu
sambandi vil ég undirstrika aö
þegar menn tala um veröbólgu-
samninga i sambandi viö launa-
mál, þá ber að hafa þaö rikt i
huga, aö fleiri aöilar en laun-
þegar hafa verulega um þetta
aö segja og ekki sizt rikisvaldið
meö þeirri stefnu sem þaö fylgir
á hverjum tima.
— Þvi er ekki aö leyna aö ég
hef mjög verulegar athuga-
semdir aö gera viö vinnubrögö-
in viö svona samningagerð
sagöi Jón Skaftason þegar hann
var spuröur um hvort hann væri
ánægöur meö fyrirkomulag
samningsgeröarinnar.
— Ég er enginn sérfræöingur i
þessum efnum, en bæöi mér og
öðrum hlýtur aö vera ljóst, aö
þaö er afar óæskilegt, aö eitt til
tvö hundraö manns hvaöanæfa
að af landinu, er haldið hér i
Reykjavik á samningafundum i
meira en tvo mánuöi. t fyrsta
lagi tel ég aö samninganefnd-
irnar séu of fjölmennar og i
ööru lagi tel ég aö innra skipu-
lagi deiluaöila þurfi aö
breyta verulega. A þessari
stundu vil ég ekk'i tjá mig ná-
kvæmar um þaö, nema um þaö
atriði aö ég tel aö stærri hluti
þessara samninga ætti aö fara
fram viöar út um land, þ.e. á
heimasvæöum landssamband-
anna. Rammasamninginn sjálf-
an á aö gera hér, en landssam-
böndin eiga siöan aö fylla út i
hann og þá meö vissri yfirst jórn
frá höfuöstöövunum í Rvik.
— Þá finnst mér aö stööu
sáttasemjara og sáttanefndar
þyrfti aö styrkja allnokkuö,
m.a. til að koma i veg fyrir, aö
mjög fámennir hópar geti um
lengri tima stöövaö heildar-
samninga, sem allur fjöldinn
hefur þegar samþykkt.
— 1 gegnum þá reynslu sem
ég hef fengið af þessum
samningum, er mér ljósara en
áöur, aö þaö er langtum fleira
en kaupið eitt, sem deilt er um.
A eitt atriöi vil ég minna sér-
staklega, sem hefur veriö áber-
andi uppi I þessum samningum.
Þaö er krafan um betri aöbúnaö
á vinnustööum. Þaö er ljóst, aö
launþegar eyöa stórum hluta
æfisinnará vinnustööum og þaö
er nútimaleg krafa og réttmæt,
aö sá vinnustaöur sé geröur eins
vistlegur og aölaöandi og mögu-
legt er og aö öryggisútbúnaöur
sé i góöu lagi.
— Þess vegna fagna ég sér-
staklega nýgeröu samkomulagi
um vinnuvernd, þar sem gert er
ráö fyrir úttekt vinnustaöa i
landinu og mjög auknu og
strangara eftirliti i þeim efnum,
sagði Jón Skaftason aö lokum.
Jón Skaftason
Nýi k j arasamningurinn
Stefnt er
gébé Reykjavik - Rammasamn-
ingurinn, sem undirritaður var i
gærmorgun, var geröur á milli
eftirfarandi aðila: Annars veg-
ar er Alþýðusamband íslands,
vegna félaga er beina aöild eiga
aö sambandinu og ennfremur
vegna lönemasambands ts-
lands, Verkamannasambands
tslands, Málm- og skipasmiöa-
sambands tslands, Sambands
byggingamanna, Rafiönaöar-
sambands tslands, Landssam-
bands vör ub if re iðas t jóra,
Landssambands iönverkafólks,
Landssambands isl. verzlunar-
manna. Og svo hins vegar viö
Vinnuveitendasa mba nd ts-
lands, Vinnumálasamband
samvinnufélaganna og Reykja-
vikurborg. Samningurinn gildir
frá undirskriftardegi, 22. júni
1977 til 1. desember 1978, og er
uppsegjanlegur af hálfu beggja
aöila meö eins mánaöar fyrir-
vara. Sé honum ekki sagt upp,
framlengist hann um 3 mánuöi i
senn meö sama uppsagnar-
fresti. Hér á eftir veröa rakin
hin ýmsu atriöi samningsins.
Beinar
kauphækkanir
Allir núgildandi mánaöar-
launataxtarfyrir fulla dagvinnu
meö breytingum vegna af-
greiðslu á sérkröfum hækka
sem hér segir:
júnf 1977 kr. 18.000.00
1. des. 1977 kr. 5.000.00
1. júni 1978 kr. 5.000.00
l.sept. 1978 kr.4.000.00
kr. 32.000.00
Samsvarandi hækkun kemur
svo hverju sinni á viku- Qg tima-
kaup. Yfirvinnu- og vaktavinnu-
álög haldast óbreytt sem hlut-
fall af dagvinnukaupi. Til lausn-
ar á sérmálum, var ráöstafaö
að endurheimtun tapaðs kaupmáttar
2,5% meöaltalshækkun kaup-
taxta viökomandi félags eða
sambands.
Verðbætur
á laun
Mikil áherzla var lögö á þaö i
samningaviöræöunum, aö af-
numin yröu þau skeröingar-
ákvæöi, sem gilt hafa um út-
reikning verðbóta á laun. Þaö
tókst þó ekki aö afnema skerö-
ingu þá, sem tiökazt hefur á
þriöja áratug og leiöir af þvi, aö
hækkun búvöru vegna launa-
hækkana til bænda fellur óbætt.
Þaö náðist hins vegar, varðandi
áfengi og tóbak, aö sú visitölu-
skeröing sem af þeim liö hefur
leitt, er nú felld niöur. Þá fékkst
ákvæöi um sérstakan veröbóta-
auka vegna biötimans frá þvi að
bætur eru reiknaöar og þar til
þær koma til greiöslu. Þann 1.
september og 1. desember I ár
greiðast visitölubætur i sömu
krónutöluá ölllaun, eöa kr. 880,-
þann 1. sept. fyrir hvert stig,
sem verðbótavlsitalan hefur
hækkaö frá 1. mal til 1. ágúst
1977. Og þann 1. desember
hækka mánaðarlaun um kr.
930.- fyrir hvert stig. Samsvar-
andi hækkanir koma svo i báö-
um tilvikum á viku- og tima-
kaup. Frá og meö 1. marz 1978
og siöan á þriggja mánaöa fresti
greiöast veröbætur á alla kaup-
taxta i beinu hlutfalli viö hækk-
un veröbótavisitölu 1. desember
1977.
Veröbótavisitalan hefur
grunntöluna 100 1. mai 1977. 1
grunni hennar eru öll útgjöld i
grundvelli vlsitölu framfærslu-
kostnaðar, nema áfengis- og
tóbaksútgjöld, sem ekki eru tal-
in meö. Viö útreikning verö-
bótavisitölu, skal draga frá
framfærsluvisitölu þá hækkun
hennar, er leitt hefur af hækkun
á vinnuliö núgildandi verölags-
grundvallar búvöru eftir 1. mai
1977 vegna launahækkana á al-
mennum vinnumarkaöi. Gildir
þetta eins þótt sllk veröhækkun
komi ekki fram I útsöluveröi
sökum þess aö hún hefur verið
jöfnuð meö niöurgreiðslu úr rlk-
issjóöi aö einhverju eða öllu
leyti.
Auk þess aö reikna veröbóta-
visitölu á þriggja mánaöa fresti,
skal Kauplagsnefnd áætla, hver
hún hefði oröiö í byrjun þeirra
mánaöa sem hún er ekki reikn-
uö samkvæmt beinni veröupp-
töku.
Auk framangreindra verö-
bóta skal frá og meö 1. desem-
ber 1977 greiöa sérstakan verö-
bótaauka fyrir hvert þriggja
mánaða tlmabil, þannig aö
reiknuö er sú meöalveröbóta-
vlsitala, sem gilt heföi á næst-
liönu þriggja mánaöa timabili,
ef greiddar heföu veriö mánaö-
arlegar veröbætur eftir á meö
mánaöartöf frá 1. september
1977 aö telja. Viö þessa útreikn-
inga skal fara eftir áætlunum
Kauplagsnefndar um mánaöar-
lega veröbótavísitölu. Fyrir
hvert stig, sem þessi reiknaða
meöalveröbótavlsitala fyrir
mánuöina september, október
og nóvember 1977, er meira en 1
stigi hærri en veröbótavlsitalan,
sem i gildi var á þessu þriggja
mánaöa timabili, skal greiða
930 kr. I verðbótaauka á mánaö-
arlaun á þriggja mánaöa tima-
bili, sem hefst 1. desember 1977.
Frá og með fyrsta marz 1978
skal greiöa veröbótaauka sem
prósentu af kaupi, þannig aö
hafi reiknuö veröbótavlsitala á
næstliðnu þriggja mánaöa tlma-
bilireynztmeira en 1% hærrien
veröbótavísitalan, sem þá var I
gildi, skal greiða veröbótaauka,
sem svarar þvl sem umfram er
á næsta 3 mán. timabili.
Kaupmátturinn
Kaupmátturinn hefur rýrnaö
mjög á undanförnum árum.
Stefnt er aö þvi meö hinum nýju
samningum, aö endurheimta
þaö sem tapazt hefur. Lægsta
kaup, sem fyrir samninga var
70 þús. kr. hækkar um 26% nú I
júní. Hærra kaup hækkar hlut-
fallslega minna, t.d. 100 þús. kr.
kaup um 18%, ef ekki er tekiö
tillit til sérkröfuprósentunnar.
Reikna má meö aö kaupmáttur
meöalkaups veröi aö meöaltali
á þessu ári 5-6% hærri en á s.l.
ári. Þaö sem eftir er af þessu
ári, verður kaupmáttur hins
vegar væntanlegur um 10% yfir
meöaltali s.l. árs. Milli áranna
1977 - 1978 má þvi búast viö aö
um 7% hækkun kaupmáttar
meðalkaups. Krónutöluhækkan-
ir vega þyngra á lægsta kaup og
má þvi reikna meö, aö kaup-
máttur lægsta taxta veröi á
þessu ári að meöaltali 10-11%
hærri en I fyrra og hækki enn
um 13% milli áranna 1977-1978.1
þessum tölum er ekki tekiö tillit
til áhrifa væntanlegra skatta-
lækkanna.
Vinnuvernd
og tryggingar
1 hinum nýja sámningi eru
ákveðin ákvæöi um aö starfs-
fólki sé skylt aö nota þann
öryggisbúnaö,sem getiö er um I
kjarasamningum og reglugerö-
um, og skulu verkstjórar og
trúnaöarmenn sjá um aö hann
sé notaöur. Ef starfsfólk notar
ekki öryggisbúnaö, sem þvl er
lagöurtilá vinnustaö, er heimilt
aö visa þvi fyrirvaralaust úr
starfi eftir aö hafa abvaraö það
skriflega. Brot á öryggisregl-
um, sem valda þvl aö llfiog lim-
um starfsmanna er stefnt I
voöa, skal varöa brottvikningu.
Vinnuveitendum er skylt að
tryggja launþega þá, sem samn
ingurinn tekur til, fyrir dauöa,
varanlegri örorku eöa tlma-
bundinni örorku af völdum slyss
i starfi eöa á eðlilegri leiö frá
heimili til vinnustaða og frá
vinnustað til heimilis.
Hlutaðeigandi samtök vinnu-
veitenda hafa lýst þvl yfir, aö
þau muni beita áhrifum slnum
fyrir þvi aö félagsmenn þeirra
tryggi alla launþega sina og
haldi tryggingunni i gildi.
Veröi verkamaður fyrir sann-
anlegu tjóni á algengum nauð-
synlegum fatnaöi og munum vib
vinnu, skal þaö bætt skv. mati.
Þó verða slik tjón einungis bætt
ef þau verða vegna óhappa á
vinnustaö.
Veruleg hækkun varð á slysa-
ogörorkubótum og dagpeningar
verða nú greiddir I slysatilvik-
um i allt aö 52 vikur.
Sumarleyfi
I sjöttu grein samningsins er
svohljóöandi: Þeir, sem sam-
kvæmt ósk vinnuveitenda, fá
ekki 21 dags sumarleyfi á tíma-
bilinu 2. mai til 30. september,
skulu fá 25% lengingu á þeim
hluta orlofstimans, sem veittur
er utan ofangreinds tima.
Að lokum eru þau ákvæöi i
samningum, að veröi veruleg
breyting á gengi Islenzkrar
krónu á gildistíma hans, skal
hvorum samningsaðila heimilt
aö segja upp kaupliðum hans
með venjulegum uppsagnar-
fresti, enda veröi gildistlmi nýs
samnings þá hinn sami og þessi
samningur.
Veröi á samningatimanum
sett lög, sem breyta ákvæöum
þessa samnings um greiðslu
verölagsuppbóta á laun, er
hvorum aðila heimilt aö segja
upp kaupgjaldsákvæðum samn-
ingsins meö 1 mánaöar fyrir-
vara.