Tíminn - 13.09.1977, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 13. september 1977.
5
á víðavangi
Gerir
miðgarðs-
ormur krafta-
verk?
Allir sem til þekkja vita að
það er miklum erfiðleikum
bundið að halda útidagblöðum .
sem i senn eru málgögn
ákveðinna félagsmálahreyf-
inga og sjónarmiða. Allir, sem
til þekkja vita og hvilikum
erfiðleikum það er bundið á
tlðum að halda uppi stjórn-
máiastarfsemi og kosninga-
baráttu vegna kostnaðar og
annarra atriða sem verða aö
vera fyrir hendi ef ekkiá út af
að bregða.
Þessir erfiðleikar, ekki sizt
varðandi kostnaðinn, hafa
veriö mjög til umræðu nú á
undan förnum árum. Tii þess
að mæta vandanum að ein-
hverju leyti hefur sú regla viö-
gengizt um langt skeiö að
framlög til stjórnmálaflokk-
anna eru undanþegin skatti,
og gildir hiö sama um starf-
semi flokkanna sjálfra yfir-
leitt. Ekki fyrir alls löngu var
gripið til þess ráðs að rlkiö iéti
nokkra upphæð af hendi rakna
til þeirra málgagna sem
flokkarnir halda úti, auk þess
sem ýmsar opinberar stofnan-
ir kaupa blöðin svo sem ekki
er óeðlilegt.
ÖII þessi atriöi hafa verið
mjög umdeild. Ýmsir hafa
haldið þvi fram að með þessu
sé verið að hlaöa undir
pólitiska spillingu og annaö
þaðan af verra. Aðrir telja að
fjáfframlög h.ins opinbera séu
óhjákvæmileg ef hér á að
halda uppi nauðsynlegri og
lýöræöislegri stjórnmála-
starfsemi.
Hér er ekki ætlunin að gera
þessi efni að umræöuefni að
sinni. Hins vegar hefur þaö
ekki farið fram hjá neinum að
til er flokkur sem hefur leyst
að þvi er virðist öll þessi
vandamál á furðulega auð-
veldan hátt. Engum virðist
léttara að komast undan erfið-
leikunum en þeim Alþýðu-
bandalagsmönnum. Þeir hafa
t.d. lagt af þann sið að Iáta
flokksmenn ráða yfir blaöi
sinu og húsakynnum þess og
flokksins. t staðinn hafa þeir
stofnað nokkur hlutafélög sem
annast um þessi mál undir
forystu og i eigu vaiinna og
„öruggra” manna. Og þessir
menn eru sifellt að gera
sannkölluð kraftaverk, að þvi
er virðist, séð úr nokkurri
fjarlægð.
Sl. föstudag birti dagblaðið
Vlsir grein um fjármál hins
fræga og rómaða Þjöðvilja-
húss í Reykjavik. Þessi grein
erafar athyglisverð, og fyllsta
ástæða til þess áð menn hug-
leibi efni hennar.
Vísisgreinin
Greinin er á þessa leið:
„Félag eitt í Reykjavík heit-
ir Miðagrður hf. Þaö var
stofnað á veltutimum striðs-
gróðans árið 1942 til þess að
eiga og reka fasteignir. Ekki
er vitað til þess að félagið hafi
annast aðra starfsemi á ferli
sinum og hlutafé félagsins
hefur aldrei verið aukið. Það
varf upphafi ákveðið fimmtán
þúsund krónur, sem skiptist I
75 hluti á kr. 200 hvern.
A starfstima sinum hefur
félagið safnað miklum eignum
og voru I ár lagðar á það kr.
124.294 I eignaskatt, en sá
skattur er skv. upplýsingum
Skattsotfunnar I Reykjavlk
ca. 0.808% af stofninum, sem
þannig er ca 15,4 milljónir I
skattskylda eign.
Miðgarður hf. á Skólavörðu-
stig 19, þar sem Þjóðviljinn
var prentaður, og félagið á
lika Siðumúla 6, þar sem rit-
stjórn Þjóðviljans er nú til
húsa.
i stjórn félagsins eiga sæti
skv. tilkynn. ársettri 1975
Haraldur Steinþórsson for-
maður ólafur H. Guðmunds-
son, sem nú er látinn, og Arn-
mundur Bachman, en til vara
er Ragnar Arnalds.
i dag eru eignir félagsins
mikils virði. Skólavörðustig-
urinn er að brunabótamati ca.
48 milljónir króna, en Siðu-
múlinn er að brunabótamati á
58,9 milljónir króna.
Þvl verður þess vegna ekki
neitað, að fimmtán þúsund
krónurnar hafa veriö ávaxtað-
ar á öruggan og vinsælan hátt
á þessu timabili, og er hvert
tvö hundruö króna bréf þvi
mikils virði.
Enginn
tekjuskattur
Eins og að framan greinir
eru eignir félagsins að bruna-
bótamati rúmar hundrað
milljónir króna. Veðskuldir á
eignunum eru hins vegar rétt
rúmar þrjátiu milljónir og á
Siðumúlanum h vila ekki nema
sex milljónir króna.
1 fljótu bragði er ekki að sjá
að húsaleigan af Skólavörðu-
stig 19 hafi gefið svo mikið af
sér miðab viö fjárhagsgetu
leigjandans, að mikið sé af-
gangs til að greiða skatta af.
Þó hefur eigendum Miðgarðs
tekist að byggja Sfðumúla 6,
og eiga hann nær skuldlausan.
40 milljóna
kr. fjársöfnun
Skýringin á velgengni Mið-
garðs hf. undanfarin árer hins
vegar auðfundin á siðum
Þjóðviljans. Það blað hóf fyrir
misserum fjársöfnun til
styrktar hlutafélaginu undir
vigorðinu Þjóðviljasöfnunin. t
Þjóðviljanum, sem kom út
daginn sem hlutafélagið
afhenti Þjóðviljanum, húsið til
leigu, segir ritstjóri blaðsins,
aö menn hafi skotið saman I
þetta hús handa Miögaröi og
færir gefendum bestu þakkir
eigenda bréfanna sjötlu og
fimm. Af orðum ritstjórans
má ráða, að safnast saman
um 40 milljónir króna, sem
renna til hlutafélags Haralds
Steinþórssonar og félaga
hans.
Engin
skattlagning
Nú er það vitanlega ljóst aö
gjafaé er skattskylt. Sam-
kvæmtþvi hefði Miðgarður hf.
átt aö borga einhverja tekju-
skatta af söfnunarfénu I Þjóð-
viljahúsiö, eign Miðgarðs hf.
Eins hafa menn unnið ókeypis
fyrir þetta félag án at-
hugasemda frá Dagsbrún,
sem þannig hefur gefið hluta-
félögum fordæmi til þess að
óska eftir ókeypis vinnu, þeg-
ar litið er um hana.
Ég fæ ekki séð, að ef Ingi-
mundur i Heklu gefur Reykja-
prenti eina milljón, að það
verði ekki talið til tekna hjá
Reykjaprenti og borgaður
skattur samkvæmt þvi. Og ég
fæ heldur ekki séð, að Dag-
blaðið hf. gæti komið sér upp
húsnæði án þess að gefa skatt-
yfirvöldum einhverja skýr-
ingu á þvi, hvaðan fjármagnið
er komið.
Ég vona að sama gildi um
Miðgarð hf. og húsbyggingar
þess.
24.000 kr. i
aðstöðugjald
Aðstöðugjaldið er ekki hátt,
og heildargjöld félagsins eru
innan við 200.000 krónur. Samt
sem áður hefur félagið láns-
traust og hefur a.m.k. tekið 20
milljón króna lán, sem þing-
lýst er, þar af eitthvað af
vaxtaaukalánum, sem eru þó
skráð á handhafa, þrátt fyrir
bann Seðlabankans við þvi.
Þessi lán borgast ekki af
sjálfu sér, og félagið hlýtur að
þurfa talsverðar tekjur til
þessaðstanda straum af vöxt-
um og afborgunum af lánun-
um. Þær tekjur eru vitanlega
skattskyldar.
Vilmundur vinur minn er
áreiðanlega þeirrar skoðunar,
að athæfið sé „siölaust en lög-
legt”, — ég skil hins vegar
betur en áöur, af hverju Þjóð-
viljamenn telja aðalhlutverk
hlutafélaga að hjálpa bröskur-
um að safna vafasömum
ágóða."
Fólki er
spurn
Við þessa grein hefur Tfminn
litlu að bæta á þessu stigi og
þvi er hún birt hér oröi til orðs
og athugasemdalitið. Þvi er
náttúrlega ekki að leyna að
þessi grein vekur margvlsleg-
ustu spurningar:
— Eru þær upplýsingar
réttar sem greinin flytur?
— Er þetta i raun og veru
svona auðvelt og einfalt?
— Hver á alla þessa pen-
inga og allar þessar eignir?
Menn taki eftir þvl að Al-
þýðubandalagið á ekki Þjóð-
viljann, heldur var stofnað
sérstakt „Útgáfufélag” til að
halda blaðinu úti. Flokkurinn
á ckki heldur húseignina,
heldur þetta stórfenglega
hlutafélag „Miðgarður.”
Og spurningarnar verða
fleiri:
— A flokkurinn þetta allt i
raun og veru, einhvern veginn
á bak viö tjöldin? Er þetta
þess vegna skattfrjálst eöa
hvað?
— Og hver ræður yfir þessu
öliu? Eru hluthafarnir réttir
til þess, og getur einhver svipt
þá valdi þeirra yfir eigin
hlutafélagi? Eða eru þeir
„leppar” fyrir einhverja aðra
samkvæmt einhverjum dular-
fullum bankasamningum?
— Hvernig fer meö þessa
miklu eignaaukningu? Er hún
sama sem hlutaf járaukning
eða hvað? Og hver á öll þau
nýju hlutabréf ef svo kynni aö
vera? Menn taki eftir þvi aö
ekki hefur skv. Visisgreininni
átt sér stað nein aukning I fé-
laginu.
Erþarna e.t.v. verið að ráð-
skast með framlög I vinnu og
peningum sem fólk hefur lagt
fram í góðri trú? Eru kaupa-
héðnar flokksins kannski að
færa fjármuni svona á milli
vasa?
Hér skal engum orðum fariö
i þá veru að dæma eða fullyrða
um þe‘ta stórkostlega félag.
Þvf síður skal leitt neinum
getum að hlutverki einstakra
manna i þessum yfirmáta-
geðslegu atburðum. Enginn
skal vændur um óheiðarleika,
og enginn skal sakaður um
vafasamt, hvað þá vitavert at-
hæfi. Engum dettur I hug aö
menn hafi verið að fara I
kringum lög eða almennt vel-
sæmi.
Hjá þvi mun þó varla fara
að menn spyrji sem svo þang-
að til allar upplýsingar liggja
fyrir:
.— Er þetta ofboðslegt og
kaldhæðnislegt svindl, góð
forretning, opið gat I lögum
eða einfaldlega kraftaverk?
JS
Minnisvarði að KoUabúðum
A fjórðungsþingi Vestfirö-
inga# sem haldið var á dög-
unum, var stjórn fjórð-
ungssambandsins falið að
láta reisa minnisvarða að
Kollabúðum i Þorskafirði,
þar sem Kollabúðafundir
voru haldnir á öldinni sem
leið.
Er jafnfram gert ráö fyrir, að
fjórðungsþing verði haldið i
Reykhólasveit, þegar gerð minn-
isvarðans hefur veriö komiö i
framkvæmd.
Kollabúðafundirnir voru haldn-
irá þvi skeiði, er þjóðleg vakning
og sjálfstæðishugur átti meiri itök
um Breiðafjörö og Vestfiröi en
viöast hvar annars staöar á land-
inu, og uröu þeir sögufrægir. Þar
komu menn saman til þess aö
ráöa ráðum, reifa nýjar hug-
myndir og brýna hver annan.
Komu Breiðfirðingar margir
þangað á skipum sinum, en aörir
riðandi úr þeim byggðarlögum,
þar sem landleiöin lá betur viö.
Kollabúðir urðu að sjálfsögöu
fyrir valinu, þar sem Þorska-
fjarðarbotn var nokkuð miösvæð-
is og aðstaða að öðru leyti með
þeim hætti, að þar var kjörinn
staður fyrir fundi, sem halda átti
á bersvæði.