Tíminn - 22.03.1978, Blaðsíða 13

Miövikudagur 22. marz 1978.
13
Tilbrigði á píanó
A áttundu tónleikum Tónlist-
arfélagsins lék Ursula Ingólfs-
son Fassbind á pianó fjögur til-
brigöi:
Goldberg-tilbrigöin eftir J.S.
Bach (1685-1750)
Tilbrigöi um lagið A,b,c,di
eftir W.A. Mozart (1756-1791)
Tilbrigði op.27 eftir A.Webern
(1883-1945)
Tilbrigði um „Weinen,
Klagen, Sorgen.zagen” Bachs,
eftir Franz Liszt (1811-1886).
Úrsula Ingólfsson Fassbind er
af svissnesku bergi brotin (segir
i tónleikaskránni), en fluttist
hingað árið 1973 með islenzkum
eiginmanni sinum. Hún kennir
við Tónlistarskólann i Reykja-
vik, og hefur „oft leikið með
Sinfóniuhljómsveit íslands,
komið fram i útvarpi bæði sem
tónflytjandi og höfundur erinda
um tónverk,og á Listahátið 1976
lék hún með fiðluleikaranum
Rudolf Bamert við mjög góðar
viðtökur”. Undirritaður var
einmitt á siðastnefndu tónleik-
unum, sem uröu minnisstæðir af
ýmsum ástæðum: Þeir voru
haldnir kl. 10 aö morgni að
Kjarvalsstöðum fyrir hálfu húsi
harðsnúinna tónlistarunnenda
og útsendara dagblaðanna, en
jafnframt voru þeir óvenjulega
„menningarlegir” og þokkafull-
ir, ekki hvað sizt af listahátið að
vera. Þaö var raunar þvi likast,
sem vér hyrfum 60 ár aftur i
timann, til „veraldarsem var”,
þvi þarna léku höfðinglegir og
„kúlitiveraðir” listamenn af
mikilli alvöru og kunnáttu.
Og nú heyrði ég Úrsúlu
Ingólfsson Fassbind ööru sinni,
með afarstóra og viðamikla
efnisskrá. Lunginn var að sjálf-
sögðu Goldberg-tilbrigði Bachs,
en með þau gerði listakonan
byltingarkennda tilraun, sem
sumir telja vera hanzka i andlit
gagnrýnenda: hún sleppti
fimm af 30 tilbrigðum! Um
þetta segir listakonan sjálf I
tónleikaskrá: „Áf eftirtöldum
ástæðum tók ég þá ákvörðun
að stytta Goldberg-tilbrigðin á
þessum tónleikum i 25 þætti:
hér er um feiknalangt verk að
ræöa, hálfrar annarrar stundar
langt i flutningi, og þolir þvi
varla samfylgd annarra verka.
Þaö er hins vegar ósk min aö
leiöa þennan stórbrotna einfara
tónbókmenntanna inn i sam-
félag annarra verka. Frá sjón-
armiði efnisskrárgerðar séð er
hér þvi um tilraun að ræða. Sú
staðreynd virðist mér þó máls-
bót, að Bach skrifaöi þetta verk
„til þess að Goldberg gæti leikið
úr þvi nokkur tilbrigði húsbónda
sinum til hughreystingar”. Ég
vona að geta á þennan hátt gert
þetta fágæta verk áheyrendum
hugstæðara. Efasemdum fræði-
manna get ég ekki eytt. Niður-
skipun efnisins er tilraun, en
þar hef ég fyrst og fremst i huga
þann hlustanda sem leitar end»
urnæringar og ánægju i tónlist-
inni”. En lesendum til upprifj-
unar sakar ekki að geta þess, að
Goldberg var hús-hljómlistar-
maður hjá gamla Keyserling
greifa, sem stundum átti erfitt
með svefn um nætur, og fyrir
hann skrifaði Bach þessi til-
brigði, svo Goldberg gæti leikið
úr þeim kafla og kafla til að
stytta gamla manninum and-
vökustundirnar.
Brysti mig ekki bæöi kunnáttu
og tima mundi ég vilja skrifa
opnu um það efni, hvort leyfi-
legt sé (a) að sleppa svo miklu
sem einni perlu úr festi Gold-
berg-tilbrigðanna, og (b) hvort
Abc og önnur smærri verk megi
heyrast á tónleikum með þeim.
En í stuttu máli er ég algerlega
sammála pianistanum um þaö,
að tilbrigðin myndi i rauninni
ekki eina heild, og þvi megi
stytta þau, eða velja úr þeim, að
vild. Þau eru likust malajiskum
málsverði sem ég einu sinni tók
i Hollandi. Hann var 36-rétta, og
hinir 36 réttir voru tengdir af
einni hugsun - þeirri.að brenna
tunguna hverju sinni með nýju
æðisgengnu kryddi. Eftir hvern
rétt hékk tungan lömuð og ör-
magna i munnvikinu deyfö af
eldslogum kryddsins, en næsti
réttur fór ævinlega brennandi
báli, um nýja taug hins hrjáða
likamshluta. Nú eru tveir til: að
kryddtegundir. Malasiumanna
séu I rauninni færri en 36, og
kúnstin sé fólgin I hárnákvæmri
upprööum réttanna, eða að röð
þeirra skipti i rauninni engu
máli, og hrif kryddtegundanna
séuóháðröðinni. Éghefi í seinni
tið hallazt að siðari skoöuninni,
oghana vil ég leyfa méraðyfir-
færa á Goldberg-tilbrigðin, sem
að lengd og fjölda minna á
malajiska máltið -- að hver rétt-
ur sé ævintýri útaf fyrir sig, án
nauðsynlegs sambands við rétt-
ina á undan og eftir. En um slð-
ara atriðið, hvort Abc og önnur
minni háttar tilbrigði megi
heyrast á tónleikum með Gold-
berg-tilbrigðunum, vitnum vér i
Maóformann: „Aðlofa hundrað
blómum að spretta og hundrað
hugmyndastefnum aö keppa
úrsúla Ingólfsson Fassbind.
hefur þann tilgang að stuðla að
framförum f visindum og listum
og blómgun sósíaliskrar menn-
ingar i landi voru . Mismunandi
form og stilar i listum eiga að
þróast hömlulaust og mismun-
andi stefnur i visindum eiga að
keppa i frjálsri samkeppni”.
Það, aö banna önnur verk með
Goldberg tilbrigðunum, væri
rangt, þvi Maó segir: „Vér álit-
um þaö skaölegt fyrir vöxt og
tilgang lista og visinda að beita
stjórnaraðgerðum til þess að
mæla fyrir um einn ákveðinn
söl i listum eða stefnu I hugsun,
en bannfæra aöra stila og
stefnur”.
Að vorum dómi sýndi Úrsúla
Ingólfsson ástæðulausa of-
dirfsku með þvi að leika Gold-
berg-tilbrigðin nótnalaust.-- En
litið maður málið sömu augum
ogeinn af heimspekingum Þjóð-
verja aö hvern mann skuli
dæma eftir þvi sem hann gerir
bezt þá var þetta glæsilegur og
þokkafullur flutningur á afar
erfiðu verki.
Hvað skal um hin tilbrigðin
segja? Þau spanna um aldur og
stil marga heima, og ekki var
annað að sjá enúrsúla hefði það
tónlist
allt á valdi sinu. Tilbrigði
Webers óp. 27 voru langstytzta
verkið á tónleikunum - i stað
þess að „velta málinu fýrir sér
frá öllum hliðum” leitaðist hann
við að ná kjarnanum i örstuttu
máli, meitluðum og hreinum.
Enda stimpluðu nasistar hann
„úrkynjaðan listamann”, og sitt
einasta frægðaraugnablik i lif-
inu hlaut hann á banastundinni,
þegar byssuglaður ameriskur
hermaður skaut hann i striðslok
i Vinarborg.
19.3.Sigurður Steinþórsson.
er ekkí fyllilega ánægð
með litina í t blaupunkt
geturðu skilað
tækinu aftur!
Viö erum sannfæröir um yfirburöi litasjónvarpstækjanna frá Blaupunkt. Tæknilega fullkominn
búnaður þeirra og frábær hönnun tryggir viöskiptavinum okkar góö kaup. Þess vegna
máttu skila Blaupunkt litasjónvarpstækinu aftur að viku liöinni, ef þiö eruð ekki fyllilega ánægö
með kaupin.
Hvað gerir BLAUPUNKT litasjónvörp
áhugaverðari en önnur fullkomin tæki?
1. Ekkert, en litasjónvörp Blaupunkt eru
í hæsta gæðaflokki.
2. Myndlampinn. Blaupunkt notar aðeins
amerískan RCA myndlampa í tæki sín.
3. Skilarétturinn. Ef þér líka ekki
litirnir, máttu skila tækinu aö viku
liðinni. Gunnar Ásgeirsson h.f. endur-
greiöir fúslega kaupverð tækisins.
4. Ábyrgðin. Vegna reynslu okkar af
Blaupunkt vörum hérlendis er ábyrgö
okkar á myndlampanum 3 ár.
5. Verðið. Hagstæðir samningar, sem m.a.
byggjast á vinsældum Blaupunkt meöal
íslenskra sjónvarpseigenda, gera okkur
nú kleift að bjóða þér litasjónvarps-
tæki á betra verði en nokkru sinni áður.
Skoðaðu önnur tæki, en komdu svo og fáðu þér Blaupunkt litasjónvarp!
Blaupunkt geturðu skilað aftur að viku liðinni ef fjölskyldan er ekki fyllilega ánægð!
Gunnar Ásgeirsson h.f.
Suðurlandsbraut 16, simi 91-35200