Fréttablaðið - 24.12.2006, Síða 10

greinar@frettabladid.is
E
ngin hátíð kristinna manna setur eins mikinn svip
á þjóðlífið og jólahátíðin. Gildir þar einu hvort um
er að ræða hér á Íslandi eða annars staðar í hinum
kristna heimi. Jafnvel utan hinna hefðbundnu
kristnu landa fer jólahátíðin ekki fram hjá fólki, og
allra síst nú á dögum alþjóðlegrar og mikillar fjölmiðlunar.
Það er þó nokkuð síðan eplalykt, kerti og spil settu svip
sinn á jólahaldið hér á landi. Nú á tímum er aðventan hins
vegar orðin ein allsherjar tónlistar- og ljósahátíð hér á landi,
og mun vera leitun að öðru eins í nágrannalöndunum, auk
þess sem þessi tími árs er mikil verslunarhátíð.
Ljósaskreytingar setja orðið mikinn svip á umhverfið, ekki
aðeins í höfuðborginni og bæjum um land allt, heldur ekki
síður í sveitum landsins. Þar setja ljósaskreytingar kannski
meiri svip á umhverfið en í bæjunum, þar sem er svo að
segja stöðugur ljósagangur af einhverju tagi í skammdeginu.
Sveitirnar lifna svo sannarlega við á aðventunni og setja oft
ævintýralegan blæ á fjöll og dali .
En jólin eru ekki bara tónleikar og ljósaskreytingar, matar-
og gjafahátíð. Hinn raunverulegi og upprunalegi tilgangur
jólanna er að minnast fæðingar frelsarans, sem sagt er frá í
jólaguðspjallinu. Því má ekki gleyma í öllu amstrinu fyrir og
um jólin. Það er vegna Jesúbarnsins sem fæddist í jötu í Betl-
ehem, sem við höldum jól. Frelsarinn hefur sett meiri svip á
mannkynið en nokkur annar og hann er stöðugt rannsóknar-
efni. Það er hann sem hefur mótað siðmenningu okkar og það
er því mikilvægt að boðskapur jólanna drukkni ekki í önnunum
sem fylgja jólahátíðinni. Þetta er okkur mikilvægt að muna, og
reyna að haga því þannig til að kyrrar stundir gefist um jóla-
dagana til að innbyrða frið og helgi jólahátíðarinnar.
En það eru fleiri persónur sem tengjast nútímajólum en
sjálfur Jesú. Nafn hans tengist kyrrð og friði og hann er
umlukinn heilagleika. Hinar persónurnar sem tengjast jólum
eru jólasveinar, og í kringum þá eru ærsl og læti. Þeir eru
ásamt Jesú hluti af jólahaldinu, en með ólíkum hætti þó. Það
má segja að þessar persónur sem tengjast jólunum séu mikl-
ar andstæður, en þó ómissandi þáttur jólahaldsins.
Um þessi jól verða kirkjur landins væntanlega þéttsetnar
eins og endranær. Kirkjuferð er hjá mjög mörgum ómissandi
hluti af jólahaldinu. Á þeim vettvangi hafa líka orðið miklar
breytingar frá því að eplalyktin, kertin og spilin settu svip
sinn á jólahátíðina.
Fleiri konur munu líklega skrýðast hempu og hökli um
þessi jól hér á landi en nokkru sinni fyrr. Konum í presta-
stétt hefur fjölgað töluvert hér á síðari árum og er það vel.
Þær hafa breytt yfirbragði helgihaldsins og eru gott innlegg í
jafnréttisbaráttuna. Þær eiga líka að njóta sannmælis í hinum
kristna heimi og þær eiga sinn rétt. Þeirra hlutverk innan
þjóðkirkjunnar er mikilvægt og það ber að virða og þakka.
Gleðileg jól.
Jólahátíðin
Er vetrar geysar stormur stríður þá stendur hjá oss friðarengill blíður,“ segir í alþekktum
jólasálmi Valdimars Briem, „Í
dag er glatt í döprum hjörtum“.
Vetrarstormarnir hafa geysað,
stríðari en nokkru sinni undan-
farna daga. Maður undrast
æðruleysi fólks sem hefur orðið
fyrir tjóni og erfiðleikum vegna
flóða og skriðufalla. Því er mikið
gefið. Eins er alltaf jafn undra-
vert það sem björgunarsveitar-
fólk og aðrir sem sinna aðstoð og
björgunarstörfum eru reiðubúnir
til að leggja á sig, og leggja sig
jafnvel í hættu. Eins góðir
grannar sem bregðast við til
hjálpar. Þar eru víða hjálpar- og
friðarenglar á ferð meðal okkar
og það er mikið þakkarefni.
Gleymum því ekki.
Guð gefi að allir fái notið
friðar og gleði jólahátíðarinnar,
og að engin alvarleg slys, áföll
eða önnur ótíðindi hendi.
Þegar veðrin sýna á sér slíkar
öfgar þá eru hlýnun andrúms-
loftsins og gróðurhúsaáhrif
nærtækir sökudólgar að margra
mati. Sumum finnast veðurfregn-
irnar vera orðnar stórpólitískar!
Þótt umdeilt sé að hve miklu
leyti breytingar í veðurfari eru
af mannavöldum, eða um
eðlilegar sveiflur er að ræða, þá
virðist óhjákvæmilegt að tengja
öfga veðurfarsins við lífshætti
okkar. Það eru samhengi í lífinu
og sköpunarverkinu sem við
verðum að taka tillit til. Það hafa
menn ætíð talið sig vita.
Kristin kirkja er send með
erindi og boðskap sem hvetur
sérhverja manneskju til hófsemi
og virðingar í umgengni við lífið
og jörðina. Friðarengillinn blíði
bendir enn sem fyrr á lausnina, á
frelsara heimsins, barnið í
jötunni. Boðskapur hans snertir
lífið allt. Það er engin tilviljun að
frelsarinn fæddist í fjárhúskró.
Uxi og asni og jórtrandi lamb
urðu vitni að fæðing hans, sem
er frelsari heimsins, alls
heimsins. Hann beindi athygli
okkar að liljum vallarins og
fuglum himinsins og hvetur
okkur að gefa gaum að hrynjandi
árstíða og gangi himintungla og
tímanna táknum. Og að sjá í því
merki þess að lausnin er í nánd.
Ekki ragnarök eyðingar, heldur
lausn, það ríki, sú veröld þar sem
vilji Guðs hefur sigrað allt. Um
það biðjum við þegar við
segjum:„Til komi þitt ríki. Verði
þinn vilji.“ Og þá um leið erum
við minnt á að okkur ber að
leitast við að greiða því veg.
Og í ljósi þess megum við vita
að lífsstíll okkar almennt er
undir dómi. Við erum orðin háð
gengdarlausri sóun orkulinda,
linnulausum hernaði gegn náttúr-
unni, almennu virðingarleysi við
manngildið. Við sjáum það
daglega á síðum dagblaðanna og
það æpir á okkur af skjánum,
eitthvað verður að breytast.
Yfirgangurinn, óðagotið og
tillitsleysið á vegum landsins er
birtingarmynd andlegs ástands,
sem við getum unnið bót á. Heill
og framtíð okkar er í húfi, já, og
heill og framtíð barnanna okkar.
Ábyrgð, virðing, tillitsemi,
hógværð í umgengni við jörðina,
lífið, annað fólk, okkur sjálf. Við
þurfum ekki að bíða eftir því að
G8 leysi málin, að Sameinuðu
þjóðirnar nái samstöðu, að
ríkisstjórnin taki á sig rögg.
Mikilvægast er að við hvert og
eitt öxlum ábyrgð og sýnum
samstöðu með lífinu og
umhyggju um annað fólk.
Í aðdraganda jólanna kemur
enn og aftur upp umræða um
fátækt og misskipting gæðanna.
Það er eðlilegt, vegna þess að eitt
meginstef jólaboðskaparins er
samstaða með þeim fátæku, þeim
sem heimurinn lokar einatt á og
úthýsir. Jesús Kristur sem
fæddist utangarðs, í fjárhúsinu í
Betlehem, tók sér stöðu með
þeim, og segir: „Það sem þið
gerið einum af þessum mínum
minnstu systkinum, það gerið þið
mér.“ Viðbrögð við ákalli
Hjálparstarfs kirkjunnar og
annarra líknarsamtaka á aðventu
sýna að margir vilja leggja sitt
af mörkum til að hjálpa fátæk-
um, heima og erlendis. Fátækt og
örbirgð er alheimsvandi.
Umræðan og athyglin má aldrei
einskorðast við okkar eigin
heimatún né heldur festast í
deilum um hugtök og í talnaleikj-
um fræðinga. Fátækt er vissu-
lega afstæð. Aldrei höfum við
verið auðugri sem þjóð, og aldrei
hafa eins margir Íslendingar
verið í hópi auðmanna. Við erum
ekki lengur fátæk og smá, eins
og löngum áður. Hins vegar er
ekki alveg víst að það standist
sem danskurinn segir: „Þegar
rignir á prestinn drýpur á
djáknann.“ Við Íslendingar
höfum viljað byggja það þjóðfé-
lag að hér ríki jöfnuður og að
enginn, hvorki börn né gamal-
menni, líði skort. Þeirri þjóðfé-
lagssýn megum við aldrei
gleyma.
Jólin ganga senn í garð.
Jólaklukkur, ljós og helgir
hljómar jólanna bera boðskap
friðar og kærleika inn í sérhvert
hús og vonandi sérhvert hjarta.
Þar er „friðarengill blíður“ að
vitja þín. Eiginlega eru jólin,
jólahaldið, jólagjöf kristninnar
til heimsins! Af því að jólin gefa
innsýn inn í þann heim þar sem
vilji Guðs ræður, hið góða, fagra
og fullkomna. Jólin sýna það
hvernig það er þegar áhrif
góðvildar og gleði, trúar og
kærleika fá að vinna sitt verk.
Jólin segja að góðvildin og
friðurinn, ljósið er okkur ætlað
og áskapað, og við erum kölluð
til að greiða því veg. Þó að
stormarnir geysi í náttúrunni, og
í mannlífinu, þá „stendur hjá oss
friðarengill blíður“ og minnir
okkur á að Guð er góður, það er
góður hugur að baki lífi og
tilveru manns og heims, föður-
hjarta sem ann, umhyggja og
ástúð, sem yfir vakir og engum
gleymir. Megi það snerta við
okkur öllum, og lýsa okkur
veginn fram.
Gleðileg jól!
Karl Sigurbjörnsson
Jól í stormi
Kristin kirkja er send með
erindi og boðskap sem hvetur
sérhverja manneskju til hóf-
semi og virðingar í umgengni
við lífið og jörðina.