Fréttablaðið - 24.12.2006, Blaðsíða 24

F
yrir löngu, fyrir svo
mörgum árum að engin
leið er að muna lengur
nákvæmlega hvenær,
bjó í þorpi í sunnan-
verðri Brasilíu lítill
sjö ára drengur sem hét José.
Þegar hann var mjög, mjög ungur
missti hann foreldra sína og var
ættleiddur af nískri frænku sinni.
Þó hún ætti nóg af peningum eyddi
hún varla krónu í frænda sinn.
José, sem aldrei hafði kynnst ást
og kærleika, hélt að svona væri
lífið einfaldlega og því var honum
alveg sama.
Þau bjuggu í mjög auðugu og
fínu hverfi en frænkan taldi yfir-
kennarann á að
taka við frænda
sínum fyrir ein-
ungis einn tíunda
eðlilegra kennslu-
gjalda. Hún hót-
aði svo að hún
myndi kvarta til
lögreglustjórans
ef hann neitaði
því. Yfirkennar-
inn átti engan
annan kost en að
samþykkja en
skipaði kennur-
unum þess í stað
að nota hvert
tækifæri til að
niðurlægja José í
þeirri von að
hann missti
stjórn á sér og
gerði þá eitthvað
sem gæti reynst
afsökun fyrir því
að hægt væri að
reka hann úr skólanum. José, sem
aldrei hafði kynnst ást og kær-
leika, taldi að svona væri þetta ein-
faldlega og þess vegna var honum
alveg sama.
Aðfangadagskvöld nálgaðist.
Hverfispresturinn var í fríi og því
þurftu nemendurnir að fara til
kirkju í öðru hverfi. Stúlkurnar og
piltarnir gengu saman og ræddu
um hvað jólasveinninn myndi færa
þeim, setja við skóinn sem þau
höfðu komið fyrir við útidyrnar:
Hátískuföt, dýr leikföng, sælgæti,
hjólabretti og/eða reiðhjól? Þar
sem þetta var hátíðardagur voru
þau öll í sparifötum fyrir utan
José, sem var í sínum venjulegu
lörfum og gekk á sínum gömlu gat-
slitnu sandölum sem voru nokkr-
um númerum of litlir. (Frænka
hans hafði gefið José sandalana
þegar hann var fjögurra ára og
sagði þá að hann fengi nýja þegar
hann væri orðinn tíu ára gamall.)
Nokkur barnanna spurðu af hverju
hann væri svona fátækur og sögð-
ust skammast sín fyrir að eiga vin
sem væri svona druslulegur til
fara. Þar sem José hafði aldrei
kynnst ást og kærleika þá skiptu
spurningar barnanna og athuga-
semdir hann engu máli.
Hins vegar, þegar þau fóru inn í
kirkjuna og hann heyrði orgelleik-
inn og sá björt ljósin og fólkið sem
þarna var komið saman, söfnuð-
inn, í sínu fínasta jólapússi, sá fjöl-
skyldurnar saman komnar, for-
eldra faðma börnin sín, fannst José
hann vera aumastur allra. Eftir
messu þá, í stað þess að ganga
heim á leið, settist hann niður á
kirkjutröppurnar og byrjaði að
gráta. Hann hafði kannski aldrei
kynnst ást og kærleika en það var
ekki fyrr en þarna og þá sem hann
skildi hvernig það var að vera
einn, umkomulaus og yfirgefinn af
öllum.
Þá tók José eftir því að hjá
honum stóð lítill drengur, berfætt-
ur og greinilega eins fátækur og
hann sjálfur. Hann
hafði aldrei séð
drenginn áður og
taldi því að hann
væri langt að kom-
inn. Hefði gengið
lengi til að komast
til kirkju. José
hugsaði:
Fætur hans
hljóta að vera mjög
aumir. Ég ætla að
gefa honum annan
sandalann minn.
Það mun í það
minnsta verða til að
draga úr sársauk-
anum á öðrum fæti
hans.
Þó að José hefði
aldrei kynnst ást og
kærleika, þá þekkti
hann þjáninguna og
vildi ekki að aðrir
upplifðu hana einn-
ig.
Hann gaf drengnum annan
sandala sinn og sneri heim á leið. Á
aðeins einum sandala. Hann bar
sandalann fyrst á hægri fæti og þá
á þeim vinstri. Svo hann myndi
ekki skráma iljar sínar of illa á
steinunum sem voru í götunni.
Þegar José kom heim tók frænka
hans strax eftir því að hann var
aðeins á einum sandala og sagði
honum að ef hann myndi ekki finna
hinn sandalann strax næsta dag
yrði honum refsað grimmilega.
José fór í rúmið sitt mjög
hræddur því hann þekkti vel refs-
ingar frænku sinnar. Hann lá alla
nóttina og skalf af ótta, náði varla
að sofa dúr, en þá, þegar hann var
við það að festa blund, heyrði hann
háværar raddir við útidyrnar.
Frænka hans kom æðandi inn og
krafðist þess að fá að vita hvað
gengi á. José var enn syfjaður,
enda hafði hann varla sofið neitt
svo heitið geti, en fór fram til að
hitta þá sem voru komnir að hús-
inu. Og á útidyratröppunum sá
hann sandalann sem hann hafði
gefið litla drengnum. Allt um kring
voru dýrindis gjafir: leikföng,
reiðhjól, hjólabretti og föt.
Nágrannarnir voru þar einnig,
hrópuðu og kölluðu, héldu því fram
að börn sín hefðu verið rænd. Því
þegar þau vöknuðu voru engin
leikföng við skó þeirra. Engin.
Þá kom presturinn sem hafði
þjónað fyrir altari við messuna sem
þau höfðu farið í daginn áður og
náði vart andanum: Á kirkjutröpp-
unum hafði Jesúbarnið birst, bar
gullklæði en var aðeins í einum
sandala. Þögn féll á mannskapinn,
allir viðstaddir lofuðu Guð og krafta-
verk hans, frænkan felldi tár og
baðst fyrirgefningar. Og hjarta José
fylltist orku, hann skildi loks hvað
ást og kærleikur er.
(Þýðing: Jakob Bjarnar
Grétarsson. Byggt á enskri
þýðingu Margret Jull Costa úr
portúgölsku. Myndskreyting
Steingrímur Eyfjörð.)
Sandalarnir
hans José
Jólasaga eftir Paulo Coelho, byggð á sögu eftir
François Coppée sem skrifuð var árið 1903.