Fréttablaðið - 04.10.2007, Blaðsíða 49

Eitt af því skemmtilega við kvik-
myndahátíð er að ramba inn á eitt-
hvað fyrir forvitnissakir. Það er
hins vegar minna gaman þegar
myndin sem maður lendir á er
„Andlit fíkjutrésins“.
Þetta er frumraun leikstjórans
Kaori Momoi, og ber það mjög
með sér. Litir eru bjartir og allt er
frekar krúttkynslóðarlegt og
meinlaust og manni liggur við að
segja tilgangslaust. Hlutir eru
látnir gerast „af því bara“, án þess
að hægt sé að sjá hvers vegna eða
hvað þeir eiga að tákna. Symból-
ismi er vandmeðfarið fyrirbæri,
maður treystir því að Bergman sé
að reyna að segja manni eitthvað,
en oftar er hætta á að bak við tákn-
in leynist ekki neitt. Það sem er
enn verra er að myndin bregst
varðandi þá grundvallarkröfu sem
maður hlýtur að gera til bíómynda,
að þær séu skemmtilegar að horfa
á. Í sýningarskrá er mikið gert úr
hinum talandi maurum, sem
bregður fyrir í örskamma stund
og virðast ekkert hafa til málanna
að leggja annað en að blóta. Rétt
eins og mannfólkið. En jafnvel
þetta er rúið merkingu.
Vilji fólk sjá mynd sem notar
absúrdisma og tákn til að koma
boðskap á framfæri og tekst að
vera skemmtileg um leið mæli ég
með hinni írönsku Eigið þér annað
epli?, sem er mun betri frumraun
og er sýnd á fimmtudaginn í Tjarn-
arbíói. Andlit fíkjutrésins gerir
lítið annað en að ýta undir þá mýtu
að „listrænar kvikmyndir“ hljóti
að vera leiðinlegar.
Japanskt
krútt
Allan seinni helming 20. aldar
voru Bandaríkin heimsveldi sem
gnæfði yfir heimsbyggðina alla.
Nú, þegar fjármagn flæðir frá
New York til nýrra og gamalla
fjármálamiðstöðva í Evrópu og
Austur-Asíu meðan Bandaríkjaher
blæðir út í Írak, er hægt að fara að
skoða þetta tímabil í sögulegu
samhengi. Og þó að það sé ekki
endilega ætlun myndarinnar
Shadow Company má þó ýmislegt
úr henni lesa.
Fjallar hún um málaliða í Írak í
dag, en um einn af hverjum tíu
hermönnum þar ku vera í þjón-
ustu einkafyrirtækis. Tekin eru
viðtöl við fjölmarga þeirra, og
kemur þar meðal annars í ljós
mikill menningarmunur á banda-
rískum hermönnum annars vegar
og breskum og öðrum evrópskum
hins vegar. Eru Bretarnir taldir
aðlagast betur breyttum aðstæð-
um og eiga auðveldara með að
vinna með íbúum og átta sig á
aðstæðum, meðan Bandaríkja-
mennirnir flytja menningu sína
með sér og eiga erfitt með að
skilja hugarfar annarra þjóða.
Líklega hafa Bandaríkin alltaf
verið illa til þess fallin að gegna
heimsveldishlutverkinu, enda
ekki nema um 13% þjóðarinnar
með vegabréf og þekking almenn-
ings þar á umheiminum almennt
lítil. Og niðurstaðan er sú, hvort
sem það er í Víetnam eða Sómalíu
og nú í Írak, að sama hver ásetn-
ingurinn er tekst þeim yfirleitt að
fá alla upp á móti sér.
Eitt af því áhugaverðasta í mynd
Michaels Moore, Fahrenheit 9/11,
var að sýna hvernig fólk það væri
sem gengi í bandaríska herinn, og
er sama mynd dregin upp hér. Það
er sagt hreint út að flestir málalið-
arnir myndu varla teljast hæfir til
að afgreiða á McDonald’s í heima-
högunum. Flestir eru annaðhvort
„snoðklipptir stormsveitarmenn“
eða Vítisenglar með skegg og tagl
sem hafa gaman af að bera vopn
og eru alltaf gráir fyrir járnum,
jafnvel þó þeir séu aðeins að fara í
hádegismat. Til samanburðar má
benda á heimildarmynd Leni
Riefenstahl, Olympiu, sem fjallar
um Ólympíuleikana í Þýskalandi
árið 1936. Þar eru skyttur Banda-
ríkjahers fríðar og hreint og beint
hetjulegar að sjá, bornar saman
við útsendara hinna gömlu heims-
velda Evrópu. Í dag minna þeir
meira á barbaraheri Rómaveldis á
síðustu áratugum þess.
Myndin er samt á margan hátt
merkilega hlutlaus. Ekki er geng-
ið út frá því að fordæma málaliða
í sjálfu sér. Sumir segja jafnvel að
þeir hafi verið til góðs frekar en
ills í svæðum eins og Síerra Leóne,
en til samanburðar má benda á
myndina Blood Diamond þar sem
Leonardo DiCaprio lék málaliða í
því stríði. Helsta markmið mynd-
arinnar er að benda á þá merki-
legu þróun að rétturinn til að beita
valdi, sem á síðustu öld var í hönd-
um þjóðríkja, er nú óðum að fær-
ast yfir á einkafyrirtæki. Og segir
hún þannig líklega meira um þró-
unina í samtímanum en margar
aðrar.
Skuggalegir stormsveitarmenn